Ngai vàng thời Nguyễn: Chiếc ngai cuối cùng còn nguyên vẹn trước khi bị xâm hại

Hiện tại, thành phố Huế có 8 Bảo vật quốc gia thời Nguyễn, trong đó, Ngai vàng triều Nguyễn tại Điện Thái Hòa đã có tuổi đời hơn 200 năm, và là chiếc ngai cuối cùng còn được giữ lại nguyên vẹn cho đến ngày nay.
Ngai vàng triều Nguyễn. (Ảnh trong Hồ sơ của Cục Di sản văn hóa)
Ngai vàng triều Nguyễn. (Ảnh trong Hồ sơ của Cục Di sản văn hóa)

Tính đến đợt công nhận Bảo vật quốc gia cuối năm 2024, thành phố Huế có 8 Bảo vật quốc gia triều Nguyễn, gồm Cửu vị thần công, Cửu đỉnh, Đại hồng chung chùa Thiên Mụ, Ngai vua triều Nguyễn, Bia Khiêm Cung ký trong lăng Vua Tự Đức, Bộ sưu tập vạc đồng thời Nguyễn, Áo Giao tế, bia Ngự kiến Thiên Mụ tự của Chúa Nguyễn Phúc Chu.

Ngai vàng triều Nguyễn được chế tác dưới thời vua Gia Long (1802-1819), sau đó được sử dụng xuyên suốt trong thời Nguyễn với tổng cộng 13 đời vua, kéo dài trong 143 năm.

Theo hồ sơ Bảo vật quốc gia, ngai vàng triều Nguyễn cao 101cm, rộng 72cm, dài 87cm. Phần đế dài 118cm, rộng 90cm, cao 20cm. Phía trên ngai có bửu tán thếp vàng lộng lẫy.

Lưng ngai nổi bật với hình ảnh "long vân khánh hội", xung quanh là những đầu rồng chầu về trung tâm, thể hiện thiên hạ quy phục về một mối, vua là trung tâm vũ trụ. Không chỉ mang giá trị lịch sử và chính trị, ngai vàng còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo của mỹ thuật cung đình Huế.

Ngai vàng được làm từ gỗ được sơn son thếp vàng, với những hoa văn rất cầu kỳ, tinh xảo, từ bàn tay người thợ thủ công tài hoa và tay nghề cao.

Trong cuốn “Một chiến dịch ở Bắc Kỳ”, bác sĩ Charles Edouard Hocquard có mô tả về Ngai vàng trong chuyến đi Huế.

Ngai vàng trong Điện Thái Hòa. (Ảnh tư liệu trong Hồ sơ của Cục Di sản văn hóa)
Ngai vàng trong Điện Thái Hòa. (Ảnh tư liệu trong Hồ sơ của Cục Di sản văn hóa)

Ông viết về Phòng thiết triều trong Điện Thái Hòa: “Phòng thiết triều chiếm toàn bộ diện tích của một cung điện lớn có 3 tầng mái với những dải cổ diêm và đỉnh mái được trang trí hình những linh vật lớn theo kiểu Trung Hoa. Gian phòng này rất đẹp. Những hàng cột lớn sơn son thếp vàng vươn thẳng lên đến mái điện với rất nhiều hình chạm khắc cầu kỳ. Vách cung điện có nhiều tấm phù điêu lớn bằng gỗ được chạm lộng tinh xảo, phủ kín từ sàn lên đến mái. Ở cuối gian phòng, giữa các hàng cột là ngai vàng được đặt trên một bệ tam cấp sơn son thếp vàng toàn bộ, có hình dáng như một chiếc ghế bành”.

Tranh minh họa trong cuốn “Một chiến dịch ở Bắc Kỳ”.

Tranh minh họa trong cuốn “Một chiến dịch ở Bắc Kỳ”.

