Đuốc học trên sườn non
Trong số 100 học sinh của tỉnh Điện Biên vinh dự được nhận học bổng Quỹ Hạt giống Việt lần này, Phàng Thị Soa (dân tộc Mông), học sinh lớp 10C Trường Phổ thông dân tộc nội trú THPT huyện Nậm Pồ, là cái tên để lại trong tôi nhiều cảm xúc. Cách đây hai năm, khi đi công tác về huyện Nậm Pồ (tỉnh Điện Biên) tôi đã có dịp gặp em. Hôm ấy, chiều muộn ngày cuối cùng năm học 2015 - 2016, sau khi liên hoan chia tay thầy, cô giáo và các bạn, Phàng Thị Soa đứng mãi góc sân trường. Sâu thẳm trong đôi mắt em là nỗi buồn. Hỏi chuyện Soa, tôi mới biết Soa nhớ trường, nhớ lớp, nhớ các bạn và thầy, cô nên em chẳng muốn về. Và em sợ, sau kỳ nghỉ hè “không biết em có được đi học nữa hay không?”. Cũng trong lần gặp gỡ ban đầu ấy, Soa kể cho tôi nghe về chuỗi ngày vô cùng vất vả của sáu mẹ con em.
Chỉ tay về phía con đường mòn vắt ngang đỉnh núi, Soa bảo: Cứ theo đường ấy đi khoảng ba giờ đồng hồ thì đến bản Huổi Dạo thuộc xã Vàng Đán, huyện Nậm Pồ. Trong bản Huổi Dạo có một ngôi nhà thưng ván, mái gianh là nơi ăn chốn nghỉ của một người đàn bà và năm đứa con. Nhiều năm rồi, trẻ con nhà ấy không gọi tiếng “Bố ơi!”, vì bố của chúng nghiện ma túy rồi đi đâu không ai biết. Ở nhà còn người mẹ gồng mình làm lụng nuôi năm đứa con sàn sàn tuổi trứng gà, trứng vịt. Ăn không đủ no, chẳng lấy đâu mà học, nên cứ lần lượt từng đứa trong nhà bỏ lớp để lên nương. Phàng Thị Soa là con thứ tư trong nhà, lại ham học hơn cả nên năm nào cũng là học sinh tiêu biểu của trường. Nhìn các anh lần lượt bỏ học, Soa cố giấu nước mắt vào trong. Nhiều đêm, trong giấc ngủ chập chờn ở ký túc xá, Soa giật mình tỉnh giấc bởi nỗi lo phải nghỉ học, nếu mẹ của em kiệt sức không thể cáng đáng nổi gia đình. Trong nỗi niềm ước mơ con trẻ, Soa chỉ mong được trọn vẹn ước mơ đến trường, để sau này có điều kiện trả nghĩa với mẹ và báo đáp công các anh - những người đã dãi dầu suốt bao ngày mưa nắng để Soa được tiếp tục cắp sách đến trường.
Phàng Thị Soa (người cầm bút) từng bị ám ảnh bởi nỗi lo phải nghỉ học.
Lần này gặp lại tôi thấy Soa khác hẳn. Cô nữ sinh lớp 10 giờ chững chạc, tự tin hơn. Trò chuyện với tôi, Soa phấn khởi khoe: “Được thầy, cô, bạn bè tín nhiệm, năm học này em tiếp tục làm Bí thư chi đoàn. Em luôn tự nhủ, phải cố gắng, cố gắng thật nhiều để không phụ công của mẹ, các anh và tình yêu thương của thầy, cô, bạn bè”. Hỏi thêm Soa về phần học bổng từ Quỹ Hạt giống Việt của Báo Nhân Dân, Soa trả lời: “Đấy là phần quà lớn nhất với em và gia đình em từ trước đến nay. Em cảm ơn các bác, các cô chú ở Báo Nhân Dân và em cũng cảm ơn các thầy, cô giáo đã giúp em có niềm vui lớn này. Em sẽ cố gắng học tập tốt hơn để xứng đáng với sự tin tưởng của thầy cô, bạn bè và xứng là hạt giống được ươm mầm từ Quỹ Hạt giống Việt của Báo Nhân Dân”.
Được nhận học bổng như Phàng Thị Soa, ở huyện Điện Biên Đông có Giàng A Cử (dân tộc Mông), lớp 9D Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Tìa Dình, hoàn cảnh cũng hết sức khó khăn. Là con út trong gia đình đông anh em, bố mẹ Giàng A Cử tuổi ngoài 70 lại thường xuyên đau ốm nên bản thân Giàng A Cử luôn phải nén đau, cố gắng vươn lên. Nhà cách trường 12 cây số, vậy mà ngày mưa cũng như ngày nắng, không ngày nào Cử không đến trường. Nói về tấm gương hiếu học Giàng A Cử, cô giáo chủ nhiệm lớp 9D - Lò Thị Xuân chia sẻ: “Đường đến trường của Giàng A Cử gập ghềnh nhưng tấm gương hiếu học của Giàng A Cử thì ở huyện Điện Biên Đông ai cũng biết. Nếu trường nào cũng có học sinh hiếu học như Giàng A Cử, thì có lẽ là sự nghiệp giáo dục ở vùng cao sẽ bớt khó khăn hơn nhiều”.
