Theo CNN, kiệt tác “The Night Watch” của họa sĩ Rembrandt đã có tuổi đời hơn 400 năm, từng bị phá hoại nhiều lần do thất lạc hoặc rơi vào tay kẻ xấu. Tuy nhiên, nhờ những nỗ lực bảo tồn và phục chế, bức tranh qua mỗi lần sửa chữa vẫn giữ được vẻ đẹp vốn có và trở thành điểm nhấn thu hút du khách đến thăm Bảo tàng Rijks ở Amsterdam.
Năm 2019, các nhà nghiên cứu đã khởi động dự án bảo tồn, phân tích chuyên sâu giá trị nghệ thuật và lịch sử của tác phẩm. Dự án mang tên “Cuộc tuần tra đêm” của bảo tàng Rijks không chỉ nhận được sự quan tâm của giới nghệ thuật, mà nhiều khán giả đã theo dõi trên các nền tảng mạng xã hội và trang web của bảo tàng. Theo trang web của Rijks, đây là hoạt động nghiên cứu và bảo tồn lớn nhất trong lịch sử kiệt tác của Rembrandt, đặt mục tiêu đào sâu hơn vào quá trình sáng tác của danh họa, qua đó giữ gìn vẻ đẹp nghệ thuật cho thế hệ sau này.
Quá trình phân tích và phục chế tác phẩm là sự kết hợp những môn khoa học liên ngành giữa lịch sử nghệ thuật, công nghệ tiên tiến và hóa học. Người chủ trì dự án, nhà phục chế Frederique Broers của Bảo tàng Rijks cho biết: “Mỗi tác phẩm trải qua những biến động khác nhau và việc kiểm tra cẩn thận sẽ giúp xác định quy trình và kỹ thuật nào phù hợp nhất với tác phẩm. Người phục chế không chỉ sửa chữa những tổn hại trên bề mặt, mà còn bảo tồn ý định ban đầu của nghệ sĩ”.
Theo đó, sau một quá trình phân tích dài, những người bảo quản vẫn chưa thể bắt tay vào phục chế ngay. Trước tiên, họ phải thực hiện các bước để bảo vệ tác phẩm gốc trước khi áp dụng vật liệu mới vào tác phẩm nghệ thuật. Một kỹ thuật phổ biến là áp dụng một lớp vecni trung gian vào khu vực tranh đã hư hỏng. Điều này tạo ra lớp “vách ngăn” giữa vật liệu cũ và mới, bảo đảm rằng các lần phục chế sau không làm hỏng tác phẩm nghệ thuật gốc. “Phục chế nghệ thuật là một quá trình phức tạp đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về cả khoa học và nghệ thuật, một công việc không có chỗ cho sai sót”, cô cho hay.
Công nghệ hiện đại cũng đóng vai trò quan trọng. Tia X có thể tiết lộ các bản vẽ bên dưới hoặc các lớp sơn ẩn, cho thấy tác phẩm nghệ thuật được tạo ra như thế nào. “Quá trình phục chế bắt đầu bằng việc kiểm tra sâu tác phẩm nghệ thuật. Người bảo quản phân tích tác phẩm để xác định tình trạng, vật liệu và bối cảnh lịch sử của nó. Nhờ hình ảnh chụp cắt lớp và kiến thức về kỹ thuật vẽ và chất liệu của thời đại đó, quá trình nghiên cứu, bóc tách trở nên hiệu quả hơn nhiều”, Broers chia sẻ.
Sau 5 năm nghiên cứu chuyên sâu, quá trình phục chế “The Night Watch” mới chỉ bắt đầu vào cuối năm 2024. Hiện tại, các chuyên gia trực tiếp thực hiện những công đoạn với độ chính xác cao trong một buồng kính được thiết kế đặc biệt để mở cửa cho khách tham quan, đồng thời phát trực tiếp cho công chúng qua internet. Trên mạng xã hội, có rất nhiều video cho thấy quá trình phục chế bức tranh do khán giả ghi lại.
Broers cho biết thêm, bản thân kiệt tác “The Night Watch” đã để lại những dấu ấn mạnh mẽ với công chúng yêu nghệ thuật, còn thành công của dự án phục chế bức tranh đến từ cách tiếp cận đa hướng trong việc bảo tồn của Bảo tàng Rijks. Việc cùng lúc áp dụng vật lý, hóa học và lịch sử nghệ thuật đã làm sáng tỏ các thành phần hóa học trong lớp sơn, qua đó giúp các nhà nghiên cứu phát hiện bối cảnh ra đời, giá trị nghệ thuật. Các ngành học đa dạng này đã phân tích “The Night Watch” dưới lăng kính quan sát tỉ mỉ để giữ gìn bức tranh cho nhiều thế hệ người yêu nghệ thuật sau này.
