Cảnh báo đỏ về tác hại
Theo một nghiên cứu mới công bố vào ngày 18-9 trên Environmental Research Letters - tạp chí chuyên về môi trường của Mỹ, nhiều khả năng nguyên nhân của 5.000 ca tử vong do ô nhiễm tại châu Âu là bắt nguồn từ lượng phát thải vượt mức cho phép của các dòng ô-tô chạy bằng động cơ diesel. Con số này hoàn toàn khớp với các đánh giá trước đó về tỷ lệ tử vong liên quan bê bối gian lận khí thải chấn động năm 2015, sau khi hãng xe nổi tiếng của Đức là Volkswagen bị phát hiện lắp đặt phần mềm gian lận để xe ô-tô của hãng này vượt qua những cuộc kiểm tra về lượng khí thải theo quy định. Trước đó, hồi tháng 5, một nghiên cứu trên tạp chí Nature cũng cho thấy lượng khí thải từ các phương tiện chạy bằng động cơ diesel vượt mức quy định có liên quan khoảng 38.000 ca tử vong sớm trên toàn cầu trong năm 2015.
Trong nghiên cứu mới đây, các chuyên gia Na Uy và Áo ước tính có khoảng 425.000 người tử vong mỗi năm do ô nhiễm không khí tại các nước thuộc Liên hiệp châu Âu (EU), trong đó có 10.000 trường hợp do hít trực tiếp lượng khí thải, đặc biệt là nitrogen oxide (NOx) vượt quá mức cho phép từ các động cơ diesel trong khoảng thời gian dài. Nếu lượng khí thải từ ô-tô chạy bằng động cơ diesel lưu thông trên đường tương ứng các mức tiêu chuẩn được đưa ra trong phòng thí nghiệm, số lượng người tử vong mỗi năm do ô nhiễm không khí có thể giảm từ 4.000 - 5.000 ca tại khu vực này.
Theo Daily Mail, NOx là một hợp chất gồm nitric oxide và nitrogen dioxide, có trong thành phần mưa acid và sương mù, gây khó thở và các bệnh về đường hô hấp. Nếu bị phơi nhiễm loại khí này trong một khoảng thời gian dài, con người có thể gặp phải các vấn đề về mắt, mất cảm giác thèm ăn, đau đầu và suy giảm chức năng của phổi. Nguy hiểm hơn, việc hít phải quá nhiều NOx cũng gây ra hiện tượng tắc mạch máu, đột quỵ.
Các hãng xe ô-tô lớn đã trang bị hệ thống kiểm soát khí thải nhằm hạn chế tối đa tình trạng phát thải NOx, khiến sản phẩm chạy bằng động cơ diesel trở nên thân thiện môi trường hơn so xe chạy bằng động cơ xăng. Không chỉ vậy, với hiệu suất cao hơn 1,5 lần so động cơ xăng, cùng giá thành dầu diesel rẻ khiến dòng xe này ngày càng trở nên thịnh hành tại châu Âu. Kể từ những năm 90 của thế kỷ trước, số lượng tiêu thụ xe bằng động cơ diesel tại châu Âu tăng nhanh, gấp nhiều lần so xe chạy bằng động cơ xăng. Hiện ở châu Âu đã có hơn 100 triệu ô-tô chạy bằng động cơ diesel được đưa vào lưu thông.
Nếu bị phơi nhiễm khí thải xe hơi, con người có thể mắc nhiều loại bệnh gây nguy hiểm tính mạng. Ảnh: ALAMY
Thắt chặt kiểm soát khí thải
Các con số thống kê gây sốc về số người tử vong do ô nhiễm không khí, đặc biệt từ lượng phát thải vượt mức cho phép của các phương tiện chạy bằng động cơ diesel đã cho thấy mức độ nghiêm trọng của việc lơ là trong kiểm soát khí thải. Kể từ sau khi bê bối lắp đặt “thiết bị nói dối” hòng qua mặt các bước kiểm tra độ phát thải của Volkswagen (một trong ba tập đoàn sản xuất ô-tô lớn nhất thế giới) bị phanh phui, hàng loạt hãng xe khác trên thế giới cũng đối mặt cáo buộc tương tự.
