Múa giảo long - điệu múa cổ nghìn năm ở Lệ Mật

Ghi công người xây dựng Thăng Long thời mở đầu

Thần phả của đình làng Lệ Mật ghi rằng, một hôm, công chúa con vua Lý Thái Tông dạo chơi trên sông Thiên Ðức thì bị một con thủy quái làm lật thuyền, cướp mất công chúa. Nhà vua đã huy động nhiều tướng tài cùng thiên binh vạn mã nhưng đều bất lực. Bỗng lúc ấy, có một chàng trai ven sông Thiên Ðức xin được đi cứu công chúa. Vốn nghề chài lưới, lại có sức khỏe phi thường, chàng trai lặn xuống đáy sông chiến đấu với thủy quái và mang được thi hài công chúa về. Chàng trai có công vớt ngọc thể công chúa đó là Hoàng Ðức Trung, sau này, được dân làng Trù Mật thờ làm Thành hoàng.

Nhà vua ban ơn nhiều của cải, gấm vóc, nhưng chàng trai không nhận. Lúc đó, vương triều Lý định đô ở Thăng Long chưa lâu, vùng phía tây kinh thành còn hoang vắng, chàng trai họ Hoàng xin vua cho dân làng được khai phá vùng đất này. Ðược sự đồng ý của nhà vua, chàng trai họ Hoàng đưa dân làng mình khai phá đất hoang, lập ra 13 làng trại, tục gọi là Thập tam trại, gồm các làng: Vĩnh Phúc, Ngọc Khánh, Cống Yên, Ngọc Hà, Ðại Yên, Liễu Giai, Giảng Võ, Cống Vị, Vạn Phúc, Thủ Lệ, Xuân Biểu, Hữu Tiệp và Kim Mã. Thập tam trại xưa, nay là các phường thuộc quận Ba Ðình.

Tưởng nhớ công ơn của tiền nhân, ngoài tôn thờ Hoàng Ðức Trung làm Thành hoàng, dân làng Trù Mật còn sáng tạo điệu múa giảo long, nhằm nhắc lại công tích đánh thủy quái khi xưa của ông. Làng Trù Mật xưa là Lệ Mật ngày nay, thuộc phường Việt Hưng, quận Long Biên. Ðình làng là ngôi đình lớn, kết cấu tới hơn 50 gian và đã được công nhận là Di tích lịch sử-văn hóa quốc gia.

Ðể chuẩn bị cho múa giảo long, dân làng đan một con giảo long lớn bằng mây tre, phủ vải ra ngoài. Giảo long được trang trí vân mây trên nền xanh da trời, đầu có mào và chiếc lưỡi đỏ khổng lồ. Vào ngày chính hội (từ 19 đến 23-3 âm lịch hằng năm), múa giảo long luôn thu hút đông đảo nhân dân tới xem. Mở đầu bằng màn dạo chơi của công chúa nhà Lý, sau đó, con giảo long xuất hiện và "nuốt chửng" nàng công chúa xinh đẹp. Quân tướng triều đình được huy động đến chiến đấu với thủy quái. Các tráng đinh múa giảo long ở tư thế trườn bò nhưng đẹp mắt và dũng mãnh. Sôi nổi hơn cả là màn chiến đấu của chàng trai trẻ họ Hoàng với giảo long, những động tác vũ thuật đẹp mắt diễn ra trong tiếng hò reo vang dội, cuối cùng, chàng trai chiến thắng thủy quái, rước công chúa hồi cung.

Múa giảo long là một hình thức diễn xướng dân gian huy động tới 50 người tham gia. Trong đó, đặc biệt là những người vào vai dũng sĩ họ Hoàng, công chúa và sáu người đội lốt giảo long. Do câu chuyện về vị Thành hoàng Hoàng Ðức Trung gắn với vương triều Lý, nhất là thời kỳ xây dựng và mở rộng kinh đô về phía tây, nên việc gìn giữ, bảo tồn múa giảo long được coi là nhiệm vụ quan trọng của nhân dân Lệ Mật nói riêng, nhân dân Hà Nội nói chung hướng tới Ðại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.

Những mỹ tục của đất văn hiến nghìn năm

Dân làng dâng lễ lên Thành hoàng.