Bác sĩ Charles Edouard Hocquard mô tả Ngai vàng: “Phía trước ngai vàng là hai cái giá để chân dung chạm khắc hình hai con hổ nằm chầu. Phía sau ngai vàng là một bức trướng thêu nổi hình rồng 4 móng, chính là biểu tượng của hoàng gia, phía trên có một chiếc lọng bằng lụa vàng thêu hoa văn nhiều màu sắc. Gian phòng này là nơi nhà vua chủ trì các buổi thiết triều trang trọng với sự có mặt của tất cả các quần thần được chia thành các nhóm trên sân chầu hai bên trái phải phía trước điện. Trong những ngày có buổi chầu, những bức mành lớn thông thường vẫn che kín mặt trước phòng thiết triều đều được kéo lên”.

Cung điện được tác giả nhắc đến chính là Điện Thái Hòa, nơi đặt ngai vàng của các vua nhà Nguyễn. Đây là nơi vua thường thiết triều với bá quan văn võ, trung tâm của nghi lễ hoàng gia, nơi diễn ra các sự kiện trọng đại như lễ đăng quang, đại triều, tiếp sứ thần và các dịp lễ tiết quốc gia.

Bửu tán trên ngai vàng.

Bửu tán trên ngai vàng.

Dưới thời trị vì của Vua Khải Định, ngai vàng được trùng tu 1 lần, làm lại bửu tán phía trên ngai, đổi từ lụa, gấm sang gỗ sơn son thếp vàng chạm trổ tinh xảo. Để đồng bộ, trong đợt này nhà vua cũng cho trùng tu lại ngai vàng.

Ngai vàng triều Nguyễn chưa từng bị thất lạc hay rời khỏi Điện Thái Hòa trong suốt hơn 200 năm. Ngay cả khi chế độ phong kiến sụp đổ năm 1945, vua Bảo Đại thoái vị, ngai vẫn được gìn giữ nguyên vẹn. Sau năm 1975, công tác trùng tu và bảo tồn ngai vàng được đẩy mạnh. Đặc biệt, từ khi quần thể di tích cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới năm 1993, ngai vàng trở thành một trong những trọng điểm bảo tồn. Tháng 1/2016, hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia.

Ngai vua triều Nguyễn ở điện Thái Hòa là bảo vật quốc gia, cũng là chiếc ngai cuối cùng trong lịch sử các triều đại ở Việt Nam còn được bảo tồn nguyên vẹn cho đến tận ngày nay.

Vua Bảo Đại trên ngai vàng. (Ảnh trong Hồ sơ của Cục Di sản văn hóa)

Vua Bảo Đại trên ngai vàng. (Ảnh trong Hồ sơ của Cục Di sản văn hóa)

Ngai vàng triều Nguyễn được đặt trang trọng trong Điện Thái Hòa, tại không gian nghi lễ xưa của triều đình. Khách tham quan khi đến đây có thể hình dung được quang cảnh thiết triều xưa, với không khí trang nghiêm và linh thiêng. Điện Thái Hòa là nơi nhà vua thiết triều vào các ngày mùng 1 và 15 âm lịch hằng tháng, và cũng là nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng của triều đình trong năm.

Trong đợt trùng tu tổng thể Điện Thái Hòa năm 2024, ngai vàng đã được di chuyển vào kho bảo quản và sau khi công trình trùng tu xong đã được đưa ra trưng bày trở lại. Còn bửu tán phía trên được gia cố để bảo đảm vững chắc, an toàn.

Ngai vàng triều Nguyễn là biểu tượng quyền lực và thể hiện sự uy nghiêm tuyệt đối của thiên tử, người được "trời trao mệnh", vì thế cũng là một trong những bảo vật quốc gia quan trọng bậc nhất. Việc Ngai vàng triều Nguyễn bị xâm hại là một tổn thất lớn và cũng để lại những bài học cho việc bảo vệ, giữ gìn và phát huy di sản.

Có thể bạn quan tâm

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Theo thông tin từ Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (The Japan Foundation) tại Việt Nam, Liên hoan phim Nhật Bản 2025 sẽ diễn ra từ ngày 12/12/2025 đến 25/1/2026 tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bìa tác phẩm "Huyền thoại thổ thần".

