Thiên nhiên hùng vĩ nghìn đời nay đã sinh dưỡng những thế hệ người quả cảm ngay từ thuở bé thơ, lúc còn được mẹ địu trên lưng, khi bước chân chập chững trên nẻo đường quanh co nơi bìa rừng, dốc đá. Ðó là những hình ảnh mà họa sĩ Tô Ngọc Thành ghi nhớ từ tuổi thơ, nay ông có dịp thể hiện trong mỗi chuyến đi thực tế với tình cảm chân thành của người từng trải và chiêm nghiệm.
Mảng tranh thiếu nhi của Tô Ngọc Thành ấn tượng không bởi đường nét, mà ở bố cục gam mầu. Cũng như người lớn, trẻ em xuất hiện trong tranh của ông luôn gắn với thiên nhiên, luôn gần gũi. Hai bức "Mẹ con người Dao đỏ ở Tả Phìn, Sa Pa" (2008) và "Mẹ con người H’Mông" (2009), là thí dụ điển hình về tình mẫu tử trong cách vẽ của Tô Ngọc Thành. Ông không vờn nét để tạo hình khối, do đó không chủ ý biểu tả những chi tiết, tức là ông không sao chép cái nhìn thấy, bỏ qua những rườm rà mà chắt lọc một cách nghiêm ngặt, lấy cái điển hình và dùng mầu dựng nên bố cục tranh chặt chẽ theo sự mách bảo của trái tim, đặc tả chân thực, trực tiếp mối quan hệ máu mủ, ruột thịt giữa hai mẹ con.
Bức "Người H’Mông ở Sa Pa" (2009) thể hiện bảy người phụ nữ, hai người địu con, một người ôm con trong lòng, quây quần tại một phiên chợ, với trang phục đặc trưng, toát lên sự vui tươi, đầm ấm, gắn kết cộng đồng bằng những mảng mầu nguyên sặc sỡ. Những bức tranh tương tự, giữa người lớn, những đứa trẻ được ông mô tả như các thiên thần: ngây thơ, hồn nhiên, có "chỗ đứng" riêng trong sự hòa nhập giữa người và người, giữa người và cảnh. Ðó cũng là con đường dẫn lối ông tìm về ký ức bằng sắc mầu tươi rói.
Cũng tại chợ phiên, nhưng Tô Ngọc Thành "tách" những đứa trẻ khỏi người lớn, chẳng hạn ở bức "Hai bé gái H’Mông đi bán hàng" (2014) trong tư thế địu em nhỏ, cho thấy họa sĩ như người "viết" một thiên ký sự bằng mầu, cận tả độ tuổi đang lớn đã biết (hay đã phải) tiếp thu "chức phận" làm người phụ nữ (ở cả hai việc: địu em nhỏ và trao đổi hàng hóa), điều mà người xem tranh vừa vui vừa cảm động; vui vì, lối sống và nếp sống có bản sắc được cộng đồng các dân tộc người miền núi rất chú trọng lưu giữ và giáo dục căn cơ cho các thế hệ nối tiếp; và, có phần mủi lòng, bởi sự trải đời đến quá sớm với lứa tuổi non nớt, chịu nhiều thiệt thòi so với trẻ em thành phố.
Cận cảnh hơn nữa là "Bé đi bán hàng giữa trời rét buốt" hoặc "Bé người H’Mông đi bán hàng" (hai bức cùng vẽ năm 2014). Ở bức đầu, những hình ảnh chiếc gùi cao gần bằng thân thể bé gái, quần áo, khăn đủ ấm, nhưng chân đi dép không có tất, hai bàn tay nắm lại, đặc biệt là hai má ửng đỏ trên nền mầu lạnh, duy chỉ gương mặt ánh lên niềm vui (chắc vì được đi chơi chợ, vì giúp được mẹ cha) một cách hồn nhiên, nhi nhiên, không đoái hoài nỗi khó nhọc, gây xúc động mạnh. Ở bức thứ hai, bé gái Mông với dáng ngồi tư lự, ánh nhìn đăm chiêu như muốn chờ mong bạn tâm sự, khiến người xem tranh ngẫm ngợi.
Những bức tranh vẽ tình mẹ con hay đặc tả chân dung trẻ nhỏ, dù không nhấn nhá từng chi tiết, nhưng cách bố cục bằng mầu, họa sĩ Tô Ngọc Thành cho thấy năng lực quan sát và thể hiện tâm trạng nhân vật lên tranh là rất tinh tế, có chiều sâu nội tâm, đem đến cho người thưởng thức những bất ngờ của sự dùng mầu mạnh bạo, trên từng đường bút lông dứt khoát, tạo những mảng mầu gay gắt, làm nên vẻ đẹp hài hòa, liên tục và sống động. Tranh của ông có tiếng nói riêng, thể hiện một cá tính bộc trực, thẳng thắn và chân thực. Cách bố cục bằng mầu, với những sắc độ khác nhau, còn cho người xem tranh cảm giác thú vị: bố cục ấy, sắc mầu ấy như là những cuộc đối thoại trực diện giữa tác giả và đối tượng (cảnh, vật và con người).
Suốt cuộc đời theo nghiệp vẽ (ông mê vẽ từ nhỏ và có tranh trưng bày khi còn là thiếu nhi), họa sĩ Tô Ngọc Thành chung thủy với lối dùng mầu không pha trộn bên ngoài mà "đặt mầu tươi" trực tiếp, nhấn nhá đường bút lông theo nhịp đập trái tim thành những lớp mầu có nhịp điệu, lúc khoan thai khi dồn dập, tạo sinh khí trên mặt toan phẳng, từ đó phát lộ hơi thở của cuộc sống trong vẻ đẹp thuần khiết mà đầy đặn cái tình chân chất của người nghệ sĩ.
Chọn cách vẽ dùng mầu dựng bố cục tranh, họa sĩ Tô Ngọc Thành dường như mới thấy thỏa lòng mình và khẳng định: thiên nhiên hùng vĩ ấy, đời sống đa dạng, phong phú, đậm đà bản sắc ấy của người miền núi phía bắc, thì phải thể hiện bằng tâm thế ấy, bút pháp nghệ thuật ấy, để từ đó thể hiện thành những tác phẩm hội họa có cá tính và giàu mỹ cảm. Dành tình cảm sâu đậm cho trẻ em, nhất là các bé gái Mông, tranh của ông đậm tính nhân văn và giá trị nghệ thuật. Ông góp phần không nhỏ nói lên mối quan hệ khăng khít giữa con người và thiên nhiên, cũng như tình yêu và ý thức bảo vệ môi trường sống của các tộc người miền núi.
| Tô Ngọc Thành thật sự là họa sĩ không ngừng giãi bầy cá tính sáng tạo, đồng thời tỏ lòng tri ân tình đất, tình người vùng đại ngàn đã nuôi dưỡng tuổi thơ ông lớn lên cùng lòng đắm say hội họa. Trên con đường nghệ thuật, ông cũng luôn tìm về tuổi trẻ nhiều kỷ niệm của mình. |