Sự thật về trận chiến với thủy quái cứu công chúa chưa ai dám khẳng định, nhưng có một điều chắc chắn, chàng trai họ Hoàng là người khai phá vùng đất phía tây kinh thành Thăng Long. Một trong những bằng chứng là gần một nghìn năm đã trôi qua, nhân dân vùng Thập tam trại khi xưa vẫn tự hào mỗi khi nhắc về chàng dũng sĩ có công mở làng. Cứ đến hội làng Lệ Mật, giữ phong tục "uống nước nhớ nguồn", nhân dân vùng Thập tam trại cũ lại vượt dòng sông Hồng để về cựu quán - quê hương của người có công mở làng Hoàng Ðức Trung, dâng lễ vật lên ông tổ của mình. Trong ngày ấy, mọi người đều nhớ câu ca xưa:

Nhớ ngày 23 tháng 3
Dân trại ta vượt Nhị Hà thăm quê
Kinh quán, cựu quán đề huề
Hồ Tây cá nhảy đi về trong mây.

Hằng năm, trước ngày hội, dân làng bao giờ cũng tổ chức đánh cá chép ở giếng làng. Tương truyền, đó là cá chép hồ Tây công chúa ban tặng.

Những nghi thức chung quanh điệu múa giảo long luôn được người Lệ Mật thực hiện với lòng thành kính và đã trở thành những tục lệ đẹp. Ông Hoàng Ngọc Dậu, người nhiều năm liên tục tham gia múa giảo long cho biết: "Thời trẻ, tôi vào vai dũng sĩ họ Hoàng, sau này, tôi vào vai tướng nhà Lý. Khó nhất là chọn "công chúa". Gái làng xưa quen việc đồng áng, nay đi làm công nhân nên phải luyện tập để múa sao cho dẻo. Nhưng cô công chúa năm nay có đẹp, có dẻo đến mấy thì sang năm, lại phải tìm một công chúa khác, tục truyền xưa nay đều thế".

Sau bao nhiêu biến đổi của lịch sử, Lệ Mật còn giữ được một phong tục đẹp khác, đó là tục "điển văn". Ðây là nghi lễ viết văn tế Thành hoàng. Trước ngày hội, dân làng làm lễ xin phép Thành hoàng để một người hay chữ trong làng được "điển văn". Người viết văn tế là cụ "tả văn". Trong những ngày viết văn tế, người viết phải giữ mình chay tịnh, sạch sẽ. Ðúng một ngày trước hội, một đoàn rước văn long trọng gồm các vị trong ban tế lễ, có phường bát âm... đi kèm đến nhà người tả văn để rước văn về đình làng. Người viết văn tế, đứng đón đoàn rước văn từ cổng, văn tế được đặt vào một chiếc hộp gỗ sơn son trên kiệu bốn người khiêng để rước về đình làng. Tục rước văn, ngoài thể hiện tấm lòng của người Lệ Mật với Thành hoàng, còn phần nào thể hiện truyền thống trọng văn - trọng đạo của đất Thăng Long.

Những phong tục cổ xưa vẫn được duy trì cho đến ngày nay. Ðược tham gia các hoạt động đều là vinh dự của mỗi người, vì vậy, người trong làng ai cũng cố gắng để có cơ hội được tham gia. Cái hay, cái đẹp của lễ hội Lệ Mật không chỉ ở màn múa giảo long, mà còn ở những phong tục được duy trì và tác dụng của nó trong đời sống cộng đồng, xứng đáng là đất nghìn năm văn hiến.

Bài và ảnh: Giang Nam

Có thể bạn quan tâm

Đồng chí Nguyễn Duy Ngọc, Bí thư Thành ủy Hà Nội, kiểm tra tiến độ dự án đường Vành đai 4-Vùng Thủ đô tại tỉnh Hưng Yên.

Đưa dự án đường Vành đai 4-Vùng Thủ đô về đích

Do khó khăn trong giải phóng mặt bằng, tiến độ thi công dự án đường Vành đai 4-Vùng Thủ đô đang chậm so với kế hoạch. Nhìn rõ vấn đề này, thành phố Hà Nội và hai tỉnh Hưng Yên, Bắc Ninh đang phối hợp chặt chẽ, vào cuộc với những yêu cầu cụ thể để bảo đảm tiến độ dự án.

