Bước tiến quan trọng của Nhà nước pháp quyền

Cùng với việc tổ chức lại mô hình chính quyền địa phương theo hai cấp, hệ thống tòa án nhân dân nói riêng và hệ thống các cơ quan tư pháp nói chung cần được tổ chức lại. Hàng loạt văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh vấn đề này vừa được trình Quốc hội trong khuôn khổ kỳ họp thứ chín.
Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 5 đạo luật về tư pháp.
Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 5 đạo luật về tư pháp.

Theo đó, hệ thống tòa án được sắp xếp lại theo hướng thành lập tòa án nhân dân khu vực, bỏ tòa án nhân dân cấp huyện; chuyển các tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt thành các tòa chuyên trách trong tòa án nhân dân khu vực, bao gồm: Hình sự, Dân sự, Hành chính, Kinh tế, Gia đình và người chưa thành niên; tổ chức các tòa chuyên biệt như Phá sản, Sở hữu trí tuệ tại một số tòa án nhân dân khu vực trọng điểm. Về cơ bản, các tòa án nhân dân khu vực được trao thẩm quyền xét xử tất cả các loại án sơ thẩm, tòa án nhân dân cấp tỉnh xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của tòa án nhân dân khu vực đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị. Tòa án nhân dân tối cao giữ vai trò giám đốc thẩm, tái thẩm đối với các bản án, quyết định của tòa án nhân dân cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị.

Việc tổ chức lại hệ thống tòa án nhân dân là bước đi cần thiết để thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW về cải cách tư pháp; giúp phân định rõ ràng thẩm quyền, trách nhiệm giữa các cấp tòa án, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xét xử và giám sát hoạt động tư pháp. Đặc biệt, việc tổ chức lại hệ thống tòa án nhân dân phù hợp với việc sắp xếp lại đơn vị hành chính sẽ bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ trong quản lý nhà nước theo đúng chủ trương tinh gọn bộ máy (thay thế 693 tòa cấp huyện bằng 355 tòa khu vực); giúp nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan hành chính và tư pháp để giải quyết thấu đáo các vấn đề liên quan đến pháp luật và trật tự xã hội. Tất nhiên, trước mắt còn rất nhiều việc phải làm.

Một trong những cải cách quan trọng, đó là thiết lập một mô hình hoàn toàn mới - tòa án trong Trung tâm Tài chính quốc tế. Tuy vậy, khi bàn đến quy định này, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, nguyên Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, khá quan ngại trước rất nhiều vấn đề phải được quy định rõ, từ ngôn ngữ được sử dụng đến hệ thống pháp luật được áp dụng… trong các tòa án này, bởi các bên tranh chấp chủ yếu là các định chế tài chính nước ngoài. Làm thế nào để bảo đảm trình độ về chuyên môn, năng lực ngoại ngữ của đội ngũ thẩm phán nhằm góp phần củng cố niềm tin cho nhà đầu tư để họ yên tâm dốc vốn đồng hành cùng nền kinh tế Việt Nam là một câu hỏi khó.

Thêm nữa, việc thẩm quyền tuyên hủy phán quyết của trọng tài thương mại tới đây sẽ được trao cho tòa án nhân dân khu vực (trước đây là tòa án nhân dân cấp tỉnh) cũng khiến giới luật lo ngại. Luật sư kỳ cựu Trương Trọng Nghĩa (Đại biểu Quốc hội đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) không phải không có cơ sở khi đặt vấn đề: Các tòa án nhân dân khu vực mới được thành lập liệu có đủ khả năng xem xét thấu đáo các vụ tranh chấp phức tạp, giá trị lớn tới hàng trăm triệu USD hay không?

Hiện khiếu kiện hủy phán quyết ở tòa án nhân dân khu vực tương đối dễ dàng, lại không tốn kém nhiều, nên bên thua kiện có thể cứ nộp đơn lên tòa án nhân dân khu vực kiểu “cầu may”. Nếu giải quyết không thỏa đáng, có thể ảnh hưởng đến thu hút đầu tư nước ngoài...

Trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình nhanh chóng như hiện nay, công tác xây dựng pháp luật đứng trước nhiều đòi hỏi cấp bách. Để giải quyết thỏa đáng, cốt lõi vẫn là xác định thứ tự ưu tiên, nhìn rõ những khoảng trống và bất cập còn đó để tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp luật. Việc Quốc hội cân nhắc kỹ trước những câu hỏi đặt ra là cần thiết nhằm bảo đảm công tác lập pháp đi đúng hướng, đúng tôn chỉ của một Nhà nước pháp quyền.

