Việc sáp nhập Bắc Ninh và Bắc Giang (cũ) thành tỉnh Bắc Ninh hôm nay ôm trọn toàn bộ trung tâm vùng Kinh Bắc xưa, với đầy đủ lợi thế của một không gian địa lý-văn hóa được bồi đắp qua hàng nghìn năm, đồng thời được coi là vùng trọng điểm cây ăn quả phía bắc.
Vành đai trái ngọt
Vùng đất nối dài từ Đồng bằng sông Hồng lên Trung du miền núi Bắc Bộ nhận ưu ái lớn từ thiên nhiên, tạo nên những vùng chuyên canh liên hoàn, trải từ triền đồi đến thung lũng màu mỡ ven sông Thương, sông Cầu... Đây là nơi hội tụ những vùng trái cây chủ lực quy mô lớn, tạo thành một “vành đai trái ngọt” đa dạng. Từ vùng trồng vải thiều chín sớm rộng lớn ở Tân Yên và Lục Ngạn (cũ) với diện tích hàng nghìn héc-ta, đến những khu chuyên canh ổi, lê, nhãn, vú sữa tập trung ở Yên Dũng và Lục Nam (cũ), tạo nên vị thế thương mại khác biệt cho nông nghiệp xứ này.
Lớn lên ở một triền đồi ven sông Lục Nam, anh Đinh Phương Nam cho biết: “Hồi bé, gia đình tôi có mấy sào vải. Mùa hè là mùa “thức trắng” đêm, cả nhà chỉ tập trung hái và phân loại quả, sau đó đem bán. Ngày đó làm gì có du khách đến vườn trải nghiệm như bây giờ, chỉ có mua bán, cân đo đong đếm, rồi vải theo những chuyến xe lớn đi khắp nơi. Dù cực, nhưng đó là những đồng tiền đầu tiên nuôi chúng tôi lớn”, anh Nam kể.
Tháng 5, tháng 6 hằng năm, khi mùa vải vào độ chín rộ, không khí ở vùng Tân Yên trước đây trở nên huyên náo. Vườn vải chín sớm rực lên một biển mầu đỏ ửng, lung linh như ngọc châu dưới nắng hạ. Từng chùm vải thiều mọng nước, nặng cành, chờ đợi bàn tay người thu hoạch. Bên cạnh đó, bưởi, cam, ổi... cũng đều là những thương hiệu trái cây nức tiếng của vùng. Bà Nguyễn Thị Kiểm (xã Phúc Hòa), đứng bên gốc bưởi hàng chục năm tuổi của gia đình chia sẻ: “Những năm gần đây, dù thiên tai cực đoan và gây thiệt hại lớn nhưng chúng tôi vẫn bám lấy vườn, chăm sóc cây trái. Nếu có thay đổi thì phải tính đổi mới cách trồng hữu cơ, mở rộng bán hàng để tăng lợi nhuận”.
Sự trù phú của đất đai, tự nhiên không dễ dàng mà có. Những năm gần đây, thiên tai và biến đổi khí hậu khiến người nông dân lao đao vì mưa bão, ngập úng, sạt lở... Nhưng với quyết tâm của chính quyền và người dân, việc cập nhật khoa học-kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp công nghệ cao cùng với ý chí kiên cường đã góp phần duy trì vòng quay mùa vụ, những vụ trái ngọt vẫn được nối tiếp và phát triển bền vững.
