Sổ tay khoa học: Làm chủ công nghệ lõi

Công nghệ lõi có nhiều vai trò quan trọng trong thúc đẩy nền kinh tế và tăng năng lực cạnh tranh. Việc làm chủ công nghệ lõi giúp các quốc gia chủ động trong sản xuất, giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, tạo ra giá trị gia tăng cao trong các ngành công nghiệp mũi nhọn...

Hệ thống sản xuất thông minh MES - Panacim tại Nhà máy Điện tử thông minh Phenikaa. (Ảnh: NGỌC VY)
Hệ thống sản xuất thông minh MES - Panacim tại Nhà máy Điện tử thông minh Phenikaa. (Ảnh: NGỌC VY)

Hỏi: Công nghệ lõi là gì?

Đáp: Công nghệ lõi là các công nghệ căn bản và then chốt, được xem như nền tảng của một ngành công nghiệp hoặc một lĩnh vực công nghệ nhất định. Đây là những công nghệ mà khi nắm vững, làm chủ được sẽ giúp cho quốc gia hoặc tổ chức đó có khả năng kiểm soát và phát triển các sản phẩm, dịch vụ cao cấp và phức tạp; là cơ sở để phát triển các công nghệ ứng dụng khác.

Thí dụ: Công nghệ vi mạch và bán dẫn là nền tảng cho nhiều ngành công nghệ hiện đại như AI, 5G, ô-tô thông minh. Công nghệ sinh học là nền tảng của nhiều ngành công nghiệp quan trọng mang tính thiết yếu trong y học, nông nghiệp, môi trường và công nghiệp thực phẩm.

Công nghệ vật liệu mới gồm các loại hợp kim, composite tiên tiến giúp tạo ra các sản phẩm có tính năng vượt trội. Công nghệ năng lượng như năng lượng tái tạo, điện hạt nhân và công nghệ lưu trữ năng lượng giúp chuyển đổi xanh nền kinh tế. Công nghệ thông tin và truyền thông gồm các công nghệ liên quan đến mạng, bảo mật, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn.

Hỏi: Công nghệ lõi có vai trò như thế nào? Tại sao làm chủ công nghệ lõi sẽ giúp tăng cường và bảo đảm an ninh quốc gia?

Đáp: Công nghệ lõi có nhiều vai trò quan trọng trong thúc đẩy nền kinh tế và tăng năng lực cạnh tranh.

Việc làm chủ công nghệ lõi giúp các quốc gia chủ động trong sản xuất, giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, tạo ra giá trị gia tăng cao trong các ngành công nghiệp mũi nhọn như điện tử, hàng không vũ trụ, y tế hay năng lượng; là động lực chính để chuyển đổi, phát triển kinh tế số, tạo nền tảng cho phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sự kết nối giữa nghiên cứu khoa học và ứng dụng thực tiễn.

Công nghệ lõi có vai trò đặc biệt trong an sinh xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống, cải thiện khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến cho người dân cũng như doanh nghiệp.

Trong lĩnh vực an ninh quốc gia và chủ quyền công nghệ, việc làm chủ công nghệ lõi giúp kiểm soát các công nghệ trong quân sự, an ninh mạng, quốc phòng. Một đất nước làm chủ được các công nghệ lõi sẽ giảm thiểu nguy cơ bị tác động bởi các lệnh cấm vận hoặc hạn chế công nghệ từ nước ngoài; giúp bảo vệ an toàn dữ liệu và các thông tin quan trọng của quốc gia khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài.

Tiến sĩ Tô Văn Trường, chuyên gia độc lập về tài nguyên, môi trường, nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch thủy lợi miền nam nhận định: “Trong kỷ nguyên số, công nghệ không chỉ là công cụ phát triển mà đã trở thành trụ cột bảo đảm an ninh quốc gia. Việc phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, nhất là trong các lĩnh vực chiến lược như quốc phòng, dữ liệu, truyền thông và y tế dễ dẫn đến nguy cơ rò rỉ thông tin, bị gián đoạn chuỗi cung ứng hoặc thao túng từ bên ngoài.

Các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc… đang cạnh tranh quyết liệt để chiếm lĩnh công nghệ lõi. Việt Nam cũng đã có những bước đi đáng chú ý trong lĩnh vực AI, viễn thông và chip bán dẫn nhằm giảm dần sự lệ thuộc vào bên ngoài.

Đầu tư vào công nghệ lõi không chỉ phục vụ mục tiêu phát triển mà còn là biện pháp bảo vệ chủ quyền trong không gian mạng và bảo đảm ổn định quốc gia trước các biến động chính trị kinh tế toàn cầu. Đó là lý do cần có chiến lược dài hạn, huy động cả Nhà nước, doanh nghiệp và giới nghiên cứu để kiến tạo hệ sinh thái công nghệ tự chủ, bền vững. Làm chủ công nghệ hôm nay chính là giữ vững độc lập và tương lai quốc gia ngày mai”.

