Lấy khó khăn, thách thức làm động lực vươn lên

Từ đầu năm 2021, biến chủng Delta với khả năng gây bệnh nghiêm trọng và tốc độ lây nhiễm nhanh chóng đã làm đảo ngược các thành quả phòng, chống dịch trên thế giới và làm thay đổi căn bản công tác phòng, chống dịch đã cho kết quả tốt trong năm 2020 ở Việt Nam. Trước tình hình đó, dưới sự chỉ đạo của Trung ương, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã quán triệt phương châm đặt sức khỏe, tính mạng của nhân dân lên trên hết, trước hết. Các biện pháp phòng, chống dịch quyết liệt, đặc biệt là giãn cách xã hội, đã khiến sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp bị đình trệ, phải tạm dừng hoạt động, đời sống của người lao động và nhân dân gặp khó khăn. Tuy nhiên, sự thành công của phương châm “đã hy sinh kinh tế, thực hiện giãn cách xã hội thì phải sớm đạt mục tiêu kiềm chế dịch bệnh” và việc Chính phủ thực hiện quyết liệt chính sách ngoại giao vaccine rồi chiến dịch tiêm chủng thần tốc đã góp phần kìm hãm sự lây lan của dịch bệnh.

Khi dịch bệnh bước đầu được khống chế, Chính phủ đã kịp thời ban hành Nghị quyết số 128 về Quy định tạm thời “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, tạo tiền đề cho khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội. Chính phủ và tập thể thường trực Chính phủ hoàn toàn thấu hiểu và chia sẻ với những khó khăn, vất vả mà cộng đồng doanh nghiệp đã phải đối mặt. Thủ tướng Chính phủ đã thay mặt Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo, ban hành nhiều chính sách có tính chất trọng tâm, đột phá, để các doanh nghiệp duy trì, phục hồi và phát triển sản xuất trong điều kiện bình thường mới.

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Chính phủ luôn ưu tiên nguồn lực cho công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, coi đây là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm, là một trong ba đột phá chiến lược. Công tác rà soát các vướng mắc, bất cập trong các văn bản quy phạm pháp luật được tiến hành bài bản nhằm nâng cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là tháo gỡ các các vướng mắc, điểm nghẽn đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong năm 2021, Chính phủ đã tiếp tục triển khai các giải pháp về tài khóa và tiền tệ hỗ trợ doanh nghiệp đã được ban hành từ Chính phủ nhiệm kỳ trước. Cụ thể, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương thực hiện các chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí; gia hạn thời gian nộp thuế, tiền thuê đất; hỗ trợ người sử dụng lao động trả lương; tiếp tục các biện pháp hỗ trợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng của đại dịch... Nhiều giải pháp, chính sách hỗ trợ một số ngành, lĩnh vực cụ thể như vận tải, sản xuất, lắp ráp ô-tô trong nước và giảm giá tiền điện cũng tiếp tục được thực hiện, nhờ đó doanh nghiệp được trợ lực duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Nhận thấy bối cảnh, tình hình, tác động nặng nề của dịch bệnh tới nền kinh tế, đặc biệt là sau đợt dịch lần thứ 4, sự cấp thiết cần có những giải pháp, chính sách để hỗ trợ nền kinh tế sớm phục hồi, bảo đảm các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2025, ngay từ đầu năm 2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình.

Một trong ba mục tiêu cơ bản của Chương trình là phục hồi và phát triển nhanh sản xuất, kinh doanh, nhất là ngành, lĩnh vực quan trọng, tiết giảm chi phí, hỗ trợ dòng tiền, bảo đảm tính chủ động, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Trên cơ sở mở cửa nền kinh tế gắn với phòng, chống dịch, các nhóm giải pháp được triển khai bao gồm phát triển kết cấu hạ tầng, khơi thông nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển; hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; cải cách thể chế, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; bảo đảm an sinh xã hội và hỗ trợ việc làm.

Khi tổ chức thực hiện, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chú trọng tính hiệu quả của hệ thống các giải pháp chính sách có tính nhất quán, tương hỗ đã góp phần tạo ra sức mạnh tổng hợp, hỗ trợ, thúc đẩy phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh, nhất là các ngành, lĩnh vực quan trọng, bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh. Khác với các lần khủng hoảng trước, Chính phủ đã nắm bắt chính xác diễn biến khủng hoảng do đại dịch gây nên. Các giải pháp đã tập trung nâng cao năng lực nội tại cả phía cung và cầu, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là những ngành, lĩnh vực, địa bàn động lực của nền kinh tế cả trong ngắn hạn và trung, dài hạn.

Các chính sách hỗ trợ trong ngắn hạn, đặc biệt hỗ trợ về dòng tiền và thị trường, đã phát huy hiệu quả khi giúp doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh vượt qua khó khăn, khôi phục hoạt động sản xuất, kinh doanh, tránh bị mất đơn hàng, thị trường tiêu thụ, từ đó duy trì sự phát triển ổn định và bền vững của doanh nghiệp trong trung và dài hạn.