Lễ hội rước vua giả ở đền Sái (xã Thư Lâm, Hà Nội) là lễ hội lớn trong vùng, hằng năm thu hút đông đảo khách du lịch.

Điểm đến hấp dẫn ở phía bắc Thủ đô

Sau khi sắp xếp lại địa giới hành chính, xã Thư Lâm là địa bàn có nhiều di tích, di sản văn hóa ở khu vực phía bắc Thủ đô. Trong đó, có những địa danh đã trở thành điểm du lịch nổi tiếng như làng gỗ mỹ nghệ Thiết Úng, đền Sái, rối nước Đào Thục…, cùng nhiều giá trị tiềm ẩn chưa được khai thác.

Thành phố Hà Nội đang tích cực chuyển đổi số mạnh mẽ trong thực hiện các thủ tục hành chính.

Tích cực hỗ trợ người dân tiếp cận công nghệ số

Thành phố Hà Nội đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính theo hướng chuyển đổi số rõ nét. Những thay đổi này sẽ góp phần hình thành nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả.

Dự án đường Vành đai 1 đoạn Hoàng Cầu-Voi Phục có điểm đầu tại nút giao Ô Chợ Dừa và điểm cuối tại nút giao thông Voi Phục, với tổng chiều dài hơn 2,2km.

[Ảnh] Hà Nội đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng dự án đường Vành đai 1

Thành ủy Hà Nội đã ra Thông báo số 66-TB/TU ngày 21/11/2025 và Văn bản số 85-CV/TU ngày 23/11/2025 về đẩy nhanh tiến độ thực hiện Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 1 (đoạn Hoàng Cầu-Voi Phục); bảo đảm hoàn thành toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng xong trước ngày 15/12/2025 và thông tuyến trước ngày 15/1/2026.

Ảnh minh họa.

Hà Nội và Vientiane tiếp tục hợp tác chặt chẽ, bền vững

Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, chiều 2/12, đồng chí Nguyễn Duy Ngọc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội đã có cuộc hội đàm với đồng chí Anouphap Tounalom, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thủ đô Vientiane.

Lãnh đạo Thành phố Hà Nội trao chứng nhận cho các doanh nghiệp đạt TOP 1 hàng Việt Nam được người tiêu dùng yêu thích năm 2025.

Hàng Việt chinh phục người tiêu dùng

Chương trình “Bình chọn hàng Việt Nam được người tiêu dùng yêu thích” năm 2025 đã tạo thêm một sân chơi uy tín, minh bạch, giúp doanh nghiệp khẳng định thương hiệu và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Đoàn Chủ tịch kỳ họp thứ 28 Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội. ( Ảnh THẾ ĐẠI)

Tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn

Tại kỳ họp thứ 28 của Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội khóa 16, nhiệm kỳ 2021-2026, các đại biểu đã chỉ ra một số điểm nghẽn như: nhà ở xã hội, thoát nước đô thị, ùn tắc giao thông, trường học quá tải... Đây là những vấn đề bức xúc đã tồn tại trong thời gian dài, cần có giải pháp để giải quyết triệt để.

Tổ hợp dự án nhà ở xã hội và dịch vụ thương mại AZ Thăng Long. (Ảnh QUANG NGUYÊN)

Áp dụng cơ chế mới phục vụ tái định cư và tạm cư

Một giải pháp quan trọng nhằm tháo gỡ vướng mắc cho công tác đền bù, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng khi thực hiện các dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị trên địa bàn Hà Nội đã được Hội đồng nhân dân thành phố thông qua tại kỳ họp thứ 28.

Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố Hà Nội biểu quyết thông qua hội nghị lần thứ ba, trong đó có Quy định mới về công tác cán bộ.

Nâng cao hơn nữa chất lượng công tác cán bộ

Thành ủy Hà Nội đã ban hành Quy định về phân cấp quản lý cán bộ và quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, tạm đình chỉ công tác, cho thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm đối với cán bộ.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc chung vui với nhân dân thôn Khánh Chúc Đồi, xã Ba Vì trong Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc.