Những ngày đầu tháng 12 này, các loại cây ăn trái như cam, bưởi... đậu quả rất đẹp, sum xuê, được thu hoạch và trưng bày rực rỡ tại Lễ hội Trái cây Bắc Ninh lần thứ nhất ở phường Chũ. Đáng chú ý, người dân trong tỉnh Bắc Ninh được ban tổ chức hỗ trợ các tuyến xe đưa đón miễn phí đến dự hội, trực tiếp cảm nhận sản phẩm hoa thơm trái ngọt của chính quê hương mình.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Phạm Văn Thịnh, Trưởng ban Tổ chức lễ hội cho biết: Đây là lần đầu sau khi sáp nhập, tỉnh tổ chức lễ hội trái cây quy mô. Ngoài việc trưng bày, giới thiệu sản vật từ cây trái, chúng tôi còn tổ chức triển lãm máy móc, sản phẩm liên quan dinh dưỡng cho cây trồng; gắn kết nông nghiệp với du lịch, với mong muốn chính du lịch sẽ thúc đẩy việc trồng cây ăn trái đặc sản theo hướng hữu cơ, an toàn sinh học. Nhưng quan trọng hơn cả là sự tham gia của người dân, từ đó chính họ cảm nhận và tự hào về quê hương mình.
Miền quê đáng sống
Anh Đinh Phương Nam hiện là thành viên Hợp tác xã Du lịch Garden Việt, tiên phong kết hợp nông nghiệp sạch và du lịch cho biết: “Du khách đến thăm vườn cây ăn trái không chỉ để mua hoa quả sạch. Điều họ tìm kiếm là trải nghiệm thực tế trong vườn. Họ tham quan chụp ảnh, cảm nhận không khí lao động hăng say và vẻ đẹp trù phú của đất đai. Đó là du lịch cảm xúc rất hấp dẫn khách du lịch”. Niềm tự hào của những người con Bắc Ninh như anh Nam là truyền được ký ức, tình yêu của một cư dân bản địa bên gốc cây vườn nhà đến từng vị khách.
Thực tế hiện nay, miền cây trái Bắc Ninh đã chuyển mình bởi định hướng làm nông nghiệp sạch để vừa bảo vệ thương hiệu cây ăn trái, vừa thúc đẩy nguồn thu lớn từ du lịch sinh thái, trải nghiệm. Chị Giáp Thị Tuyền tại xã Nam Dương, thay cho lối canh tác truyền thống, đã mạnh dạn vay vốn ngân hàng, đầu tư vào nông nghiệp hữu cơ với chi phí đắt hơn. Từ hơn 1.000 m2 trồng nho sinh học vào năm 2021, hiện nay gia đình đã canh tác trên diện tích rộng gấp năm lần. Đáng chú ý, hằng ngày vào mùa cao điểm, vườn nho Tiến Tuyền của vợ chồng chị đón hàng trăm khách du lịch, doanh thu xấp xỉ bán nho cho các chuỗi nông sản sạch.
Xã Nam Dương hiện có khoảng 1.800ha cây ăn quả, mô hình kinh tế xanh được định hình rõ rệt. Chị Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Trung tâm Cung ứng dịch vụ công xã Nam Dương cho biết: “Chúng tôi xác định cây ăn quả là sản phẩm chủ lực, kết hợp với du lịch trải nghiệm. Trong đó, cần xây dựng chuỗi trải nghiệm trọn vẹn: Du khách hành hương tại chùa Am Vãi, sau đó xuống vườn trải nghiệm hái, thưởng thức trái cây và mua sản phẩm sạch”.
Trong khi đó, xã Phúc Hòa xây dựng thành công 14 sản phẩm OCOP, trong đó có 2 sản phẩm đạt chứng nhận 4 sao. Các lớp tập huấn về khoa học-kỹ thuật được tổ chức thường xuyên, hướng dẫn quy trình sản xuất VietGAP, GlobalGAP cho các loại trái cây chủ lực như ổi, vải thiều, vú sữa để bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn xanh, sạch. Song song với đó, các địa phương cũng khuyến khích doanh nghiệp lữ hành đầu tư, phối hợp nhà nông làm du lịch. Tour trải nghiệm “Một ngày làm nông dân” đang được xây dựng, hứa hẹn là sự kết hợp hoàn hảo giữa trải nghiệm thực tế vườn cây và mua sắm nông sản.
