Rác đầy miệng cống
Ghi nhận tại các tuyến đường như: Nơ Trang Long, Xô Viết Nghệ Tĩnh (quận Bình Thạnh); Nguyễn Thị Minh Khai (quận 1); Cách Mạng Tháng Tám, Võ Văn Tần (quận 3); Tôn Đản (quận 4); Huỳnh Tấn Phát (quận 7); Dương Bá Trạc (quận 8); Lý Thái Tổ (quận 10)…, miệng cống thoát nước bị rác thải sinh hoạt che kín, thậm chí rác tràn ra cả mặt đường, rất nhếch nhác và khó coi. Đáng nói hơn, các chủ quán cóc dọc đường luôn coi miệng cống là nơi tập kết rác quen thuộc. Mỗi lần công nhân vệ sinh môi trường đến dọn phải rất vất vả móc rác lên từ các miệng cống này.
Anh Nguyễn Văn Duy, công nhân Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị TP Hồ Chí Minh cho hay, chỉ trên một tuyến cống, mấy anh em công nhân đã vớt đến vài tấn rác mỗi ngày. “Làm nghề này vất vả, cực nhọc, lại độc hại, thế nên chúng tôi chỉ mong mọi người có ý thức, không xả rác bừa bãi. Có vậy, anh em chúng tôi làm việc mới đỡ vất vả, thành phố cũng sạch đẹp hơn”, anh Duy chia sẻ.
Theo thống kê của Sở Giao thông vận tải TP Hồ Chí Minh, trong sáu tháng đầu năm 2018, thành phố đã nạo vét 496.806 km lòng cống thoát nước; duy tu nạo vét 61 tuyến (12,454km) kênh, rạch và cửa xả; sửa chữa 1.740 hầm ga; thay 727 cống bị xuống cấp có khả năng sụp; mở rộng 1.414 miệng thu nước và thay 2.679 nắp hầm ga; nạo vét 10.236 hầm ga, 46.341 máng của hầm ga thu nước; nâng 743 khuôn hầm ga; thay 2.329 khuôn hầm ga; sửa chữa 1.398 máng lưỡi hầm ga. Tuy nhiên, do việc đầu tư và lắp đặt các tuyến cống chưa đồng bộ, đặc biệt là tình trạng người dân xả rác bít cửa xả các tuyến cống nên mỗi khi mưa to các tuyến đường lại bị ngập.
Theo Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị TP Hồ Chí Minh, tính đến giữa năm 2018, thành phố còn 77 vị trí tuyến cống bị lấn chiếm; 65 vị trí bị lấn chiếm hầm ga và 46 vị trí bị lấn chiếm cửa xả. Từ đầu năm đến nay, đơn vị tiếp nhận thêm 12 tuyến cống với chiều dài hơn 25 km đã phát huy tác dụng, tăng năng lực thoát nước. Thế nhưng, nhìn chung công tác xử lý các trường hợp lấn chiếm hệ thống thoát nước còn chậm trễ. Tại các điểm thường xuyên ngập, công ty cử công nhân vớt rác trước, trong và sau khi mưa, nhưng cũng chỉ được một phần của 1.400 km cống và 80.000 hầm ga mà đơn vị này quản lý.
Nâng cao ý thức người dân
GS, TS Hồ Long Phi, nguyên Giám đốc Trung tâm Quản lý nước và biến đổi khí hậu (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) cho rằng, việc xả rác vô tội vạ đã gây tắc cống và làm giảm 30 đến 40% năng lực thoát nước. Muốn giải quyết tình trạng này, trước hết phải tuyên truyền, giáo dục ý thức người dân và tăng mức phạt đối với hành vi xả rác trái quy định. “Việc này có thể giao về từng tổ dân phố, từng phường để tuyên truyền, giáo dục ý thức cho người dân. Nếu ai không chấp hành thì xử phạt nặng”, GS, TS Hồ Long Phi đưa ra góp ý.
Còn theo TS Phạm Sanh, chuyên gia quy hoạch không gian đô thị, để tình trạng trên kéo dài không nên đổ thừa cho người dân và chính quyền địa phương, mà do cách quản lý, cách giao nhiệm vụ và cơ chế thu gom rác ở miệng hố ga, trên đường phố hiện nay chưa rõ ràng. Cụ thể, những đơn vị trực thuộc Sở Giao thông vận tải chỉ có nhiệm vụ bảo trì đường sá, hố ga chứ không có trách nhiệm dọn rác ở miệng hố ga. Việc này thành phố lại giao cho các đơn vị vệ sinh môi trường. Ở đây, thành phố nên đấu thầu thu gom rác, theo đó đơn vị trúng thầu không chỉ có trách nhiệm thu gom rác trên lòng, lề đường mà còn phải thu gom rác ngay tại hố ga.
Trao đổi ý kiến với phóng viên, ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh cho biết, thành phố đang lắp thêm hệ thống camera ở các khu vực công cộng để theo đó có căn cứ xử lý người vi phạm xả rác bừa bãi. Theo quy định mới, hành vi xả rác không đúng quy định có mức phạt thấp nhất là 500.000 đồng và cao nhất là bảy triệu đồng. Trách nhiệm xử lý đã giao cụ thể cho các quận, huyện, xã, phường và ngành tài nguyên - môi trường thành phố.
Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Trần Vĩnh Tuyến cho hay, để giải quyết tình trạng xả rác tại các hố ga cần triển khai nhân rộng thiết kế và lắp đặt miệng hố ga ngăn mùi, ngăn xả rác. Qua thí điểm ở một số tuyến đường trên địa bàn thành phố như: Trương Định (quận 1, 3), Vĩnh Khánh (quận 4) và Lê Văn Thọ (Gò Vấp), UBND thành phố đánh giá loại cửa thu nước, ngăn mùi hôi do Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị sản xuất và lắp đặt đã cho thấy nhiều ưu điểm: Ngăn được rác đổ xuống miệng cống, tăng khả năng thoát nước, giảm ngập, dễ duy tu bảo dưỡng. Theo lộ trình, thành phố sẽ thay thế dần miệng cống thoát nước truyền thống bằng loại này.
