Chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 sẽ ban hành trong năm nay

Bộ Nông nghiệp và Môi trường trình Chính phủ ban hành trong năm 2025 Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030.

Đây là một trong những yêu cầu của Chính phủ trong thực hiện công tác an sinh xã hội, y tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ được đề cập trong Nghị quyết số 86/NQ-CP ngày 4/11/2025 về triển khai nhiệm vụ trọng tâm những tháng cuối năm 2025.

Chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025: Tiêu chí thu nhập bằng khoảng 80% mức sống tối thiểu

Theo Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), để thực hiện có hiệu quả mục tiêu giảm nghèo bền vững và bảo đảm quyền an sinh xã hội của người nghèo, Việt Nam đã ban hành chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025 với các tiêu chí xác định hộ nghèo về thu nhập và thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản được nâng lên so với giai đoạn 2016-2020. Mục tiêu của chính sách không chỉ bảo đảm thu nhập tối thiểu mà còn hỗ trợ để cải thiện mức độ tiếp cận của người nghèo đối với các dịch vụ xã hội cơ bản về việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt và vệ sinh, thông tin.

Chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025 bảo đảm quyền an sinh xã hội của người nghèo được toàn diện hơn thông qua các chiều thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản.

Các chỉ số đo lường đã được cập nhật, bổ sung nhằm nhận diện được bản chất của nghèo đói như chỉ số dinh dưỡng, tình trạng đi học của trẻ em, trình độ giáo dục của người lớn; đồng thời bổ sung các chỉ số đo lường thiếu hụt về việc làm của người nghèo. Đây là chỉ số phản ánh thu nhập và điều kiện bảo đảm ổn định cuộc sống của người dân; chỉ số việc làm gắn với thu nhập cũng sẽ là cơ sở để phân loại đối tượng hộ nghèo để có các giải pháp tác động phù hợp, thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo có điều kiện, có thời gian.

Bên cạnh đó, các chiều thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản đối với người nghèo được Nhà nước quan tâm, bù đắp bởi hệ thống chính sách giảm nghèo và an sinh xã hội hiện hành ngày được cải thiện và nâng cao để phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Chuẩn nghèo giai đoạn 2021-2025 với tiêu chí thu nhập đã tiếp cận mức sống tối thiểu của người dân tại thời điểm năm 2021 với thu nhập bình quân đầu người một tháng tại khu vực nông thôn là 1,5 triệu đồng, khu vực thành thị là 2 triệu đồng.

Trên cơ sở chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025, số lượng người nghèo được hưởng thụ chính sách tăng 2,3 lần tại thời điểm năm 2022, Chính phủ chỉ đạo các tỉnh, thành phố thực hiện công tác rà soát, phân loại đối tượng hộ nghèo để làm căn cứ xây dựng và triển khai thực hiện các chính sách, chương trình, giải pháp giảm nghèo.

Kết quả Khảo sát mức sống dân cư kỳ 1 năm 2025 của Bộ Tài chính cho thấy, mức sống tối thiểu chung khu vực thành thị là 2.485 nghìn đồng/người/tháng, khu vực nông thôn là 1.870 nghìn đồng/người/tháng. Do vậy, tiêu chí thu nhập trong chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025 bằng khoảng 80% mức sống tối thiểu năm 2025 nên nhiều hộ thoát nghèo nhưng sống dưới mức sống tối thiểu.

Vì thế, để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo, đòi hỏi phải có nguồn lực lớn để tập trung giải quyết.

Cũng theo thông tin từ Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, xây dựng chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030 với phương pháp đo lường nghèo đa chiều có tính đến đặc thù vùng, miền, bảo đảm đo lường chính xác tình trạng nghèo theo hướng bảo đảm mức sống tối thiểu và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản làm căn cứ xác định, nhận diện chính xác, toàn diện hộ nghèo, hộ cận nghèo để thực hiện các chính sách, chương trình giảm nghèo và an sinh xã hội trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, làm cơ sở để xác định và thực hiện mục tiêu, chỉ tiêu giảm nghèo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, với một số nội dung dự kiến thay đổi so với chuẩn nghèo giai đoạn 2021-2025.

Dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 (sau đây gọi tắt là dự thảo Nghị định) đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng với nhiều điểm mới.

