Nghệ sĩ viola Nguyệt Thu “trở về để gieo mầm yêu thương”

Sinh năm 1973 trong gia đình có truyền thống âm nhạc, Nguyệt Thu bước vào con đường nghệ thuật từ rất sớm. Cha của chị, Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Văn Thưởng là người khai sinh bộ môn viola tại Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam).

Tuổi thơ của Nguyệt Thu gắn liền với tiếng đàn violin, viola, với những buổi luyện tập kéo dài và kỷ luật khắt khe. Làm quen với nhạc cụ violin, viola từ năm 6 tuổi và 7 tuổi đã đỗ đầu hệ sơ cấp Nhạc viện Hà Nội, chính từ sự rèn giũa nghiêm túc và niềm say mê âm nhạc, lại được đào tạo trong môi trường chuyên nghiệp, chị đã sớm hình thành nền tảng nghề nghiệp vững chắc.

Những năm cuối thập niên 90 của thế kỷ trước đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi Nguyệt Thu trở thành du học sinh Việt Nam đầu tiên theo học chuyên ngành viola tại Nhạc viện Tchaikovsky (Nga).

Dưới sự hướng dẫn của Giáo sư Yuri Abramovich Bashmet, chị hoàn thành chương trình đào tạo với kết quả xuất sắc và trở thành sinh viên Việt Nam đầu tiên tốt nghiệp thủ khoa chuyên ngành viola. Thành tựu ấy mở ra cánh cửa đưa Nguyệt Thu bước vào đời sống âm nhạc quốc tế bằng nền tảng học thuật vững chắc.

Trong giai đoạn học tập tại Nhạc viện Tchaikovsky và làm việc tại Liên bang Nga, Nguyệt Thu giữ vai trò bè trưởng viola của dàn nhạc Thính phòng quốc tế XXI, đồng thời là thành viên nhóm tứ tấu đàn dây Glazunov. Sau tốt nghiệp, chị tham gia các chương trình biểu diễn tại 53 quốc gia, vùng lãnh thổ, từng giành giải "Tiết mục biểu diễn nhạc J.C Bach xuất sắc nhất" tại Cuộc thi viola quốc tế tại Vương quốc Anh.

Nguyệt Thu tiếp tục hoàn thiện quá trình học tập và nghiên cứu sư phạm với hai bằng Thạc sĩ về giáo dục nghệ thuật tại Nga, Hà Lan và sau đó tham gia giảng dạy tại Trường âm nhạc Mandeville của Singapore.

Nhìn lại chặng đường ấy, Nguyệt Thu cho rằng thành công lớn nhất không nằm ở số lượng buổi biểu diễn hay danh hiệu mà ở việc âm nhạc đã rèn cho chị khả năng lắng nghe và thấu hiểu.

Âm nhạc chữa lành và hành trình thiện nguyện

Hơn 25 năm sinh sống và làm việc tại nước ngoài mang lại cho Nguyệt Thu không gian nghề nghiệp rộng mở, đồng thời hun đúc nỗi nhớ quê hương da diết. Nỗi nhớ ấy kết tinh thành những suy ngẫm về bản sắc, về cách văn hóa Việt hiện diện trong đời sống toàn cầu, và về trách nhiệm của người nghệ sĩ trước công chúng.

Chị chia sẻ: “Là một người con du học và sinh sống hơn 25 năm tại nước ngoài, tôi hiểu rõ nỗi nhớ quê hương. Gần mười năm trở về Việt Nam, tôi đã bắt tay vào những hoạt động thiết thực và tâm huyết của mình. Đó là xây dựng chuỗi hoạt động phối hợp nhiều lĩnh vực, từ giao lưu văn hóa, biểu diễn nghệ thuật, âm nhạc cho đến trình diễn, giới thiệu ẩm thực kết hợp các hoạt động giáo dục và trải nghiệm cộng đồng”.