Ngay sau Volkswagen, Daimler là “ông lớn” tiếp theo của Đức bị nghi ngờ. Sau hơn một năm theo dõi, ngày 29-5 vừa qua, giới chức Đức cho biết đã tiến hành lục soát các văn phòng của công ty này để tìm bằng chứng trong cuộc điều tra mở rộng liên quan gian lận khí thải. Tổng cộng 11 văn phòng của công ty đã bị các công tố viên lục soát để tìm kiếm các tài liệu liên quan những cáo buộc cải biến động cơ của khoảng một triệu phương tiện chạy bằng dầu diesel nhằm gian lận mức khí xả thải ra môi trường. Phía Daimler cho biết sẽ cố gắng hợp tác hết mức với cơ quan chức năng trong quá trình điều tra.
Chính hành động nhắm vào Daimler đã khiến nhiều nước trên thế giới tiêu thụ ô-tô của hãng này mở chiến dịch rà soát tổng thể. Ngày 14-7, Bộ Môi trường Hàn Quốc tuyên bố điều tra một số mẫu xe của Mercedes-Benz, công ty con của Daimler, do tình nghi có gắn kèm các thiết bị gian lận trong đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường. Nếu các cáo buộc này được chứng minh, Viện Nghiên cứu Môi trường Hàn Quốc sẽ nộp đơn kiến nghị lên cơ quan công tố địa phương yêu cầu thu hồi tất cả những phương tiện của hãng này nằm trong diện nghi ngờ.
Những cáo buộc vẫn chưa dừng lại đối với các hãng xe cao cấp của Đức có số lượng tiêu thụ lớn trên thế giới. Ngày 24-7, Ủy ban châu Âu (EC) xác nhận đang điều tra một bằng chứng cho thấy đại diện các nhà sản xuất ô-tô của Đức thường xuyên gặp nhau để thỏa thuận về thông số kỹ thuật cho tất cả dòng xe, từ hệ thống phanh cho đến bộ ly hợp, động cơ và hệ thống phát thải. Der Spiegel cho biết, việc thỏa thuận ngầm nhiều khả năng đã diễn ra từ giữa thập niên 90 của thế kỷ trước tới nay. Công ty BMW sau đó đã lên tiếng phủ nhận cáo buộc này.
Không chỉ Đức, Nhật Bản cũng không nằm ngoài bê bối gian lận kiểm soát khí thải. Theo AFP, kể từ năm 1991, Mitsubishi Motors đã sử dụng các thủ thuật tinh vi để hàng chục mẫu xe của hãng này ở thị trường Nhật Bản, bao gồm cả dòng xe sedan và xe thể thao, vượt qua các bài kiểm tra về hiệu suất nhiên liệu. Một thử nghiệm thực hiện năm 2016 cho thấy, kết quả thử nghiệm hiệu suất nhiên liệu đã được phóng đại lên hơn 15% so thực tế. Sau đó, các lãnh đạo của Mitsubishi Motors đã cúi đầu nhận lỗi trong một buổi họp báo, thừa nhận bốn mẫu xe với hơn 600.000 chiếc gian lận khí thải đã được bán ra ở Nhật Bản.
Hàng loạt hãng xe lớn cung cấp các dòng ô-tô phổ biến trên thế giới vướng phải bê bối thời gian qua đã cho thấy sự lỏng lẻo trong quá trình kiểm soát khí thải. Sự thật chỉ được phát hiện khi các cơ quan chức năng vào cuộc, tiến hành những thử nghiệm nghiêm ngặt. Không chỉ vậy, nhiều tập đoàn xe hơi lớn ở châu Âu cũng thừa nhận phương pháp kiểm định mức độ phát thải hiện đã lỗi thời. Do đó, EU cũng như nhiều nước trên thế giới đang xem xét áp dụng các phương thức kiểm tra khí thải mới, dựa trên những công nghệ tiên tiến, đồng thời yêu cầu các biện pháp giám sát chặt chẽ quá trình kiểm tra chất lượng và mức độ phát thải của các hãng sản xuất ô-tô.