Bài 4: Cụ thể hành động hướng tới mục tiêu hạnh phúc

Lãnh đạo Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh, hạnh phúc là thước đo cuối cùng cho mọi thành quả phát triển của Thủ đô. Mục tiêu đưa ra là cam kết để cả hệ thống chính trị của thành phố phải hành động quyết liệt hơn bằng nhiều giải pháp cụ thể, hiệu quả.

Các đại biểu cùng ôn lại những ký ức về chiến thắng Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không.

Sống lại chiến tích trận “Điện Biên Phủ trên không”

Kỷ niệm 53 năm Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” (12/1972-12/2025) là dịp để Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò giúp công chúng ôn lại ký ức, sống lại chiến tích xưa. Từ đó, lan tỏa tinh thần yêu nước, trách nhiệm trong dựng xây đất nước.

Chuyển đổi số là giải pháp giảm tải cho chính quyền địa phương (Trong ảnh: Trung tâm Phục vụ hành chính công tại xã Phú Xuyên).

Chuyển đổi số, yêu cầu tất yếu trong quản lý đô thị

Với tốc độ đô thị hóa nhanh, chính quyền địa phương đang phải đối diện rất nhiều vấn đề, áp lực từ dân số, hạ tầng, môi trường… Lộ trình phân cấp khi thực thi mô hình chính quyền địa phương hai cấp khiến cho yêu cầu về đổi mới phương thức quản lý càng trở nên cấp thiết hơn.

Cán bộ Thuế Thành phố Hà Nội hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang kê khai thuế.

Đồng hành hộ kinh doanh chuyển đổi thuế

Trong Chiến dịch 60 ngày đêm hỗ trợ hộ kinh doanh kê khai và phát triển lên doanh nghiệp (D60), cán bộ, nhân viên ngành Thuế Thành phố Hà Nội đã tới tận cơ sở để hỗ trợ người dân thực hiện các quy định mới, trên tinh thần “không để bất kỳ hộ kinh doanh nào bị bỏ lại phía sau”.

Hỗ trợ toàn diện để phát triển nông nghiệp

Với mục tiêu phát triển nông nghiệp Thủ đô theo hướng nông nghiệp sinh thái, bền vững, tạo ra các sản phẩm chất lượng, an toàn thực phẩm, hiệu quả kinh tế cao, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội vừa thông qua nghị quyết hỗ trợ toàn diện các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp với kinh phí dự kiến gần 670 tỷ đồng/năm.

Từ ngày 1/7/2026, thành phố Hà Nội thực hiện vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong Vành đai 1.

Lộ trình thực hiện thí điểm vùng phát thải thấp tại một số khu vực trong Vành đai 1 từ 1/7/2026

Từ ngày 1/7/2026, thành phố Hà Nội sẽ thực hiện vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong Vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028 thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 1 và một số khu vực tại Vành đai 2 trở vào. Từ ngày 1/1/2030, thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 3 trở vào.

Nghệ nhân Ưu tú Phan Thị Thuận, người tiên phong trong việc đưa sản phẩm lụa từ tơ sen ra thị trường.

Hà Nội dành kinh phí hỗ trợ nghệ nhân và bảo tồn nghề, làng nghề

Thành phố Hà Nội hỗ trợ một lần đối với Nghệ nhân Nhân dân là 40.000.000 đồng/người; Nghệ nhân Ưu tú là 30.000.000 đồng/người; Nghệ nhân Hà Nội là 20.000.000 đồng/người. Nghệ nhân Nhân dân truyền dạy được bồi dưỡng 500.000 đồng/người/buổi; Nghệ nhân Ưu tú, Nghệ nhân Hà Nội truyền dạy được bồi dưỡng 300.000 đồng/người/buổi…

Phát triển hạ tầng trạm cung cấp năng lượng sạch cần chính sách hỗ trợ.

Cần chính sách đủ “mạnh” và thông minh để tạo động lực

Thông tin liên quan đến chính sách, biện pháp hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch trên địa bàn Hà Nội đang được dư luận đặc biệt quan tâm bởi sự tác động lớn đến đời sống, việc làm của người dân. Để thực thi, các chính sách hỗ trợ cần tạo ra động lực thực sự.