Dấu ấn nghệ thuật từ vở nhạc kịch Carmen phiên bản mới

Công diễn từ ngày 14/3 ở không gian Nhà hát Lớn Hà Nội, vở nhạc kịch Carmen - một trong những kiệt tác opera kinh điển được khán giả nhiều thế hệ trên toàn thế giới mê đắm - phiên bản mới nhất được Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam dàn dựng, đã mang đến nhiều xúc cảm nghệ thuật, ghi dấu ấn về phong cách dàn dựng và trình diễn.

Thứ Sáu, ngày 15/03/2024 - 05:46

Nhạc kịch Carmen có sự hợp lực biểu diễn của nhiều nghệ sĩ tài năng của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam.

Vở nhạc kịch Carmen (của nhà soạn nhạc nổi tiếng người Pháp thế kỷ 19 Georges Bizet) là một kiệt tác vượt thời gian. Đây là một trong những tác phẩm opera được yêu thích nhất trên thế giới, dù đã được biểu diễn ở nhiều quốc gia trong khoảng 150 năm qua, nhưng cho đến nay, chất men của tình yêu và đam mê thấm đẫm trong tác phẩm vẫn làm say đắm bất cứ ai yêu mến loại hình nghệ thuật này. Lấy bối cảnh tại Seville (Tây Ban Nha), vở diễn gồm bốn màn kể câu chuyện xoay quanh Carmen - một thiếu nữ Digan có tâm hồn phóng khoáng, yêu tự do và khao khát sống. Sở hữu vẻ đẹp quyến rũ cùng giọng hát mê hoặc, Carmen có sức hút mãnh liệt với đàn ông. Nhưng, không chịu sự ràng buộc của bất kỳ chuẩn mực nào, tình yêu của Carmen mãnh liệt và nồng nàn như chính con người cô, song cũng lại chóng vánh và dễ đổi thay. Trong lần gặp Don José- một hạ sĩ trẻ tuổi hiền lành, Carmen đã khiến anh yêu say đắm đến mức chối bỏ tình yêu cũ của mình, thậm chí nổi loạn chống lại chỉ huy và trở thành một thành viên của một nhóm buôn lậu. Nhưng rồi sau đó, Carmen lại phải lòng một đấu sĩ bò tót là Escamillo - một người nổi tiếng, hào hoa, mang vẻ đẹp nam tính cùng sự tự tin của một chiến binh. Điều này khiến Don José rơi vào ghen tuông mù quáng. Bản năng chiếm hữu khiến Don José phẫn nộ và tuyệt vọng cực điểm, xuống tay đâm chết Carmen. Vở diễn kết thúc bằng cảnh Don José quỳ xuống ôm lấy thân thể Carmen để thú nhận: “Chính tôi là người đã giết nàng, Carmen yêu quý của tôi!”.

Được cô đọng trong thời lượng hai giờ đồng hồ, vở opera Carmen của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam vẫn giữ nguyên những giá trị cốt lõi của một tác phẩm nhạc kịch kinh điển, song đã được lồng ghép những yếu tố sáng tạo mang tính hiện đại, gần gũi hơn với công chúng hôm nay. Sau bảy lần dàn dựng Carmen cho các đơn vị nghệ thuật trên thế giới, nhận lời mời của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam, bà Leung Siu Kwan (nghệ danh Cindy) - một trong những đạo diễn opera hàng đầu của Hồng Kông (Trung Quốc) đã sáng tạo phiên bản Carmen thứ tám với nhiều điểm nhấn nghệ thuật khác biệt.

Nữ đạo diễn cho biết, với mong muốn đưa Carmen đến gần hơn nữa với dòng chảy nghệ thuật đương đại, cho nên bên cạnh những yếu tố nghệ thuật truyền thống của kiệt tác opera được tạo dựng hàng trăm năm nay, vở diễn phiên bản mới lần này có sự xuất hiện của những điệu nhảy Tap dance sôi động cùng tiết tấu trẻ trung của K-pop đang được giới trẻ ưa chuộng. Bên cạnh đó, phiên bản Carmen của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam cũng mang đến góc nhìn mới về hình tượng nàng Carmen. Cô hiện lên là người phụ nữ xinh đẹp, tự tin, quyền lực, được nhiều đàn ông mê đắm chứ không phải hạng đàn bà lẳng lơ, chuyên tán tỉnh, phá nát sự nghiệp, cuộc đời đàn ông. Theo nữ đạo diễn Leung Siu Kwan, trong nguyên tác, Carmen vốn đã là một cô gái có cá tính mạnh mẽ, và bà muốn đẩy sự mạnh mẽ này lên cao hơn trong phiên bản lần thứ tám của mình, thể hiện ở những cảnh cuối vở nhạc kịch, khi Carmen có màn đối đầu đầy thách thức với Don José, ngay trước lúc chàng hạ sát nàng trong sự uất ức, phẫn nộ tột cùng.