Có thể bạn quan tâm

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại hội nghị.

Chọn nhân sự đúng người đúng việc

Tại Hội nghị toàn quốc triển khai công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 cuối tuần trước, một thông điệp mạnh mẽ tiếp tục được Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Nhân sự là "khâu then chốt nhất".

Bác sĩ Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Thành phố Hồ Chí Minh nội soi tai cho bệnh nhi.

Giải pháp đột phá cho y tế tư nhân

Đẩy mạnh phát triển y tế tư nhân, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển y tế, là một nhiệm vụ, giải pháp quan trọng được đề ra trong Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, được ban hành ngày 9/9/2025.

Việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) để tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường và mở rộng mặt hàng xuất khẩu là rất quan trọng.

Giữ vững nền tảng kinh tế vĩ mô

Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 cho thấy: Chính phủ tiếp tục kiên định mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, thúc đẩy tăng trưởng GDP từ 8,3-8,5% trên cơ sở tập trung phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ, bảo đảm kiểm soát lạm phát, thúc đẩy đầu tư công và hỗ trợ sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

Cần những chính sách đột phá để thu hút nhân tài.

Trọng dụng nhân tài trẻ, chính sách đãi ngộ chưa đủ!

Bộ Khoa học và Công nghệ đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định Quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo về tự chủ của tổ chức khoa học và công nghệ công lập, nhân lực, nhân tài và giải thưởng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Vấn đề dịch chuyển lao động từ khu vực công sang tư đang là thực trạng cần nghiên cứu và có giải pháp linh động. (Ảnh HAVI TOURIST)

Linh động luân chuyển nhân lực công - tư

Sau “bẫy thu nhập trung bình”, bẫy “lao động trung bình” là một thách thức không dễ dàng hóa giải trên con đường hướng đến một nền kinh tế phát triển, một quốc gia có thu nhập trung bình cao.

Tuy thời gian chuẩn bị gấp, song nhờ phát huy dân chủ, lắng nghe ý kiến nhân dân, nhiều Đại hội Đảng bộ cấp xã phường thời gian qua đã hoạch định tốt đường lối đáp ứng yêu cầu đổi mới của địa phương. (Ảnh DƯƠNG QUANG)

Dưới ngọn cờ tiền phong

Thời điểm này, khi cả nước vừa “sắp xếp lại giang sơn” về hệ thống hành chính, các Đại hội Đảng bộ cấp xã, phường đã và đang được tổ chức rốt ráo trên khắp cả nước, mang theo tinh thần lịch sử của “lần thứ nhất” nhiều ý nghĩa và kỳ vọng.

Sau hơn 10 năm, khẩu hiệu “dạy thật, học thật, thi thật” vẫn là kim chỉ nam, nhưng sẽ chỉ là khẩu hiệu nếu thiếu một bản thiết kế hệ thống đồng bộ và minh bạch.

Đâu là đột phá thật sự cho giáo dục Việt Nam?

Hơn một thập kỷ kể từ khi Nghị quyết số 29 NQ/TW năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo được ban hành, thể hiện quyết tâm của Đảng và nhân dân đưa nền giáo dục về đúng bản chất “dạy thật, học thật, thi thật” vẫn còn nguyên tính thời sự.

Việc lập mới quy hoạch vùng cấp tỉnh theo cấu trúc hành chính - không gian mới trên cơ sở dữ liệu của các quy hoạch đã có sẽ tiết kiệm được rất nhiều công sức và thời gian.

Cấp bách công tác tái quy hoạch sau sắp xếp

Sau bước chuyển mình mạnh mẽ để “sắp xếp lại giang sơn”, một nhiệm vụ quan trọng đặt ra là phải xây dựng lại các bản quy hoạch địa phương, trong đó có không ít quy hoạch địa phương từng được lập theo địa giới hành chính “cứng”.

Ngay sau khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động từ 1/7, nhiều phường xã trên cả nước đã tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ, hoạch định đường lối cho tương lai. (Trong ảnh: Các đại biểu tham dự Đại hội lần thứ I Đảng bộ các cơ quan Đảng phường Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên).

