Năm 2021, các quốc gia Đông Âu là thành viên Liên minh châu Âu (EU) như Ba Lan và các quốc gia láng giềng Baltic như Litva và Latvia đã phải đối mặt làn sóng người xin nhập cư tràn về biên giới. Giới chức các nước trên đã dựng hàng rào, đồng thời yêu cầu cấp kinh phí cần thiết để tiếp tục triển khai biện pháp này nhằm ngăn chặn người di cư. Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã từ chối đáp ứng yêu cầu.
Chính điều đó đã làm trầm trọng thêm bất đồng giữa các thành viên châu Âu trong việc chia sẻ sự tiếp nhận người di cư. Nhà nghiên cứu Yves Pascouau tại Viện Jacques Delors (Pháp) cho rằng, bất bình đẳng trong hạn ngạch tiếp nhận người di cư là yếu tố gây mất cân bằng và là bước thụt lùi đối với Công ước Geneva về người tị nạn. Là cửa ngõ người di cư cập bờ châu Âu, các thành viên EU ven Địa Trung Hải như Hy Lạp, Italia hay Malta chịu tác động nặng nề từ làn sóng tị nạn và phải kêu gọi sự trợ giúp của EU. Song, các thành viên EU đến nay không ngừng tranh cãi về trách nhiệm tiếp nhận người tị nạn và nghĩa vụ giúp đỡ các nước tuyến đầu.
Nhiều giải pháp đã được EC đưa ra, “cứng” có mà “mềm” cũng có. Đơn cử như việc EC yêu cầu hạn ngạch tiếp nhận bắt buộc với các thành viên, song điều này đã vấp phải phản đối quyết liệt từ Hungary, Bulgaria, Czech và Slovakia. Để dễ chấp nhận hơn, EC đề xuất các nước thành viên không tự nguyện tiếp nhận thêm người tị nạn sẽ phải tăng đóng góp tài chính, chủ yếu để chi trả cho việc trục xuất người di cư. Cơ chế “đóng góp linh hoạt” này xem ra hợp lý khi áp lực người di cư ngày càng tăng, thế nhưng các quốc gia thành viên vẫn phải nằm trong khuôn khổ “hợp tác bắt buộc” mà ít có quyền tự quyết.
Thay vì cùng nhau tìm ra giải pháp tận gốc của vấn đề di cư như chấm dứt xung đột, hỗ trợ tái thiết kinh tế tại những quốc gia là điểm xuất phát của làn sóng di cư, thì EU vẫn cứ loay hoay với việc mặc cả hạn ngạch giữa các thành viên. Thành thử đến nay, vấn đề người di cư vẫn là bài toán mà EU chưa có lời giải.
