Bảo tồn bền vững di sản Hoàng thành Thăng Long

Năm 2002, khi chuẩn bị xây dựng Nhà Quốc hội mới, giới khoa học đã ngỡ ngàng khi hàng triệu hiện vật khảo cổ thuộc khu di sản Hoàng thành Thăng Long phát lộ. Phát hiện này mở ra một chương mới trong nhận thức về giá trị Hoàng thành Thăng Long, đi cùng với đó là các biện pháp nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị. Sau 20 năm kể từ ngày được phát hiện, Hà Nội cũng như cả nước đúc rút được nhiều kinh nghiệm quý trong bảo tồn, phát huy giá trị Hoàng thành Thăng Long, cũng như phương hướng bảo tồn lâu dài di sản này.
Các nhà khoa học khảo sát hố khai quật khảo cổ tại Hoàng thành Thăng Long.
Các nhà khoa học khảo sát hố khai quật khảo cổ tại Hoàng thành Thăng Long.

Năm 2010, tám năm sau khi phát lộ, dù còn rất nhiều bí ẩn chưa được làm rõ, nhưng Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa thế giới. Điều đó cho thấy giá trị to lớn của Hoàng thành Thăng Long. Bởi thế, ngay sau khi được UNESCO ghi danh, cùng với sự phối hợp của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan, thành phố Hà Nội đã nhanh chóng triển khai 8 cam kết của Thủ tướng Chính phủ với UNESCO để công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản tại đây tiếp tục được triển khai một cách đầy đủ và hiệu quả.

Liên tục trong nhiều năm, mỗi năm thành phố phối hợp Viện Khảo cổ học khai quật khoảng 1.000 m2 để làm rõ những không gian chính của Hoàng thành Thăng Long. Trong đó, khu vực quan trọng nhất là không gian điện Kính Thiên, sân thiết triều về cơ bản đã được làm rõ.

Bên cạnh công tác nghiên cứu, thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều đề án, dự án để bảo tồn, phát huy giá trị. Điển hình như thực hiện Đề án nghiên cứu phương án khôi phục không gian điện Kính Thiên và bảo tồn nhà Cục Tác chiến dưới dạng di sản số; hoàn thiện Kế hoạch quản lý di sản giai đoạn 2022-2030, tầm nhìn 2045…

Đối với công tác phát huy giá trị góp phần nhận thức sâu sắc hơn, toàn diện hơn về những giá trị, Trung tâm Bảo tồn Di sản Hoàng thành Thăng Long là đơn vị đầu mối được giao nhiệm vụ trực tiếp khai thác, phát huy giá trị di sản. Đến nay, Hoàng thành Thăng Long đã trở thành một điểm đến du lịch hấp dẫn của Thủ đô. Hằng năm, khu di sản đón hàng trăm nghìn lượt khách. Trung tâm Bảo tồn Di sản Hoàng thành Thăng Long đã xây dựng các tour du lịch, khôi phục các nghi lễ cung đình như: Lễ tiến lịch, Lễ tiến xuân ngưu, Lễ cúng Táo quân, Tết Đoan ngọ… cùng nhiều hoạt động khác khiến di sản trở nên sinh động hơn khi khách du lịch được trải nghiệm các hoạt động văn hóa.

Mặc dù vậy, để bảo tồn, phát huy giá trị di sản Hoàng thành Thăng Long một cách lâu dài còn nhiều khó khăn, thách thức. Đối với phục dựng không gian điện Kính Thiên - mong mỏi của nhân dân cũng như giới khoa học, PGS, TS Bùi Minh Trí chỉ rõ, vấn đề khó khăn lớn nhất trong nghiên cứu phục dựng không gian điện Kính Thiên hiện nay là sự hạn chế tư liệu về diện mạo, quy mô, hình thái nền móng, tức là phần dưới của công trình, bởi khảo cổ chưa khai quật khu vực nền điện Kính Thiên.

Do đó, các cơ quan cần phải có những đầu tư nghiên cứu thật chuyên sâu và mang tính chuyên nghiệp về các loại vật liệu xây dựng kiến trúc cung điện thời Lê sơ dựa trên những phát hiện khảo cổ học để từng bước giải mã về tính chất, chức năng, tên gọi của các loại cấu kiện gỗ và các loại ngói lợp công trình. Ngoài ra, việc khôi phục điện Kính Thiên cũng khiến chúng ta buộc phải bóc dỡ những lớp di tích chồng lấp khác. Do đó, việc phục dựng cần có những tính toán kỹ lưỡng.