Sự trở về của Nguyệt Thu mang theo tư duy hệ thống, cách làm bài bản của môi trường quốc tế, đồng thời đặt trọng tâm vào giá trị nhân văn. Với chị, nghệ thuật sống song hành cùng đời sống xã hội và nghệ sĩ cần bước ra khỏi khuôn khổ quen thuộc để đối thoại trực tiếp với cộng đồng.

Từ nhận thức ấy, hàng loạt dự án mang tính giao thoa giữa âm nhạc, ẩm thực và thiện nguyện được hình thành, trong đó nổi bật là “Không gian nghệ thuật sống Hoàn Nguyên”, dự án âm nhạc cộng đồng “Nơi yêu thương bắt đầu” và dự án giới thiệu ẩm thực phở đến với khách du lịch quốc tế.

Theo đó, dự án thiện nguyện “Nơi yêu thương bắt đầu” đánh dấu một hướng đi đặc biệt trong sự nghiệp của Nguyệt Thu. Chị quan niệm, âm nhạc không chỉ nhằm mục đích nghệ thuật và giải trí đơn thuần mà có thể hướng đến khả năng hỗ trợ trị liệu, cân bằng cảm xúc, xoa dịu tinh thần cho những nhóm yếu thế.

Chị chia sẻ về mục tiêu dự án: “Chúng tôi hướng đến tổ chức các buổi biểu diễn âm nhạc trực tiếp trong các bệnh viện nhằm nâng cao tinh thần và tâm trạng của bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và các nhân viên y tế. Nói cách khác, âm nhạc như một liệu pháp trị liệu hỗ trợ bệnh nhân và được thực hiện riêng theo lứa tuổi, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Điều này đã mang đến đã kiểm chứng lâm sàng trên bệnh nhân dưới sự đồng hành của bác sĩ”.

Trong hai năm qua, dự án thiện nguyện này đã được triển khai tại Viện Tim của Bệnh viện Bạch Mai và Khoa Hỗ trợ giảm nhẹ của Bệnh viện Ung bướu Hà Nội. Tiếng viola vang lên giữa không gian điều trị, thay thế phần nào những âm thanh căng thẳng vốn quen thuộc, mang lại sự thư thái hiếm hoi cho bệnh nhân, bác sĩ và người thân.

Nguyệt Thu bộc bạch: “Điều khiến tôi tự hào không phải là sân khấu lớn hay nhỏ, mà là việc tiếng đàn của mình có thể góp phần cân bằng cảm xúc, xoa dịu tinh thần cho các bác sĩ, nhân viên y tế và bệnh nhân”.

Cùng với các chương trình biểu diễn trực tiếp, dự án còn xây dựng quỹ hỗ trợ bệnh nhân khó khăn, cung cấp thực phẩm sạch và nhu yếu phẩm cho nhân viên y tế, hướng tới một mô hình thiện nguyện bền vững, có chiều sâu và có khả năng nhân rộng.

Giám đốc Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam Dương Thị Bích Diệp cho biết: "Những năm qua, nghệ sĩ viola Nguyệt Thu đã có nhiều hỗ trợ, giúp đỡ chúng tôi trong các hoạt động thiện nguyện vì trẻ em khuyết tật. Tiếng đàn của chị và những việc chị đã làm góp phần giúp các em nhỏ khuyết tật cùng gia đình các em thêm động lực và sự tự tin trên hành trình hòa nhập cộng đồng, xã hội. Thời gian tới, Nguyệt Thu sẽ tiếp tục đồng hành cùng Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam triển khai những chương trình mới, thiết thực và hiệu quả hơn".

Từ hoài niệm đến thông điệp văn hóa

Bên cạnh dự án “Nơi yêu thương bắt đầu” với hành trình âm nhạc chữa lành, Nguyệt Thu cũng đang triển khai dự án giới thiệu di sản Phở Hà Nội đến với bạn bè quốc tế trong chương trình tặng một triệu bát phở đến khách du lịch nước ngoài. Đó là một cách để chị và các cộng sự kể câu chuyện văn hóa Việt bằng ngôn ngữ ẩm thực.