Đối tượng áp dụng là hộ gia đình theo quy định của Luật Cư trú; các cơ quan, đơn vị, tổ chức và cá nhân có liên quan.

Về tiêu chí thu nhập, để bảo đảm tránh phát sinh số hộ nghèo, hộ cận nghèo giai đoạn 2026-2030 lớn và khả năng ngân sách nhà nước để thực hiện chính sách đối với người nghèo giai đoạn 2026-2030, từng bước thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương đảng, chỉ đạo của Ban Bí thư, đề xuất tiêu chí thu nhập trong chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 tương đương với mức sống tối thiểu năm 2028 như sau: khu vực đô thị là 2,8 triệu đồng/người/tháng; khu vực nông thôn là 2,2 triệu đồng/người/tháng.

Dự thảo Nghị định cũng đề cập tới một số tiêu chí tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản.

Cụ thể, tiêu chí thông tin bỏ chỉ số Phương tiện phục vụ tiếp cận thông tin; điều chỉnh chỉ số Sử dụng dịch vụ viễn thông, dịch vụ số như sau: hộ gia đình không có thành viên nào sử dụng dịch vụ internet và các dịch vụ số như ngân hàng số, dịch vụ công.

Tiêu chí nước sạch, vệ sinh và môi trường thay đổi chỉ số đo lường tiếp cận về nguồn nước sinh hoạt và nhà tiêu (công trình phụ) hợp vệ sinh như sau: (1) Nguồn nước sinh hoạt: hộ gia đình không tiếp cận được nước sinh hoạt theo quy chuẩn; (2) Nhà tiêu (công trình phụ) hợp vệ sinh: hộ gia đình không sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn và bổ sung chỉ số đo lường thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản về xử lý rác thải như sau: hộ gia đình xử lý rác thải không bảo đảm vệ sinh môi trường (không sử dụng dịch vụ thu gom rác thải). Đồng thời, tiếp tục, nghiên cứu về việc bổ sung chỉ số như mức độ bị ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ.

Mức chuẩn nghèo mới giúp phản ánh thực chất hơn tình hình nghèo và cận nghèo

Tiến sĩ Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhận định, việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất tiêu chí thu nhập với mức chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn mới 2,2 triệu đồng/người/tháng ở khu vực nông thôn và 2,8 triệu đồng/người/tháng ở khu vực đô thị là rất cần thiết, và những đề xuất này dựa trên những tính toán khoa học, cụ thể của Bộ Nông nghiệp và Môi trường với Cục Thống kê và Bộ Nội vụ.

Trước hết, đây là bước điều chỉnh phù hợp với mặt bằng thu nhập và mức sống hiện nay của người dân, khi giá cả hàng hóa, chi phí sinh hoạt và nhu cầu tiếp cận các dịch vụ cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, thông tin… đã thay đổi rất nhiều so với giai đoạn 2021- 2025.

Mức chuẩn nghèo đa chiều mới giúp phản ánh thực chất hơn tình hình nghèo và cận nghèo hiện nay. Khi chuẩn nghèo được nâng lên, số lượng hộ nghèo có thể tăng tạm thời, nhưng điều này là cần thiết để đánh giá đúng quy mô, chiều sâu của nghèo đói trong điều kiện kinh tế mới. Qua đó, giúp Nhà nước có căn cứ điều chỉnh chính sách hỗ trợ, đào tạo nghề, sinh kế và an sinh xã hội phù hợp hơn.

Tiến sĩ Trần Công Thắng nêu rõ, việc xác định chuẩn nghèo cao hơn cũng tạo động lực chính sách, khuyến khích các địa phương chuyển trọng tâm từ hỗ trợ ngắn hạn sang đầu tư dài hạn, đặc biệt là vào phát triển việc làm, tăng năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của người dân nông thôn. Điều này hoàn toàn phù hợp với định hướng phát triển nông thôn mới nâng cao và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035. Việc điều chỉnh chuẩn nghèo lần này không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật về con số, mà là một bước tiến quan trọng trong quản lý chính sách xã hội, thể hiện quyết tâm nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và bảo đảm phát triển bao trùm, công bằng hơn cho giai đoạn tới.

PV