Đây là diễn đàn để các chuyên gia, các doanh nghiệp thảo luận về những bất cập cần được giải quyết của các dự án PPP giao thông hiện nay, về những rào cản phát triển PPP hạ tầng giao thông, về phương án để các doanh nghiệp tham gia triển khai cao tốc bắc-nam giai đoạn II một cách hiệu quả.
Những năm qua, các dự án hạ tầng giao thông đầu tư theo phương thức PPP đã đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Theo mục tiêu đặt ra, đến năm 2030, nước ta có 5.000km đường cao tốc, lĩnh vực hạ tầng giao thông đường bộ trong nước có dư địa phát triển rất lớn, mở ra nhiều cơ hội cho hoạt động đầu tư các dự án công trình giao thông theo phương thức đối tác công-tư (PPP), trong đó có BOT.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai các dự án PPP vẫn còn những bất cập cần được giải quyết kịp thời và triệt để, thể hiện sự quan tâm, hỗ trợ từ Nhà nước, tạo môi trường đầu tư bình đẳng, niềm tin cho các nhà đầu tư và các tổ chức tài chính để họ tiếp tục tham gia vào công cuộc phát triển mạng lưới hạ tầng giao thông đất nước.
 |
| Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả Hồ Minh Hoàng phát biểu tại tọa đàm. |
Chia sẻ tại tọa đàm, ông Hồ Minh Hoàng, Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả cho rằng, cần nhìn nhận những lợi ích mà các dự án BOT đã mang lại, trong có việc xây dựng các tuyến đường, tạo thuận lợi cho đi lại của người dân, Nhà nước có công trình phục vụ phát triển kinh tế-xã hội. Khi dự án gặp vướng mắc, cần có sự chia sẻ trách nhiệm gồm nhà đầu tư, cơ quan quản lý Nhà nước, địa phương, các ngân hàng thẩm định cho vay vốn, các cơ quan liên quan. Quy định của pháp luật không thể tùy tiện thay đổi, trong trường hợp thay đổi, phải đàm phán lại hợp đồng.
PGS, TS Trần Chủng, Chủ tịch VARSI, nhận định: “Do bản chất đầu tư theo phương thức PPP là hình thức đầu tư phức tạp, chúng ta chưa kịp thời tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm nhằm đưa ra giải pháp cụ thể, tháo gỡ dứt điểm từng vướng mắc trong bối cảnh hệ thống pháp luật điều chỉnh hình thức đầu tư này chưa hoàn chỉnh. VARSI đã tổ chức nhiều hội thảo khoa học chuyên đề, tọa đàm về phương thức PPP, tác động nhất định vào xây dựng thể chế, hoàn thiện chính sách của Nhà nước về PPP.
Vừa qua, Chính phủ đã có tờ trình gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất tháo gỡ vướng mắc cho 8 dự án PPP, hợp đồng BOT đã đưa vào khai thác, do không được thu phí hoặc doanh thu sụt giảm quá lớn, nhà đầu tư nguy cơ lâm vào phá sản. Trong đó có phương án chấm dứt hợp đồng trước hạn, thanh toán chi phí hợp pháp cho nhà đầu tư”.
Theo ông Ngọ Trường Nam, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả, dự án hầm Đèo Cả là 1 trong 8 dự án gặp khó khăn, vướng mắc, gồm chuỗi 4 hầm: Đèo Cả, Cổ Mã, Cù Mông, Hải Vân, sử dụng 7 trạm thu phí để hoàn vốn, trong đó có trạm trên cao tốc La Sơn-Túy Loan. Dự án cao tốc La Sơn-Túy Loan dự kiến hoạt động từ năm 2018 nhưng do chính sách pháp luật thay đổi, dẫn đến không thu phí được. Từ đó đến nay, nhà đầu tư không có nguồn tài chính bù đắp, trong khi vẫn phải thực hiện trách nhiệm trả nợ. Chính phủ đề nghị bổ sung nguồn vốn ngân sách Nhà nước khoảng 2.280 tỷ đồng để hỗ trợ nhằm bảo đảm phương án tài chính cho dự án.
Một số dự án khác cũng gặp sụt giảm doanh thu quá lớn do không được thu phí, như BOT Thái Nguyên-Chợ Mới (Bắc Kạn), gồm 2 hợp phần là cải tạo nâng cấp quốc lộ 3 và xây dựng tuyến Thái Nguyên-Chợ Mới, đưa vào sử dụng từ năm 2017. Do không được thu phí trên quốc lộ 3, chỉ thu trên tuyến mới nên doanh thu thực tế đến tháng 8/2022 chỉ đạt 8,7% trên tổng phương án tài chính.
 |
| PGS, TS Trần Chủng, Chủ tịch VARSI, phát biểu ý kiến tại tọa đàm. |
PGS, TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội VARSI, đánh giá, từ năm 2016 đến nay, lĩnh vực đầu tư theo PPP vào hạ tầng giao thông suy giảm đáng kể. Chỉ có 4 dự án PPP được hình thành, đồng thời phải chuyển 5/8 dự án thành phần trên tuyến cao tốc bắc-nam phía đông giai đoạn I (2016-2021) từ phương thức PPP sang đầu tư công do triển khai theo PPP không thành công.
Việc không hấp dẫn nhà đầu tư thời gian qua, không chỉ ở những vướng mắc về tín dụng, thể chế chưa hoàn chỉnh, bất bình đẳng giữa Nhà nước và tư nhân, mà nguyên nhân chính, quan trọng nhất là các nhà đầu tư e ngại từ vướng mắc, bất cập tại các dự án BOT thời gian qua chưa được giải quyết rốt ráo, gây mất niềm tin và đẩy nhà đầu tư đơn phương chống chọi, dẫn tới nguy cơ phá sản doanh nghiệp.
Hiệp hội nêu tiếng nói của các nhà đầu tư, kiến nghị Chính phủ và các bộ ngành sớm tháo gỡ có kết quả, không chỉ “giải cứu” cho các dự án đang “mắc kẹt”, cứu các nhà đầu tư tránh khỏi nguy cơ phá sản mà còn tạo niềm tin để huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội tham gia đầu tư theo phương thức PPP, đặc biệt với các dự án, công trình trọng điểm quốc gia sau này và nhiều công trình của các địa phương.
