Mervis Kateka là một học sinh tiểu học ở Thủ đô Lusaka (Zambia). Em đã rất vui khi tham gia buổi học giáo dục giới tính và kỹ năng bảo vệ khỏi bị xâm hại. “Buổi học rất thú vị và cung cấp nhiều kiến thức mới mẻ”, Kateka cho hay. Một số trường học ở Lusaka gần đây cũng đang bắt đầu triển khai thêm nhiều buổi ngoại khóa về kỹ năng xã hội hoặc y tế cho học sinh.
Tuy nhiên, những chương trình bổ trợ quan trọng này còn chưa được tổ chức thường xuyên, trong bối cảnh vẫn thiếu nguồn lực cho phát triển giáo dục ở nhiều vùng khó khăn khác của Zambia. Đây cũng là tình trạng chung ở khu vực châu Phi cận Sahara. Dữ liệu của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của LHQ (UNESCO) cho thấy, có tới 15 triệu trẻ em trong độ tuổi từ 6-11 tuổi ở khu vực châu Phi cận Sahara, bao gồm 9 triệu bé gái và 6 triệu bé trai, có nguy cơ thiếu hụt kiến thức chăm sóc cá nhân cơ bản. Trên toàn cầu, có từ 35% đến 65% số trẻ em gái không có hiểu biết đầy đủ về giáo dục giới tính.
Theo Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF), trường học là điểm khởi đầu quan trọng để đáp ứng các nhu cầu toàn diện của trẻ, bao gồm dinh dưỡng, sức khỏe, tâm lý xã hội và các nhu cầu phát triển quan trọng khác ngoài giáo dục. Sự can thiệp trong những năm đầu đời có tác động lâu dài, đặt nền tảng cho tương lai của trẻ. “Giáo dục tiểu học có vai trò quan trọng nhất đối với sự phát triển và trưởng thành của trẻ em. Chính trong những năm hình thành nhân cách này, trẻ em có được các kỹ năng cơ bản và hiểu biết cần thiết”, ông Robert Jenkins, Giám đốc Toàn cầu phụ trách giáo dục và phát triển vị thành niên của UNICEF nhấn mạnh.
Song, UNICEF cảnh báo tình trạng bất ổn hiện nay ở khu vực châu Phi cận Sahara đang khiến hàng triệu trẻ em bị ảnh hưởng khi các em không được đến trường hoặc chưa được chăm sóc, giáo dục đầy đủ trong những năm đầu đời quan trọng này. Chẳng hạn, Đông và Nam Phi là hai trong số những khu vực có tỷ lệ mang thai ở tuổi vị thành niên cao nhất thế giới. Ước tính, cứ 5 bé gái thì có 1 em mang thai trước 20 tuổi. HIV/AIDS cũng vẫn là một thách thức trong khu vực với 930.000 trẻ em từ 0 đến 14 tuổi nhiễm HIV.
Vừa qua, UNESCO và UNICEF đã khởi động chiến dịch “Xây dựng nền tảng về sức khỏe và hạnh phúc” ở các trường tiểu học, dành cho học sinh từ 5 đến 12 tuổi. Sáng kiến mới nhằm bảo đảm cho trẻ em trong khu vực châu Phi cận Sahara nói riêng và trẻ em toàn thế giới đều nhận được giáo dục cơ bản, đồng thời có tác động tích cực hình thành nhận thức của trẻ trong những năm đầu đời. Trong đó, các em được trang bị kỹ năng đọc viết và tính toán cơ bản, được cung cấp kiến thức thực tiễn về sức khỏe, hạnh phúc và kỹ năng phát triển trong cuộc sống.
Bà Stefania Giannini, Trợ lý về giáo dục của UNESCO cho hay: “Trẻ em nhận được nền giáo dục chất lượng tốt sẽ có nhiều khả năng phát triển tốt hơn. Nhưng cần có hành động và đầu tư mạnh mẽ, bắt đầu ngay từ bậc tiểu học. Giai đoạn này của cuộc đời là cơ hội để xây dựng sự hiểu biết đúng đắn về sức khỏe và hạnh phúc, đem lại nền tảng vững chắc cho quá trình trưởng thành”.
Cũng theo bà Giannini, để có thể đưa sáng kiến vào thực tế, cần sự chung tay của những cơ quan chủ quản về giáo dục, nhà phát triển chương trình giảng dạy, nhà hoạch định chính sách, ban quản lý trường học, nhà giáo dục và các bên liên quan khác. “Điều đó có nghĩa là cần sự quan tâm của toàn bộ hệ thống cho việc chăm sóc trẻ từ lứa tuổi tiểu học”, bà giải thích thêm.