Việc bảo tồn bền vững di sản Hoàng thành Thăng Long, theo PGS, TS Đặng Văn Bài, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, còn một yếu tố quan trọng khác mà chưa nhiều người để ý đến. Nghị định số 109/NĐ-CP về bảo vệ và quản lý các di sản thế giới, tính toàn vẹn của di sản được hiểu là “sự biểu hiện của một cách đầy đủ các yếu tố gốc cấu thành giá trị nổi bật toàn cầu của di sản thế giới”. Kinh thành xưa gồm hai bộ phận cấu thành: Cấm thành (khu trung tâm) và các không gian kiến trúc cảnh quan, gồm khu vực phố nghề, những con sông với chức năng là đường giao thông thủy, hào thành bảo vệ kinh đô, hệ thống La Thành bao quanh kinh thành...

Do sự thay đổi của lịch sử, nhất là do áp lực từ đô thị hóa, chúng ta không thể giữ lại nguyên vẹn hoặc vinh danh tất cả các yếu tố. Nhưng chúng ta có thể lồng ghép vào đó các dấu ấn vật chất được phát hiện qua các nghiên cứu khảo cổ học, khu đô thị cổ Hà Nội, một đoạn La Thành, một số điểm di tích… với tư cách là những cột mốc văn hóa, để từ đó có khả năng xây dựng hồ sơ khoa học trình UNESCO vinh danh lần thứ hai cho Hoàng thành Thăng Long.

Tại Hội thảo khoa học quốc tế “20 năm nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội” do UBND thành phố Hà Nội phối hợp Văn phòng UNESCO Hà Nội và Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam vừa mới tổ chức, ngoài những ý kiến từ giới khoa học trong nước, còn có nhiều ý kiến tâm huyết từ đại biểu nước ngoài.

Trong đó, đại diện Vùng Ile-de-France (Pháp) khẳng định, việc bảo tồn, phát huy Hoàng thành Thăng Long còn gặp nhiều khó khăn về chuyên môn, do đó, Vùng Ile-de-France sẵn sàng tài trợ cho công tác đào tạo để nâng cao trình độ cán bộ. Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Chử Xuân Dũng nhấn mạnh, ý kiến của các nhà khoa học tại Hội thảo sẽ là những căn cứ, định hướng cho công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản thế giới Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội trong giai đoạn mới. Các giá trị di sản đã được xác định phải đóng vai trò cốt lõi trong việc đánh giá phương án phát triển hài hòa giữa các giá trị truyền thống với các yêu cầu của cuộc sống hiện đại ngày nay ■

Có thể bạn quan tâm

Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng.

Xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân đạt hiệu quả cao

Chiều 5/12, Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng, nhằm giám sát công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện một số chuyên đề trọng tâm, cấp bách cuối năm 2025; kiểm điểm tự đánh giá xếp loại chất lượng của Ban Thường vụ Đảng ủy xã năm 2025.

Đồng chí Nguyễn Duy Ngọc, Bí thư Thành ủy Hà Nội, kiểm tra tiến độ dự án đường Vành đai 4-Vùng Thủ đô tại tỉnh Hưng Yên.

Đưa dự án đường Vành đai 4-Vùng Thủ đô về đích

Do khó khăn trong giải phóng mặt bằng, tiến độ thi công dự án đường Vành đai 4-Vùng Thủ đô đang chậm so với kế hoạch. Nhìn rõ vấn đề này, thành phố Hà Nội và hai tỉnh Hưng Yên, Bắc Ninh đang phối hợp chặt chẽ, vào cuộc với những yêu cầu cụ thể để bảo đảm tiến độ dự án.

Lễ hội rước vua giả ở đền Sái (xã Thư Lâm, Hà Nội) là lễ hội lớn trong vùng, hằng năm thu hút đông đảo khách du lịch.

Điểm đến hấp dẫn ở phía bắc Thủ đô

Sau khi sắp xếp lại địa giới hành chính, xã Thư Lâm là địa bàn có nhiều di tích, di sản văn hóa ở khu vực phía bắc Thủ đô. Trong đó, có những địa danh đã trở thành điểm du lịch nổi tiếng như làng gỗ mỹ nghệ Thiết Úng, đền Sái, rối nước Đào Thục…, cùng nhiều giá trị tiềm ẩn chưa được khai thác.

Thành phố Hà Nội đang tích cực chuyển đổi số mạnh mẽ trong thực hiện các thủ tục hành chính.

Tích cực hỗ trợ người dân tiếp cận công nghệ số

Thành phố Hà Nội đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính theo hướng chuyển đổi số rõ nét. Những thay đổi này sẽ góp phần hình thành nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả.

Dồn lực thi công các công trình trọng điểm

Năm 2025 đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ của thành phố Hà Nội trong nỗ lực hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng, khi hàng loạt dự án quy mô lớn, có ý nghĩa chiến lược đồng loạt khởi công.

