Theo The Strait Times, con dấu hanko là một dạng chữ ký cá nhân tồn tại lâu đời tại Nhật Bản. Mỗi người dân khi đủ 18 tuổi sẽ có một con dấu riêng, không trùng lặp với ai, được thiết kế thủ công. Từ nhiều đời, con dấu hanko như một đồ vật giúp người sở hữu khẳng định sự trưởng thành và “đã có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội”. Hầu hết mọi văn bản, từ hóa đơn tiền điện, các loại hợp đồng, thậm chí cả thư tay ở Nhật Bản đều có sự xuất hiện của con dấu đỏ hanko.
Dần dần, con dấu hanko đã trở thành một nét văn hóa của Nhật Bản. Đây được coi là món quà không thể thiếu vào sinh nhật 18 tuổi của người Nhật. Ông Takahiro Makino, 44 tuổi, nghệ nhân làm dấu hanko cho biết: “Không chỉ có ý nghĩa với chủ sở hữu, mỗi con dấu hanko còn mang phong cách đậm chất riêng của mỗi nghệ nhân. Cả khách hàng và nghệ nhân đều cùng tham gia thiết kế”. Tuy nhiên, ông Makino cũng cho rằng, việc dấu hanko xuất hiện trong hầu hết các thủ tục hành chính tại Nhật Bản là khá rườm rà và không cần thiết.
Không thể chối bỏ các giá trị lịch sử hay những nét đẹp văn hóa của hanko, nhưng ở thời đại số, con dấu này đã khiến các thủ tục trở nên phức tạp. Bộ trưởng Cải cách hành chính Nhật Bản, ông Taro Kono chia sẻ, ông cảm thấy bất ngờ khi từng nhận một văn bản do cấp dưới trình lên mà trên văn bản đã có tới 40 con dấu của lãnh đạo từng cấp xét duyệt. Không chỉ vậy, trong hoàn cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, làm việc trực tuyến đang được khuyến khích, thì tại Nhật Bản, các nhân viên đều bị yêu cầu đóng dấu hanko vào bảng chấm công tại văn phòng. Tương tự, khi thực hiện giao dịch giữa các doanh nghiệp hoặc với chính phủ, việc sử dụng con dấu hanko vẫn là điều kiện bắt buộc.
Một bài viết của tờ The Economist cho thấy, Nhật Bản từng là một trong những quốc gia đứng đầu thế giới về tốc độ phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. Dù vậy, đáng ngạc nhiên khi chỉ có 7,5% thủ tục hành chính tại quốc gia này được thực hiện trực tuyến. Trước tình hình đó, ngay sau khi nhậm chức tháng 9-2020, Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga đã quyết tâm cải cách thủ tục rườm rà liên quan con dấu hanko, đồng thời nhấn mạnh cải cách hành chính sẽ là trọng tâm của chính phủ mới.
Theo Thủ tướng Suga, nền kinh tế đứng thứ 3 trên thế giới đang bị nhiều nước châu Á khác qua mặt về công nghệ số. Do đó, số hóa các hoạt động chính phủ sẽ là một trong những ưu tiên hàng đầu của chính phủ dưới thời ông. Nếu cần, chính phủ sẽ tiến hành sửa đổi những điều luật liên quan con dấu hanko và trình Quốc hội thông qua trong năm nay. Thủ tướng Suga cũng đồng thời hướng tới việc loại bỏ dần con dấu hanko. Trong khi đó, Bộ trưởng Taro Kono cũng khẳng định sẽ không yêu cầu con dấu đối với các thủ tục hành chính cần sự thông qua của ông.
Ngay sau khi các thông báo của Chính phủ Nhật Bản được đưa ra, Cơ quan Cảnh sát quốc gia Nhật Bản cho biết, sẽ ngừng việc bắt buộc sử dụng các con dấu để phê duyệt tài liệu thông thường. Trong khi đó, một số doanh nghiệp lớn tại Nhật Bản như Hitachi cũng đã tuyên bố loại bỏ việc sử dụng hanko trong các thủ tục giấy tờ nội bộ.
Ước tính, hiện có gần 15.000 thủ tục hành chính cần đến con dấu hanko. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Kono, quá trình cải cách sẽ giúp các thủ tục cần đến con dấu xác nhận từ chính quyền địa phương chỉ còn là 83, nghĩa là giảm đến hơn 99% số thủ tục cần dấu xác nhận.
Dù bày tỏ nuối tiếc với nền văn hóa hanko đã quá quen thuộc trong xã hội, song nhiều người dân Nhật Bản vẫn bày tỏ ủng hộ kế hoạch cải cách hành chính của chính phủ. Tuy nhiên, họ cũng cho rằng việc số hóa thủ tục hành chính tại Nhật Bản sẽ cần thêm nhiều thời gian, khi có tới một phần tư số người dân nước này hơn 65 tuổi, độ tuổi khó có thể cập nhật các công nghệ mới.