Cùng huyện Điện Biên Đông với Giàng A Cử, còn có các em: Lò Thị Phương, Lò Thị Vân, Lò Văn Cường, Lò Văn Út… cũng mỗi ngày vượt khó vươn lên. Mỗi em một hoàn cảnh, một nỗi khó khăn riêng, nhưng chung một khát khao học để đến được chân trời tri thức, để sau này thành người có ích góp sức xây dựng quê hương.
Mở đường cho tri thức
“Điện Biên là tỉnh còn nhiều khó khăn, mà trong đó, khó khăn về giáo dục đặc biệt hơn cả. Điều kiện học tập thiếu thốn, cơ sở vật chất trang, thiết bị nhiều nơi trên địa bàn không đáp ứng đủ yêu cầu, trong khi đời sống của nhân dân còn hết sức khó khăn. Nhiều học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số ở các huyện vùng cao: Tủa Chùa, Mường Nhé, Nậm Pồ, Điện Biên Đông… có hoàn cảnh gia đình vô cùng vất vả, nhưng các em vẫn cố gắng vươn lên trong học tập. Chẳng nói đâu xa, chỉ tính trong 100 em được nhận học bổng Quỹ Hạt giống Việt lần này, thì cả trăm em đều trong hoàn cảnh khó khăn và éo le. Em mồ côi cha, em lại mồ côi mẹ; nhiều em mồ côi cả cha lẫn mẹ phải nương nhờ họ hàng, thầy, cô giáo cưu mang. Cuộc sống của các em là chuỗi ngày đói cơm rách áo, vậy mà các em vẫn vượt qua nỗi đau mất mát của bản thân để đến trường rồi phấn đấu thành tấm gương học tập cho bạn bè noi theo” - ông Nguyễn Mạnh Quân, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Điện Biên bộc bạch.
Thay mặt ngành Giáo dục và Đào tạo Điện Biên, ông Nguyễn Mạnh Quân cảm ơn Quỹ Hạt giống Việt của Báo Nhân Dân đã dành sự quan tâm cho học sinh nghèo, vượt khó học giỏi của tỉnh Điện Biên nói riêng và 10 tỉnh khu vực phía Bắc nói chung. Ông cũng mong muốn, rồi đây Quỹ Hạt giống Việt sẽ tiếp tục hỗ trợ cho học sinh nghèo, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. “Trên vùng núi cao mưa dầu nắng lửa, cùng với giá trị vật chất của mỗi suất quà thì tấm lòng cảm thông, chia sẻ của các bác, các chú và các nhà hảo tâm, chính là động lực giúp các em học tập tốt hơn. Các em đã may mắn được nương tựa vào nghĩa đồng bào để đi tiếp trên hành trình của ước mơ đèn sách. Có thể ví các em như những “hạt giống” nảy mầm và vươn lên không chỉ từ nỗ lực của bản thân, mà còn từ sự đùm bọc, giúp đỡ của thầy cô, của báo chí và của cộng đồng…”.
Niềm xúc động, những trăn trở của người thầy ấy, cộng hưởng cùng tâm tư của những Phàng Thị Soa, Giàng A Cử, Lò Thị Phương, Lò Thị Vân, Lò Văn Cường, Lò Văn Út… trở thành một lời kêu gọi tha thiết. Muốn xua tan bóng đêm tịch mịch của núi rừng, đưa miền núi tiến kịp miền xuôi, nhất thiết không thể thiếu tình yêu, sự gắn bó và khát vọng cống hiến cho quê hương của chính những người con miền đất ấy. Nhưng, để giúp họ đi trọn hành trình gập ghềnh và gian khổ của mình, vẫn cần thêm rất nhiều sự chung tay góp sức của toàn xã hội. Như ánh trăng rọi đường từ Quỹ Hạt giống Việt của Báo Nhân Dân.
Tối 18-9, tại thành phố Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên), Quỹ Hạt giống Việt - Báo Nhân Dân và Tập đoàn Mường Thanh, đã phối hợp trao 1.000 suất học bổng (mỗi suất trị giá ba triệu đồng) cho 1.000 học sinh nghèo vượt khó, học giỏi của 10 tỉnh miền núi phía bắc, gồm: Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Lạng Sơn, Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Cạn và Tuyên Quang. Tỉnh Điện Biên có 100 em được trao học bổng thì 100 em đều là học sinh người dân tộc thiểu số, hoàn cảnh khó khăn, có thành tích cao trong học tập.