Xuyên suốt vở diễn, người xem luôn bắt gặp sự xuất hiện của dàn hợp xướng trên sân khấu. Đây là một điểm nhấn nghệ thuật đáng ghi nhận bởi nó tạo ra sự tương tác thú vị trên sàn diễn, và cách sắp đặt sáng tạo này góp phần tái hiện rõ nét hơn bối cảnh, tình huống kịch. Theo dõi câu chuyện đầy kịch tính của Carmen cùng những lời thoại, aria dày đặc bằng tiếng nước ngoài, ít ai nghĩ, đây là thành quả của dàn nghệ sĩ, diễn viên Việt Nam với chỉ ba tháng tập luyện. Với Carmen, Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam đã “khoe” được sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa dàn nghệ sĩ nhiều kinh nghiệm như Nghệ sĩ Ưu tú Huy Đức, giọng Mezzo Soprano Hương Diệp, chất giọng nam cao đầy nội lực Anh Vũ... cùng sức trẻ của các nghệ sĩ tài năng: Lan Nhung (Giải nhất Cuộc thi hát Thính phòng-Nhạc kịch-Hợp xướng toàn quốc 2023); Trường Linh (Giải nhì); Đức Hiếu (Giải nhất Tài năng Múa 2022).

Đảm nhận các vai Carmen (Lan Nhung, Hương Diệp), Don José (Trường Linh, Anh Vũ), Escamillo (Kiều Thẩm, Nghệ sĩ Ưu tú Huy Đức), các nghệ sĩ đã làm khá tròn vai. Đặc biệt, dù là lần đầu thủ vai chính trong một vở opera lớn, nhưng hai nghệ sĩ trẻ Lan Nhung, Trường Linh đã vượt qua được áp lực để thể hiện ra được “chất” của nhân vật. Hay chỉ với vai diễn phụ Micaela - người yêu chốn quê nhà của Don José, ngôi sao opera Đào Tố Loan cũng đã để lại nhiều ấn tượng đẹp cho người xem với lối diễn nhẹ nhàng cùng giọng ca đẹp và hiếm của mình. Một số ý kiến cho rằng, nếu một số tình tiết thể hiện bước chuyển cảm xúc của Carmen từ dành tình yêu cho Don José sang Escamillo được khai thác kỹ hơn thì vở diễn sẽ thuyết phục hơn nữa. Bên cạnh đó, sẽ là thiếu sót nếu nói tới thành công của vở diễn mà không đề cập phần đóng góp của những giai điệu kịch tính, sôi động, mang âm hưởng Tây Ban Nha được các nghệ sĩ Dàn Hợp xướng quốc tế Hanoi Voices thể hiện dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Đồng Quang Vinh. Góp phần gia tăng hiệu ứng nghệ thuật cho “Carmen”, bên cạnh màn hình led lớn cùng công nghệ trình chiếu hiện đại, còn có sự đầu tư về mặt phục trang, đạo cụ cho vở diễn. Được biết, hơn 120 bộ trang phục phong cách Gatsby đã được thiết kế riêng cho các nghệ sĩ biểu diễn trên sân khấu thay đổi theo từng màn, kết hợp sự dụng công trong xử lý ánh sáng, vũ điệu đã tạo nên một vở opera lộng lẫy, giàu màu sắc.

Sau thành công từ các vở ballet Giselle, nhạc kịch Những người khốn khổ..., opera Carmen được xem là dấu ấn mới trên hành trình đưa nghệ thuật hàn lâm đến gần hơn với công chúng đương đại Việt Nam. Nghệ sĩ Ưu tú Phan Mạnh Đức, Giám đốc Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam chia sẻ: “Lựa chọn tác phẩm opera kinh điển để đưa đến với khán giả đòi hỏi sự tính toán rất kỹ. Ở Việt Nam, Carmen từng được dàn dựng, biểu diễn nhưng các phiên bản trước đây còn khá đơn sơ. Với Carmen lần này, Nhà hát mong muốn mang đến cho khán giả cảm nhận thật sự về một kiệt tác phẩm opera kinh điển của thế giới, với kỹ thuật opera điêu luyện cùng khả năng diễn xuất của các nghệ sĩ, tạo nên một không gian lãng mạn, quyến rũ và đậm chất nghệ thuật, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của công chúng” ■

ĐẮC LINH

Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam Ô-pê-ra Nhạc kịch Nhạc vũ kịch Việt Nam