Chị chia sẻ về lựa chọn của mình: “Dự án này xuất phát từ những hoài niệm, ký ức tuổi thơ và những hương vị ẩm thực quê hương, nhất là phở Hà Nội trong những năm tháng du học và hoạt động nghệ thuật ở nước ngoài. Về nước, tôi luôn mong muốn thực hiện dự án ấp ủ để chuyển tải thông điệp văn hóa Hà Nội, văn hóa Việt Nam đến với bạn bè quốc tế”.

Cũng từ những dự án nêu trên, mới đây, Nguyệt Thu đã ra mắt không gian trải nghiệm sống Hoàn Nguyên như một sự kết tinh của toàn bộ tư duy và trải nghiệm sống của Nguyệt Thu, kết hợp biểu diễn nghệ thuật, giao lưu văn hóa, giới thiệu ẩm thực truyền thống và vị phở Hà Nội cùng các hoạt động giáo dục cộng đồng.

Chị cho biết: “Hoàn Nguyên có ý nghĩa như sự hồi sinh, trở về bản ngã hướng tới xây dựng một không gian nghệ thuật mở, đa loại hình, gắn kết biểu diễn chuyên nghiệp với hoạt động giáo dục và cộng đồng”.

Những năm qua, nghệ sĩ viola Nguyệt Thu đã có nhiều hỗ trợ, giúp đỡ chúng tôi trong các hoạt động thiện nguyện vì trẻ em khuyết tật. Tiếng đàn của chị và những việc chị đã làm góp phần giúp các em nhỏ khuyết tật cùng gia đình các em thêm động lực và sự tự tin trên hành trình hòa nhập cộng đồng, xã hội.

Bà Dương Thị Bích Diệp - Giám đốc Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam

Cùng với việc liên kết với các đơn vị lữ hành tặng miễn phí phở với các khách du lịch quốc tế muốn thưởng thức, Nguyệt Thu còn xây dựng kế hoạch hỗ trợ xe phở cho người khuyết tật để tạo sinh kế lâu dài.

Chị lý giải: “Tôi hướng đến giải pháp hữu hiệu, thiết thực, lan tỏa về ẩm thực phở với du khách từ những người dân hiểu về phở, yêu phở Việt để tôn vinh, quảng bá các giá trị văn hóa Hà Nội một cách tự nhiên và chân thành”.

Trong ký ức tuổi thơ của Nguyệt Thu, công viên Thống Nhất bạt ngàn cây xanh, hồ nước gắn với những buổi chiều Hà Nội bình dị và chị đã chọn nơi để mở không gian trải nghiệm sống Hoàn Nguyên. Giờ đây, nơi không gian xanh luôn vang lên những âm hưởng cổ điển, tiếng viola trầm réo rắt, tạo nên sự giao thoa giữa âm nhạc hàn lâm và nhịp sống đương đại, giúp nghệ thuật tiếp cận công chúng theo cách gần gũi, tự nhiên.

Từ hành trình học thuật, biểu diễn âm nhạc nghiêm cẩn, đỉnh cao quốc tế đến lựa chọn lặng lẽ gieo mầm thiện nguyện, Nguyệt Thu cho thấy một hình mẫu nghệ sĩ dấn thân. Tiếng viola của chị đã vượt khỏi khuôn khổ sân khấu, trở thành tiếng nói của sự sẻ chia, của ký ức văn hóa và của khát vọng kết nối con người.

Ở tuổi chín của nghề và độ sâu của trải nghiệm cuộc đời, Nguyệt Thu tiếp tục chơi đàn, tiếp tục cho đi, tiếp tục trở về. Và trong hành trình ấy, âm nhạc dường như đã tìm được ý nghĩa trọn vẹn nhất, phục vụ con người bằng vẻ đẹp chân thành và nhân ái.