Đảng và Nhà nước ta sớm xác định, làm chủ một số công nghệ lõi là ưu tiên số một trong phát triển kinh tế số, xã hội số, như trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data). AI và Big Data đang được áp dụng trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp, giáo dục và sản xuất. Công nghệ vi mạch và bán dẫn trở thành trọng tâm của kỷ nguyên số, gắn với tự động hóa và các sản phẩm điện tử thông minh. Ở lĩnh vực năng lượng và môi trường, công nghệ lõi hiện thực hóa các giải pháp cho các vấn đề điện, nước, rác thải...

Nhiều chính sách cụ thể về phát triển công nghệ lõi đã được ban hành, tiêu biểu như Quyết định số 1018/QĐ-TTg về Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 21/9/2024.

Chiến lược đặt mục tiêu rõ ràng: Giai đoạn 1 từ năm 2024 đến 2030 xây dựng nền tảng cho ngành công nghiệp bán dẫn có quy mô nhân lực hơn 50.000 kỹ sư và cử nhân; giai đoạn 2 từ năm 2030 đến 2040 phát triển 200 doanh nghiệp thiết kế, 2 nhà máy chế tạo chip và 15 nhà máy đóng gói với doanh thu dự kiến hơn 50 tỷ USD/năm, quy mô nhân lực hơn 100.000 kỹ sư, cử nhân; giai đoạn 3 từ năm 2040 đến 2050 trở thành quốc gia dẫn đầu về công nghiệp bán dẫn, có doanh thu dự kiến hơn 100 tỷ USD/năm.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã triển khai các chương trình tầm vóc quốc gia, xác định các công nghệ chiến lược, công nghệ lõi cần ưu tiên là trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud Computing), chuỗi khối (Blockchain), công nghệ nano và thông tin di động 5G, 6G.

Trong việc hợp tác quốc tế, Việt Nam đang nỗ lực thu hút các nhà đầu tư nước ngoài ở lĩnh vực công nghệ cao để mở rộng sản xuất. Đồng thời hợp tác với các trường đại học và công ty đa quốc gia nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, với mục tiêu phát triển 100.000 doanh nghiệp công nghệ số vào năm 2030.

Có thể bạn quan tâm

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Vĩnh Long: Phối hợp chuyển giao ứng dụng khoa học-công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội

Chiều 4/12, Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ tại miền nam phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Long tổ chức Hội thảo với chủ đề “Phối hợp giữa Bộ Chủ trì Chương trình Khoa học-công nghệ cấp quốc gia với các địa phương trong chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía nam”.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo chiến dịch ‘Hanoi Thief’ tấn công mạng doanh nghiệp Việt Nam

Hàng loạt email giả mạo hồ sơ xin việc, đính kèm tệp “Le Xuan Son CV.zip”, được gửi đến các doanh nghiệp lớn, nhỏ tại Việt Nam. Đây là lớp vỏ ngụy trang cho chiến dịch tấn công mạng mang tên Hanoi Thief, với mục tiêu xâm nhập mạng nội bộ, chiếm quyền hệ thống và đánh cắp dữ liệu khách hàng, bí mật doanh nghiệp.

Toàn cảnh tọa đàm.

Những nghiên cứu mới hỗ trợ ngành nông nghiệp giảm phát thải, chăn nuôi bền vững

Các giải pháp đổi mới trong nông nghiệp và chăn nuôi bền vững, bao gồm việc áp dụng công nghệ gene, hệ vi sinh vật, nông nghiệp chính xác, AI và IoT để cải thiện năng suất, giảm hóa chất và phát thải, nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu vừa được giới thiệu tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm”.

Lễ khai mạc triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học”.

Chín nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam trưng bày tác phẩm tại triển lãm "Tỏa V-Điểm chạm khoa học"

Triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học” tôn vinh những thành tựu khoa học và ứng dụng sáng tạo vì sự phát triển bền vững và tương lai của nhân loại. Sự kiện nghệ thuật đặc biệt đánh dấu cột mốc kỷ niệm 5 năm Giải thưởng VinFuture cũng như 5 mùa triển lãm "Tỏa" của VCCA.

Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh chụp hình lưu niệm cùng các đại biểu dự hội nghị.

Khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới 2025

Sáng 3/12, tại phường Bình Dương (Thành phố Hồ Chí Minh), đã diễn ra Lễ khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF Global Summit 2025) do Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF) và Tập đoàn Becamex đăng cai tổ chức.