Điều này càng có ý nghĩa quyết định trong bối cảnh các đối tác thương mại lớn của Việt Nam phục hồi nhanh chóng (nhưng lại sớm rơi vào suy giảm), làm gia tăng áp lực cạnh tranh (và nguy cơ mất động lực tăng trưởng) đối với doanh nghiệp trong nước. Trong dài hạn, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sẽ mang lại những ảnh hưởng tích cực lên năng suất lao động, hiệu quả hoạt động, sức cạnh tranh và khả năng chống chịu của doanh nghiệp Việt Nam trước những biến động khó lường của kinh tế thế giới.

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam đã có những diễn biến tích cực từ quý IV/2021, nhưng những khó khăn, thách thức mới, có tính bất lợi, đã xuất hiện liên tiếp trong năm 2022. Xung đột quân sự tại Ukraine, căng thẳng địa chính trị, giá cả các mặt hàng chiến lược leo thang, chính sách chống lạm phát của nhiều nền kinh tế lớn đã tác động cả trực tiếp và gián tiếp tới kinh tế trong nước. Trước tình hình này, Thủ tướng Chính phủ đã lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành với mục tiêu kiên định giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Bên cạnh việc thực hiện tốt vai trò là cơ quan điều hành chính sách cao nhất của đất nước, người đứng đầu Chính phủ cũng yêu cầu các doanh nghiệp phải chủ động thích ứng với những biến động, khó khăn và thách thức mới. Doanh nghiệp cần phải chủ động đổi mới mô hình, phương thức sản xuất, kinh doanh, gắn với đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để nâng cao năng suất lao động, hiệu quả hoạt động và tạo ra giá trị mới cho sản phẩm.

Thủ tướng đề cao phương châm đi tìm sự ổn định trong sự bất định; đi tìm sự chủ động trong thế bị động; đi tìm ổn định và nhất quán trong chuyển đổi và xáo trộn; thiết lập công cụ quản lý rủi ro trong suy thoái và khủng hoảng là thuộc tính không thể thiếu trong kinh tế thị trường; thiết lập phòng tuyến hợp tác và cạnh tranh kinh tế quốc tế trong hội nhập.

Do vậy, công tác điều hành chính sách kinh tế vĩ mô luôn bám sát với diễn biến thực tiễn, trên nền tảng các vấn đề kỹ thuật vừa mang tính kinh tế, vừa bảo đảm ổn định chính trị xã hội, với nghệ thuật điều hành linh hoạt, phù hợp và hiệu quả. Chính sách tài khóa được điều hành theo hướng mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm hiệu quả. Chính sách tiền tệ được điều hành theo hướng thận trọng, chủ động, linh hoạt, kịp thời và hiệu quả, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác.

Bên cạnh các giải pháp mang tính trọng tâm, trọng điểm của Chương trình phục hồi kinh tế thì một hệ thống giải pháp được tích cực triển khai nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp Việt Nam bao gồm: giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu; quản lý chặt các mặt hàng Nhà nước định giá, bảo đảm nguồn cung các mặt hàng thiết yếu; tìm kiếm mới, đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa chuỗi cung ứng; đẩy mạnh kết nối cung cầu lao động; cung cấp thông tin, thị trường, giá cả, sự thay đổi chính sách của các đối tác thương mại...

Bên cạnh việc thực hiện tốt vai trò là cơ quan điều hành chính sách cao nhất của đất nước, người đứng đầu Chính phủ cũng yêu cầu các doanh nghiệp phải chủ động thích ứng với những biến động, khó khăn và thách thức mới. Doanh nghiệp cần phải chủ động đổi mới mô hình, phương thức sản xuất, kinh doanh, gắn với đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để nâng cao năng suất lao động, hiệu quả hoạt động và tạo ra giá trị mới cho sản phẩm.

Các chính sách, giải pháp được triển khai và kết quả mang lại từ đầu năm 2022 cho tới nay đã chứng minh tính đúng đắn, hợp lý, kịp thời và phù hợp với thể trạng của nền kinh tế Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp nói riêng. Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại thì kinh tế trong nước tiếp tục phục hồi ở cả ba khu vực nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ; tốc độ tăng trưởng quý sau cao hơn quý trước và dự kiến cả năm tăng trưởng vượt mục tiêu đề ra, có thể hơn 7%. Các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm, các thị trường quan trọng như tiền tệ, chứng khoán, bất động sản cơ bản được kiểm soát tốt; tỷ lệ lạm phát được kiểm soát dưới mục tiêu đề ra.

Đây là tiền đề quan trọng để nền kinh tế nước ta đạt được kết quả toàn diện trong năm 2022 và chuẩn bị cho năm 2023, năm bản lề của kế hoạch 5 năm 2021-2025.