Giữ bền tinh hoa xưa

Ngày 30/6, trước thềm mô hình chính quyền hai cấp của 34 tỉnh, thành phố mới sau sáp nhập, tinh gọn trên cả nước chính thức đi vào hoạt động, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết quan trọng “Sức mạnh của đoàn kết”.

Nhiều tỉnh, thành phố đã hoàn thành chương trình xóa nhà tạm.

Cả nước vì “mái ấm", vì nghĩa tình

Xóa nhà tạm, nhà dột nát là chủ trương có ý nghĩa quan trọng và nhân văn theo tinh thần Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Trung ương, phấn đấu đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong chính sách xã hội và việc làm thỏa đáng, bền vững của Liên hợp quốc.

Đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp. (Ảnh: DUY LINH)

Khi xã có “áo mới"

Ngày 16/6, với 100% đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Thủ tướng Phạm Minh Chính tại buổi phát động đợt thi đua cao điểm “500 ngày đêm thi đua hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc”. Ảnh: Dương Giang-TTXVN

Thi đua - sức mạnh của dân tộc

Ngày 11/6/1948, giữa núi rừng Việt Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc nhằm huy động sức người, sức của cho sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Đoàn viên công đoàn được mua sắm với giá ưu đãi tại siêu thị do Liên đoàn Lao động tỉnh Bình Thuận phối hợp tổ chức. (Ảnh Duy Tuấn)

Cải cách công đoàn - Tinh gọn để mạnh hơn

Việc dừng thu công đoàn phí đối với khoảng 2,6 triệu lao động hưởng lương ngân sách nhà nước và lực lượng vũ trang từ ngày 1/6 chính là bước đi chiến lược trong lộ trình cải cách tổ chức công đoàn, hướng tới một bộ máy tinh gọn, hiệu quả và sát thực tiễn hơn.

Phụ huynh và giáo viên cần chủ động phòng ngừa bệnh chân tay miệng ở trẻ (Ảnh Bác sĩ BV Đống Đa cung cấp).

Trăm nghìn tỷ đồng và cuộc cải cách toàn diện

Chủ trương miễn viện phí toàn dân không chỉ là một chính sách nhân văn, mà còn là bước đột phá trong hệ thống an sinh xã hội, thể hiện cam kết của Đảng và Nhà nước trong việc chăm lo sức khỏe nhân dân.
Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là nền tảng cho phát triển khu vực kinh tế tư nhân, phát triển đất nước.

“Đột phá của đột phá”

Có một câu hỏi vang lên trong những ngày kỷ niệm nửa thế kỷ thống nhất nước vừa qua: Muốn đất nước vươn mình, giàu mạnh, thịnh vượng, chúng ta phải làm gì? Câu hỏi rất thực tiễn lại mang tính lý luận sâu sắc, vừa đặt ra yêu cầu, mục tiêu cấp bách trước mắt, vừa cho lâu dài.
Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Nghị quyết đào tạo các ngành, nghề chuyên môn đặc thù trong lĩnh vực nghệ thuật. (Ảnh Duy Linh)

Tạo động lực cho các tài năng nghệ thuật

Khoảng trống pháp lý trong đào tạo ngành nghệ thuật đã gây ách tắc tuyển sinh và đào tạo tài năng trẻ trong nhiều năm qua. Việc một cơ chế mang tính đặc thù cho lĩnh vực này đang được xem xét cẩn trọng là động thái linh hoạt, kịp thời - một bước đi cần thiết để không gián đoạn sứ mệnh “gieo trồng” tài năng và gìn giữ tinh hoa văn hóa dân tộc giữa dòng chảy hiện đại hóa.
Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội thẩm tra dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Vững cả ba chân kiềng

Thẩm, giám, kiến (thẩm tra, giám sát, kiến nghị) là ba chân kiềng của công tác dân nguyện, nói như Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải khi phát biểu tại phiên họp thứ 44 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (đang diễn ra). Từng là Trưởng ban Dân nguyện, bà Nguyễn Thanh Hải nhấn mạnh, để đáp ứng tốt nhất những mong muốn, kiến nghị chính đáng của cử tri thì cả ba khâu trên đều cần được chú trọng đúng mức.
Sắp xếp đơn vị hành chính để tạo đà phát triển. Ảnh minh họa

Định hình diện mạo quốc gia

Việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính là tiền đề quan trọng để hình thành các chính quyền địa phương hiện đại, hoạt động chuyên nghiệp, lấy hiệu quả phục vụ nhân dân làm thước đo chủ đạo.