"Huyền thoại thổ thần" - dấu ấn mới của văn học fantasy Việt Nam

Công ty Cổ phần Sách điện tử Waka phối hợp Appota vừa giới thiệu tới bạn đọc tiểu thuyết "Huyền thoại thổ thần" của tác giả Nguyễn Thái Duy. Đây là một trong những dự án fantasy hiếm hoi của văn học Việt được xây dựng như một "vũ trụ" độc lập, kết hợp thần thoại, thổ dân và công nghệ ở quy mô lớn.

Tọa đàm góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa, củng cố quan hệ hợp tác Việt-Pháp, đồng thời khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ của điện ảnh Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thúc đẩy hợp tác và đầu tư điện ảnh Việt Nam-Pháp

Tại tọa đàm “Điện ảnh Việt Nam và Pháp: Tiềm năng và cơ hội hợp tác” ở Paris ngày 4/12, các nhà quản lý điện ảnh cũng như nhà sản xuất và nghệ sĩ hai nước đã trao đổi về chiến lược phát triển và hội nhập quốc tế của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh mới và triển vọng hợp tác để phục vụ công chúng, đi tranh giải quốc tế.

Các đại biểu tham quan triển lãm.

Kỷ niệm 65 năm ngoại giao Việt Nam-Cuba: Khai mạc triển lãm “Nghĩa tình thủy chung”

Triển lãm “Nghĩa tình thủy chung” kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba là sự kiện ý nghĩa, là lời tri ân sâu sắc dành cho mối quan hệ lịch sử giữa hai dân tộc, mối quan hệ đã được hun đúc qua nhiều thế hệ và luôn được gìn giữ như một báu vật vô giá, trở thành tấm gương sáng cho tình đoàn kết quốc tế.

Cảnh trong phim "Nhà hai chủ". (Ảnh: Galaxy Studio)

Phim “Nhà hai chủ” dự kiến ra rạp ngày 26/12

“Nhà hai chủ” là bộ phim do bộ đôi đạo diễn Trần Duy Linh và Phạm Trung Hiếu thực hiện, dựa trên quan niệm dân gian về xây nhà, đã chính thức ra mắt trailer và dự kiến ra rạp vào ngày 26/12 tới.

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phát động Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2024. (Ảnh: QUỲNH NGUYỄN)

Thủ đô Hà Nội được UNESCO công nhận là thành viên “Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu”

Sau quá trình xét duyệt hồ sơ với nhiều tiêu chí rất cao, ngày 4/12, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức công bố 72 thành phố của 46 quốc gia được công nhận là thành viên Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu của UNESCO, trong đó có Thủ đô Hà Nội của Việt Nam.

Rie Qudan ký tặng sách cho độc giả Hà Nội.

Tác giả Nhật Bản Rie Qudan: AI và hành trình sáng tác văn học

Rie Qudan là một trong những tác giả trẻ của Nhật Bản sử dụng AI trong công việc sáng tác của mình. Với cô, AI có nhiều tác dụng hữu ích trong nhiều công đoạn của người viết văn, nhưng không thể nào thay thế được khát vọng viết, cảm xúc và những rung động từ trái tim con người.

Hà Trịnh tổ chức liveshow cá nhân vào ngày 15/12.

Hà Trịnh và liveshow đầu tiên trong sự nghiệp

Hà Trịnh từng gây ấn tượng với MV "Tình ca" và album "Nghìn trùng xa cách" gồm 9 sáng tác của Phạm Duy với phần phối của Nguyễn Hữu Vượng. Tuy nhiên phải đến thời điểm này cô mới có điều kiện tổ chức đêm nhạc riêng cùng ban nhạc Màu Nước.

Phía trước chùa Chuông.

Khám phá “Phố Hiến đệ nhất danh thắng” chùa Chuông

Là một trong 17 di tích trọng điểm của Khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến (tỉnh Hưng Yên), chùa Chuông nằm tại khu phố Nhân Dục, phường Hiến Nam trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du khách yêu di sản. Ngôi chùa cổ với kiến trúc đặc sắc trong đó hình tượng quả chuông màu vàng gắn trên mái ngói tạo nên dấu ấn riêng.