Bí thư Đoàn Thanh niên thành phố Hà Nội Nguyễn Tiến Hưng thăm, trao quà động viên thiếu nhi hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn phường Đống Đa (Hà Nội).

Tuổi trẻ Thủ đô sáng tạo trong thực tiễn, tiên phong trong hành động

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, tuổi trẻ Thủ đô đã khẳng định vai trò “đầu tàu” với nhiều mô hình sáng tạo trên mặt trận số. Bước vào nhiệm kỳ 2025-2030, tổ chức Đoàn các cấp đặt ra 17 chỉ tiêu và 3 khâu đột phá, hướng tới xây dựng thế hệ thanh niên Hà Nội có năng lực số, tinh thần tiên phong và khát vọng cống hiến.

Bài 3: Tỏa sáng bản sắc văn hóa Thủ đô

Bài 3: Tỏa sáng bản sắc văn hóa Thủ đô

Người Hà Nội không chỉ giữ vững những phẩm chất vốn có mà còn được tích hợp những phẩm chất mới. Cùng với đó, Hà Nội đang vươn mình trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa của châu lục và thế giới. Đó là những nền tảng vững chắc để Thủ đô bước vào một thời đại phát triển mới.

Bài 2: Động lực mới cho tăng trưởng và quản trị hiện đại

Bài 2: Động lực mới cho tăng trưởng và quản trị hiện đại

Hà Nội đang tạo dựng những động lực tăng trưởng mới qua đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển hạ tầng công nghệ, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư. Cùng với đó, hàng loạt dự án lớn về môi trường, giao thông, hạ tầng đô thị được triển khai, góp phần nâng cao chất lượng sống người dân, nâng cao năng lực quản trị đô thị hiện đại.

Lãnh đạo Thành phố Hà Nội trao chứng nhận cho các doanh nghiệp đạt TOP 1 hàng Việt Nam được người tiêu dùng yêu thích năm 2025.

Hàng Việt chinh phục người tiêu dùng

Chương trình “Bình chọn hàng Việt Nam được người tiêu dùng yêu thích” năm 2025 đã tạo thêm một sân chơi uy tín, minh bạch, giúp doanh nghiệp khẳng định thương hiệu và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Đoàn Chủ tịch kỳ họp thứ 28 Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội. ( Ảnh THẾ ĐẠI)

Tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn

Tại kỳ họp thứ 28 của Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội khóa 16, nhiệm kỳ 2021-2026, các đại biểu đã chỉ ra một số điểm nghẽn như: nhà ở xã hội, thoát nước đô thị, ùn tắc giao thông, trường học quá tải... Đây là những vấn đề bức xúc đã tồn tại trong thời gian dài, cần có giải pháp để giải quyết triệt để.

Tổ hợp dự án nhà ở xã hội và dịch vụ thương mại AZ Thăng Long. (Ảnh QUANG NGUYÊN)

Áp dụng cơ chế mới phục vụ tái định cư và tạm cư

Một giải pháp quan trọng nhằm tháo gỡ vướng mắc cho công tác đền bù, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng khi thực hiện các dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị trên địa bàn Hà Nội đã được Hội đồng nhân dân thành phố thông qua tại kỳ họp thứ 28.

Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố Hà Nội biểu quyết thông qua hội nghị lần thứ ba, trong đó có Quy định mới về công tác cán bộ.

Nâng cao hơn nữa chất lượng công tác cán bộ

Thành ủy Hà Nội đã ban hành Quy định về phân cấp quản lý cán bộ và quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, tạm đình chỉ công tác, cho thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm đối với cán bộ.

Điểm hẹn văn hóa mới của Thủ đô

Chiều 30/11, tại Nhà Bát Giác, Vườn hoa Lý Thái Tổ (phường Hoàn Kiếm), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội chính thức ra mắt Dự án “Âm nhạc cuối tuần”. Giữa không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm, những giai điệu Jazz vang lên đã mở đầu cho chuỗi hoạt động nghệ thuật công cộng được kỳ vọng sẽ trở thành điểm hẹn văn hóa mới của Thủ đô.

Khách du lịch ngồi sát khu vực đường ray khi tàu đi qua.

[Ảnh] Phố cà-phê đường tàu nhộn nhịp trở lại sau lệnh giải tỏa

Dù mới bị lực lượng chức năng giải tỏa, yêu cầu hàng chục hộ dân ký cam kết không lấn chiếm hành lang an toàn đường sắt, nhưng chỉ sau vài ngày, tại phố cà-phê đường tàu (thuộc các phường Ba Đình, Hoàn Kiếm ở Hà Nội), bàn ghế lại được kê sát đường ray để phục vụ khách du lịch như chưa từng có lệnh cấm.