Kata Kolok được hiểu là “ngôn ngữ cho người bị điếc”, ra đời từ nhu cầu thực tế và thể hiện sự nhân văn của cộng đồng Bengkala. Trong thời gian dài, một tỷ lệ lớn dân số của Bengkala đã bị điếc bẩm sinh. Theo các nhà khoa học, nguyên nhân tình trạng này được xác định do một gen lặn, ký hiệu là DFNB3, di truyền trong nhiều thập kỷ. Kết quả là cứ khoảng 50 em bé sinh ra trong cộng đồng này thì một em sẽ bị điếc bẩm sinh. Tuy nhiên, cuộc sống của người khuyết tật tại Bengkala trở nên dễ chịu hơn khi hầu như tất cả mọi người ở ngôi làng vùng cao Bengkala đều biết Kata Kolok.
Hầu hết những người điếc ở Bengkala đều sinh sống bằng nghề nông. Một trong số họ, ông Wis Wisnu, cho biết đã gặp nhiều người khiếm thính ở nơi khác, nhưng ông hầu như không thể giao tiếp với họ bởi Kata Kolok không giống những ngôn ngữ cử chỉ khác trên thế giới. Việc phổ cập Kata Kolok khá dễ dàng vì các dấu hiệu của ngôn ngữ này thường rõ ràng và dễ hiểu. Thí dụ như dấu hiệu cho từ “khát nước” được thể hiện bằng cách dùng các ngón tay vuốt cổ họng. Kata Kolok được phát triển một cách tự nhiên và dần trở nên hoàn thiện hơn do nhiều thế hệ những người có kiến thức, giàu trí tưởng tượng và có lối sống vui vẻ của làng sáng tạo thêm. Nhờ đó, Kata Kolok có thể mang lại tâm trạng lạc quan và trở thành một công cụ liên kết mạnh mẽ giữa người khuyết tật với cộng đồng.
Theo truyền thống, những người điếc còn đóng vai trò quan trọng mỗi khi diễn ra đám tang tại Bengkala. Họ không chỉ là người thực hiện các nghi lễ chôn cất mà còn tạo bầu không khí tích cực hơn cho gia đình người quá cố. Khác với quan niệm của nhiều nước trên thế giới coi đám tang phải trang nghiêm và u buồn, người dân Bengkala tin rằng nếu người đã khuất cảm thấy sự đau buồn, tiếc nuối giữa các thành viên trong gia đình, linh hồn người đó có thể sẽ do dự về việc đi sang thế giới bên kia. Bởi vậy, việc nhiều người cùng sử dụng Kata Kolok thường tạo ra không khí vui vẻ, tích cực trong các buổi lễ. Bản thân người dân Bengkala cũng dành cho những người điếc sự tôn trọng lớn vì những đóng góp của họ đối với văn hóa địa phương.
“Kata Kolok có rất ít ảnh hưởng từ ngôn ngữ Indonesia hoặc các ngôn ngữ ký hiệu bên ngoài khác”, TS Hannah Lutzenberger của Đại học Radboud (Hà Lan), người thông thạo Kata Kolok sau một thời gian dài sống trong làng cho biết. “Nếu phân tích sâu về sự phong phú của Kata Kolok, có thể thấy nó bắt nguồn từ các ký hiệu dành cho những người khiếm thính. Tất cả tên của những người điếc đều được đặt theo các ký hiệu riêng biệt. Những ký hiệu này thường liên quan ngoại hình hoặc thói quen đặc biệt của mỗi cá nhân đó”, bà Hannah giải thích.
Tuy vậy, do số lượng người thông thạo và có khả năng dạy tiếng Kata Kolok ngày càng ít, nên ngôn ngữ độc đáo này đang bị đe dọa bị mai một. Ông Ketut Kanta, một người thông thạo Kata Kolok đã quyết định dạy ngôn ngữ này miễn phí cho trẻ em trong vùng. Ông Ketut còn nhận được sự hỗ trợ của Connie de Vos, một nhà nghiên cứu người Hà Lan thuộc Trung tâm nghiên cứu ngôn ngữ tại Đại học Radboud. Ông Connie đã đến Bengkala nhiều lần trong suốt hơn một thập kỷ và giúp ông Ketut Kanta vận động nhiều trẻ em khuyết tật đi học, đồng thời đưa Kata Kolok vào giáo trình giảng dạy trong trường.
Ngoài ra, ngôi làng cũng có một trung tâm thủ công mang tên KEM, nơi một số phụ nữ khuyết tật được thuê để sản xuất hàng dệt - may thủ công truyền thống. Trung tâm này còn thu hút nhiều khách du lịch đến thưởng thức những màn biểu diễn nghệ thuật của người khuyết tật Bengkala, như điệu nhảy Janger Kolok nổi tiếng của địa phương. Thậm chí, điệu nhảy này còn thường xuyên được giới thiệu tại các khách sạn và hội nghị của các quan chức chính phủ trong khu vực.
