Những điểm mới về khởi kiện vụ án dân sự

Phiên tòa xét xử một vụ khiếu kiện.
Phiên tòa xét xử một vụ khiếu kiện.

Viện Kiểm sát không cho quyền khởi tố vụ án dân sự

Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS) quy  định về quyền khởi kiện mang tính khái quát hơn các Pháp lệnh Tố tụng hiện hành. Theo Điều 161 BLTTDS, quyền khởi kiện bao gồm: "cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện họp pháp, yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình". So với Pháp lệnh Thủ tục tố tụng kinh tế, chủ thể có quyền khởi kiện trong bộ luật này, cả tổ chức không có tư cách pháp nhân cũng có quyền khởi kiện.

Ngoài ra, Điều 162 BLTTDS cũng quy định một số cơ quan, tổ chức có quyền khởi kiện vụ án dân sự, lao động trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, lợi ích công cộng và lợi ích của Nhà nước. Theo đó, cơ quan về dân số, gia đình và trẻ em có quyền khởi kiện trong phạm vi vụ án về hôn nhân và gia đình do Luật Hôn nhân và gia đình quy định về người có quyền yêu cầu hủy hôn nhân trái pháp luật, người có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền của cha mẹ đối với con chưa thành niên, người có quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng, người có quyền yêu cầu Tòa án chấm dứt việc nuôi con nuôi. Đối với vụ án lao động, công đoàn cấp trên có quyền khởi kiện trong trường hợp cần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tập thể người lao động. Ngoài ra, cơ quan, tổ chức có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước trong lĩnh vực mình phụ trách.

Trong BLTTDS có một điểm mới rất quan trọng liên quan đến quyền khởi tố vụ án dân sự của VKS. Nếu trong các Pháp lệnh Tố tụng dân sự, lao động, VKS có quyền khởi tố vụ án dân sự vì lợi ích chung thì BLTTDS bỏ đi quyền khởi tố của VKS. Quy định này không chỉ khác với Pháp lệnh Tố tụng hiện hành mà còn khác ngay cả Luật Tổ chức của VKSND được sửa đổi bổ sung vào năm 2002. BLTTDS quy định, trong các vụ án dân sự, kinh tế, lao động, VKS kiểm sát việc tuân theo pháp luật tố tụng dân sự trong việc yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị; VKS tham gia phiên tòa sơ thẩm đối với những vụ án dân sự do tòa án thu thập chứng cứ mà đương sự có khiếu nại.

Về phạm vi khởi kiện cũng có sự khác biệt so với Pháp lệnh Tố tụng hiện hành. Theo Điều 163 BLTTDS quy  định một cá nhân, cơ quan, tổ chức có thể khởi kiện một hoặc nhiều cá nhân, cơ quan, tổ chức khác về một quan hệ pháp luật hay nhiều quan hệ pháp luật có liên quan; nhiều cá nhân, cơ quan tổ chức có thể khởi kiện một cá nhân, cơ quan, tổ chức về một quan hệ pháp luật hay nhiều quan hệ pháp luật có liên quan; cá nhân, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền do BLTTDS quy  định có thể khởi kiện đối với một hoặc nhiều cá nhân cơ quan, tổ chức khác về một hoặc nhiều quan hệ pháp luật có liên quan.

Quy định này cho thấy đã có sự nới rộng về phạm vi khởi kiện hơn so với Pháp lệnh Tố tụng dân sự hiện hành. Trước đây, Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án dân sự quy định một người khởi kiện nhiều người hoặc nhiều người khởi kiện một người chỉ được khởi kiện về cùng một quan hệ pháp luật mà thôi.

Thủ tục gửi đơn, nhận đơn và trả lại đơn khởi kiện

Về cơ bản, BLTTDS kế thừa những quy định của các Pháp lệnh Tố tụng hiện hành. Tuy nhiên, những quy  định trong BLTTDS được quy định cụ thể và rõ ràng hơn. Trong đó đáng chú ý là Điều 165 quy định người khởi kiện khi thực hiện quyền khởi kiện phải kèm theo tài liệu, chứng cứ. Trong trường hợp người khởi kiện không gửi tài liệu, chứng cứ thì Tòa án yêu cầu họ bổ sung. Nếu họ không có tài liệu chứng cứ mà nói rõ lý do thì Tòa vẫn phải nhận đơn khởi kiện mà không được từ chối. Người khởi kiện có thể nộp đơn khởi kiện trực tiếp tại Tòa án, trong trường hợp họ không có điều kiện đến Tòa thì có thể gửi đơn qua đường bưu điện. Khi nhận được đơn qua đường bưu điện, Tòa án có trách nhiệm giữ lại phong bì cùng đơn khởi kiện để làm cơ sở cho việc tính thời hiệu khởi kiện còn hay hết.

Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày nhận đơn khởi kiện, Tòa án phải xem xét và có các quyết định: Thụ lý vụ án nếu thuộc thẩm quyền; Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện biết thẩm quyền vụ kiện thuộc Tòa án khác; Trả lại đơn cho người khởi kiện nếu việc đó không thuộc thẩm quyền của Tòa án hoặc hết thời hiệu khởi kiện. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được giấy báo của tòa án thông báo cho người khởi kiện biết về số tiền tạm ứng án phí, mà họ không nộp tiền tạm ứng án phí thì Tòa trả lại đơn khởi kiện. Nếu người khởi kiện chứng minh được việc chậm trễ của mình là có lý do chính đáng thì Tòa án không được trả lại đơn.

Quy định về thời hạn nộp tiền tạm ứng án phí trong BLTTDS có khác so với Pháp lệnh Tố tụng hiện hành. Theo Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án dân sự, thời hạn nộp tiền tạm ứng án phí là một tháng kể từ ngày nhận được thông báo của Tòa án; đối với Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế thì thời hạn này chỉ có 7 ngày.

Trong trường hợp không đồng ý với việc trả lại đơn của Tòa án thì đương sự có quyền khiếu nại với Chánh án Tòa án đã trả lại đơn. Thời hạn để họ thực hiện quyền khiếu nại của mình là ba ngày kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ kèm theo do Tòa án trả lại. Trong thời hạn ba ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại, Chánh án Tòa án phải ra một trong hai quyết định: giữ nguyên việc trả lại đơn khởi kiện; nhận lại đơn khởi kiện và tài liệu chứng cứ kèm theo để tiến hành thụ lý vụ kiện.

Quy định này là mới so với Pháp lệnh Tố tụng hiện hành vì trước đây, nhiều trường hợp người khởi kiện bị trả lại đơn nhưng luật không quy định ai là người có quyền giải quyết nên họ không biết phải khiếu nại đến cơ quan nào. Quy định mới này sẽ hạn chế được tình trạng tùy tiện trả lại đơn khởi kiện từ phía Tòa án, đồng thời giúp người khởi kiện có được "công cụ" bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, một khi bị xâm phạm.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.