Phát huy tiềm năng các nhà khoa học

Để phát huy cao nhất năng lực của đội ngũ trí thức, thời gian qua, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã triển khai có hiệu quả các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, đồng thời đã hoàn thiện môi trường và điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu khoa học.
Nhà khoa học kiểm tra các mẫu vật được lưu trữ tại Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. (Ảnh XUÂN NGỌC)
Nhà khoa học kiểm tra các mẫu vật được lưu trữ tại Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. (Ảnh XUÂN NGỌC)

Trước xu hướng và yêu cầu phát triển kinh tế đất nước trên nền tảng Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Đảng ủy và lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhận thức sâu sắc tiềm năng nguồn nhân lực hiện có và yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng các yêu cầu.

Năm 2014, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã ban hành Quyết định 699/QĐ-VHL về Quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của Viện nhằm khuyến khích lao động sáng tạo, tạo môi trường để mọi cán bộ có khả năng đóng góp cho xã hội được nhiều nhất, bảo đảm quyền lợi về lao động sáng tạo, sở hữu trí tuệ, đánh giá công bằng trong lao động khoa học.

Trên cơ sở đó, các đơn vị trực thuộc đã xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, trọng tâm là công tác cán bộ, kế hoạch, tài chính, tài sản, giao nhận đề tài… Để huy động sự tham gia tích cực của đội ngũ trí thức vào hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã thí điểm tổ chức các diễn đàn khoa học về các lĩnh vực chuyên sâu, làm nền tảng để phát triển kinh tế-xã hội.

Các diễn đàn đã thu hút hàng nghìn nhà khoa học, trí thức tham gia; các ý kiến đóng góp mang tính toàn diện nhằm phát triển các lĩnh vực khoa học chuyên sâu, thúc đẩy khoa học và công nghệ trở thành động lực cho phát triển kinh tế-xã hội.

Từ khi Nghị định 40/2014/NĐ-CP có hiệu lực (năm 2014) đến nay, nhiều chính sách sử dụng, trọng dụng cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ đã được Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam triển khai, như: tuyển dụng đặc cách; bổ nhiệm đặc cách vào chức danh khoa học, chức danh công nghệ; kéo dài thời gian công tác khi đến tuổi nghỉ hưu; ưu đãi cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ có chức danh giáo sư, phó giáo sư…

Lãnh đạo Vụ Tổ chức-Cán bộ và Kiểm tra, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, việc thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp được thực hiện thường xuyên, minh bạch, các nhà khoa học được hỗ trợ tối đa trong việc xây dựng hồ sơ.

Đối với các nhà khoa học có trình độ cao, đã được bổ nhiệm vào chức danh giáo sư, phó giáo sư được xét bổ nhiệm đặc cách các chức danh nghề nghiệp, tạo nhiều cơ hội, thuận lợi cho các nhà khoa học trẻ có thành tích cao. Việc kéo dài thời gian công tác đối với cá nhân hoạt động khoa học, công nghệ đã tạo điều kiện để các nhà khoa học còn đủ sức khỏe, tâm huyết có thời gian cống hiến nhiều hơn cho công tác nghiên cứu khoa học.

Nhìn chung, các chính sách này đã góp phần “giữ chân” các nhà khoa học tài năng, giàu kinh nghiệm để họ có điều kiện tiếp tục đóng góp cho nghiên cứu khoa học và giúp đỡ, đào tạo thế hệ trẻ.

Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã có những chính sách phù hợp để phát huy năng lực, tiềm năng của các nhà khoa học. Từ năm 2018, Viện đã triển khai chương trình hỗ trợ nghiên cứu viên cao cấp, với việc hỗ trợ kinh phí để các nhà khoa học có trình độ cao nắm bắt các xu thế mới, lĩnh vực mới trong khoa học, công nghệ, xây dựng các nhóm nghiên cứu xuất sắc trong từng lĩnh vực chuyên môn sâu, xây dựng các nhóm nghiên cứu đa ngành, liên ngành.

Đáng chú ý, có nhiều chính sách dành riêng cho cán bộ khoa học trẻ, giỏi để họ ngày càng gắn bó với công tác nghiên cứu khoa học, là điều kiện cần để đào tạo kỹ năng nghiên cứu khoa học độc lập, đạt chuẩn quốc tế, như: ưu tiên xét tuyển viên chức, ưu tiên tham gia và chủ trì các đề tài nghiên cứu, ưu tiên đào tạo tại nước ngoài, chương trình đào tạo tiến sĩ chất lượng quốc tế tại Viện Hàn lâm, chương trình sau tiến sĩ, chương trình thu hút các nhà khoa học trẻ vào công tác tại Viện Hàn lâm, Chương trình phát triển nhóm nghiên cứu xuất sắc tại Viện Hàn lâm...

Từ năm 2012, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã triển khai Chương trình hỗ trợ cán bộ khoa học trẻ, với việc mở mới các đề tài nghiên cứu để cho cán bộ trẻ đăng ký. Đến nay, đã có 103 nhiệm vụ được các cán bộ trẻ thực hiện, với “đầu ra” là các công bố trên tạp chí quốc tế, đăng ký phát minh sáng chế, giải pháp hữu ích.

Bên cạnh đó, từ năm 2021, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã “mở” các đề tài dành cho các nhà khoa học trẻ tài năng dưới 40 tuổi nhưng không thuộc biên chế của các đơn vị sự nghiệp thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Chủ trương này nhằm tạo điều kiện cho cá nhân thực hiện các nhiệm vụ khoa học, công nghệ quan trọng, phát huy tài năng và được hưởng lợi ích xứng đáng.

Tuy nhiên, theo đánh giá của lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, trong giai đoạn tới, đơn vị sẽ gặp khó khăn trong thực hiện các chính sách đối với nhân lực khoa học và công nghệ trình độ cao. Lực lượng cán bộ khoa học vẫn còn mỏng để thực hiện tốt chức năng của một Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ quốc gia trong bối cảnh khoa học và công nghệ phát triển nhanh chóng như hiện nay.

Trong khi đó, thực hiện lộ trình tinh giản biên chế mỗi 5 năm giảm 10% đã khiến thiếu biên chế tuyển dụng các nhà khoa học, nhất là nhà khoa học trẻ tài năng ở nước ngoài về.

Trong bối cảnh đó, nhiều nhà khoa học có trình độ cao, có chức danh giáo sư, phó giáo sư đã xin nghỉ sớm hơn quy định để có biên chế đã tạo ra khoảng trống giữa các thế hệ, gây khó khăn không nhỏ trong nâng cao chất lượng, số lượng đội ngũ nghiên cứu khoa học kế cận.

Gần đây, việc sáp nhập để tinh gọn bộ máy dẫn đến nhiều chuyên ngành khoa học, công nghệ phải sáp nhập, một số chuyên ngành khoa học, công nghệ cơ bản có nguy cơ bị mất, thiếu nhân lực cho phát triển các chuyên ngành khoa học công nghệ mới.

Trước sự phát triển nhanh của khoa học trên thế giới, một vài lĩnh vực khoa học trong Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam còn chậm đổi mới để tiếp nhận kiến thức, thích ứng được với sự phát triển nhanh chóng của nền khoa học thế giới.

Khoa học và công nghệ là động lực then chốt trong sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, trong đó đội ngũ trí thức đóng vai trò quan trọng, do vậy, cần có sự quan tâm đặc biệt. Theo lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, thời gian tới, Viện tiếp tục hoàn thiện môi trường và tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ trí thức cống hiến, sáng tạo.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách đặc thù để thu hút nguồn nhân lực trẻ, giỏi trong và ngoài nước nhằm tiếp thu công nghệ mới phù hợp sự phát triển nhanh của khoa học và công nghệ thế giới; có chiến lược, chính sách và cơ chế ưu tiên phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ bao gồm cả lực lượng cán bộ đầu ngành, các chuyên gia; đầu tư cơ sở vật chất cho các ngành khoa học cơ bản, ứng dụng ngang bằng các nước trong khu vực và quốc tế, trong đó ưu tiên xây dựng các phòng thí nghiệm hiện đại đủ khả năng thực hiện các nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ đạt trình độ quốc tế, từ đó, thu hút và giữ chân đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ có trình độ cao.

Có thể bạn quan tâm

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Vĩnh Long: Phối hợp chuyển giao ứng dụng khoa học-công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội

Chiều 4/12, Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ tại miền nam phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Long tổ chức Hội thảo với chủ đề “Phối hợp giữa Bộ Chủ trì Chương trình Khoa học-công nghệ cấp quốc gia với các địa phương trong chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía nam”.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo chiến dịch ‘Hanoi Thief’ tấn công mạng doanh nghiệp Việt Nam

Hàng loạt email giả mạo hồ sơ xin việc, đính kèm tệp “Le Xuan Son CV.zip”, được gửi đến các doanh nghiệp lớn, nhỏ tại Việt Nam. Đây là lớp vỏ ngụy trang cho chiến dịch tấn công mạng mang tên Hanoi Thief, với mục tiêu xâm nhập mạng nội bộ, chiếm quyền hệ thống và đánh cắp dữ liệu khách hàng, bí mật doanh nghiệp.

Toàn cảnh tọa đàm.

Những nghiên cứu mới hỗ trợ ngành nông nghiệp giảm phát thải, chăn nuôi bền vững

Các giải pháp đổi mới trong nông nghiệp và chăn nuôi bền vững, bao gồm việc áp dụng công nghệ gene, hệ vi sinh vật, nông nghiệp chính xác, AI và IoT để cải thiện năng suất, giảm hóa chất và phát thải, nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu vừa được giới thiệu tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm”.

Lễ khai mạc triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học”.

Chín nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam trưng bày tác phẩm tại triển lãm "Tỏa V-Điểm chạm khoa học"

Triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học” tôn vinh những thành tựu khoa học và ứng dụng sáng tạo vì sự phát triển bền vững và tương lai của nhân loại. Sự kiện nghệ thuật đặc biệt đánh dấu cột mốc kỷ niệm 5 năm Giải thưởng VinFuture cũng như 5 mùa triển lãm "Tỏa" của VCCA.

Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh chụp hình lưu niệm cùng các đại biểu dự hội nghị.

Khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới 2025

Sáng 3/12, tại phường Bình Dương (Thành phố Hồ Chí Minh), đã diễn ra Lễ khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF Global Summit 2025) do Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF) và Tập đoàn Becamex đăng cai tổ chức.