Mộc bản triều Nguyễn là tài liệu tin cậy quý giá cho nghiên cứu lịch sử Việt Nam

Quỹ Bảo tồn Văn hóa của Đại sứ quán Hoa Kỳ (AFCP) tài trợ dự án “Bảo tồn khẩn cấp Mộc bản triều Nguyễn-Di sản Tư liệu thế giới”. Qua đó, đã xử lý bảo tồn thành công hàng trăm tấm mộc bản xuống cấp. Tại lễ khánh thành dự án, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper khẳng định: “Mộc bản triều Nguyễn là nguồn tài liệu tin cậy quý giá phục vụ cho việc học và nghiên cứu lịch sử Việt Nam”.

Chiều 25/5, tại TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước tổ chức khánh thành Dự án “Bảo tồn khẩn cấp Mộc bản triều Nguyễn-Di sản Tư liệu thế giới”, hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, do AFCP tài trợ.

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper và Cục trưởng Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Đặng Thanh Tùng thực hiện nghi thức khánh thành dự án “Bảo tồn khẩn cấp Mộc bản triều Nguyễn-Di sản Tư liệu thế giới”.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper và Cục trưởng Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Đặng Thanh Tùng thực hiện nghi thức khánh thành dự án “Bảo tồn khẩn cấp Mộc bản triều Nguyễn-Di sản Tư liệu thế giới”.

Tham dự lễ khánh thành, có Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper, tùy viên văn hóa Tổng lãnh sự quán Mỹ tại TP Hồ Chí Minh; Cục trưởng Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Đặng Thanh Tùng và chuyên gia Việt Nam trong bảo tồn di sản gỗ, lãnh đạo Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV (TP Đà Lạt).

Bảo đảm khả năng khai thác thông tin của mộc bản

Theo trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV, dự án “Bảo tồn khẩn cấp Mộc bản Triều Nguyễn-Di sản Tư liệu thế giới”, chính thức được AFCP thông qua vào năm 2020, với trị giá 88.209 USD, nhằm bảo tồn 500 tấm mộc bản triều Nguyễn đã xuống cấp đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV. Dự án đã được thực hiện thành công, với sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhiều cán bộ lưu trữ tay nghề cao và giàu kinh nghiệm.

Cục trưởng Văn thư và Lưu trữ Nhà nước tặng Đại sứ Marc E. Knapper phiên bản mộc bản ghi chép về việc vua Gia Long đổi Quốc hiệu Việt Nam năm 1804.

Cục trưởng Văn thư và Lưu trữ Nhà nước tặng Đại sứ Marc E. Knapper phiên bản mộc bản ghi chép về việc vua Gia Long đổi Quốc hiệu Việt Nam năm 1804.

Thời gian qua, mặc dù Chính phủ Việt Nam đã triển khai một số đề án lớn nhằm bảo tồn mộc bản triều Nguyễn, nhưng do ảnh hưởng của quá trình lão hóa tự nhiên, khí hậu nhiệt đới, các hoạt động của nấm và côn trùng qua nhiều thế kỷ, nên vẫn còn nhiều vấn đề cần sự tham gia, đóng góp của cộng đồng xã hội trong việc kéo dài tuổi thọ của tài liệu này.

Cục trưởng Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Đặng Thanh Tùng cho biết, thành công lớn nhất của dự án, không chỉ xử lý bảo tồn 500 tấm mộc bản triều Nguyễn đã xuống cấp, mà quá trình thực hiện dự án đã góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý di sản và người dân trong việc bảo tồn di sản, giúp rèn luyện kỹ năng bảo quản mộc bản cho cán bộ phụ trách bảo quản mộc bản triều Nguyễn tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV.

Đại sứ Marc E. Knapper tặng quà lưu niệm cho ông Đặng Thanh Tùng .

Đại sứ Marc E. Knapper tặng quà lưu niệm cho ông Đặng Thanh Tùng .

Kể từ khi khoản tài trợ được thông qua, nhóm kỹ thuật đã tiến hành khảo sát, xác định, đánh giá mức độ hư hỏng của 500 tấm mộc bản triều Nguyễn lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV. Năm 2021, nhóm kỹ thuật đã tiến hành xử lý bảo tồn 500 tấm mộc bản bị mủn mục nêu trên.

Theo đánh giá, tất cả 500 tấm mộc bản đã được xử lý kỹ lưỡng bởi phương pháp tương tự xử lý mộc bản tiêu chuẩn đã được nghiên cứu, sử dụng tại nhiều nước, như Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp… giúp ngăn chặn sự suy thoái của mộc bản, tăng độ cứng, bảo đảm khả năng khai thác thông tin (sử dụng và in ấn); góp phần vào việc phục chế, gia nhập tài liệu mộc bản.

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper cho biết, từ năm 2001, phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ đã tài trợ cho Việt Nam 16 dự án, với tổng giá trị hơn 1,2 triệu USD, góp phần bảo tồn di sản văn hóa đa dạng và độc đáo của Việt Nam, trong đó có dự án bảo tồn mộc bản triều Nguyễn.

Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV Nguyễn Xuân Hùng (bìa phải) giới thiệu mộc bản đang được bảo quản tại Trung tâm.
Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV Nguyễn Xuân Hùng (bìa phải) giới thiệu mộc bản đang được bảo quản tại Trung tâm.

Theo Đại sứ Marc E. Knapper, bảo tồn di sản văn hóa chỉ là một trong nhiều lĩnh vực hợp tác giữa hai nước. Trong các lĩnh vực khác, như thương mại, giáo dục, y tế, năng lượng, an ninh… Hoa Kỳ và Việt Nam luôn đồng hành vì một cam kết chung về hòa bình và thịnh vượng.

Ông gửi lời khen ngợi đến tất cả mọi người đã tham gia dự án, chúc mừng dự án thành công và hy vọng dự án sẽ giúp mộc bản được duy trì trong nhiều năm. Ông cho rằng, đây là minh chứng rõ ràng cho mối quan hệ đối tác vững mạnh giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Di sản tư liệu vô giá

Đại sứ Marc E. Knapper phát biểu tại sự kiện.

Đại sứ Marc E. Knapper phát biểu tại sự kiện.

Mộc bản Triều Nguyễn là di sản văn hóa, lịch sử và khoa học đặc biệt quý hiếm, đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới năm 2009. Đây là Di sản tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam.

Mộc bản triều Nguyễn là những tài liệu đặc biệt, viết bằng chữ Hán Nôm khắc ngược trên gỗ để in ra thành sách, được dùng phổ biến ở thời kỳ phong kiến Việt Nam và còn lưu giữ được đến ngày nay.

Mộc bản Triều Nguyễn phần lớn được khắc in dưới triều Nguyễn, trong đó có một số ván khắc có niên đại từ trước thời Nguyễn. Nội dung của tài liệu Mộc bản rất phong phú và đa dạng, phản ánh các lĩnh vực lịch sử, địa lý, chính trị-xã hội, quân sự, pháp chế, văn hóa - giáo dục, tôn giáo - tư tưởng - triết học, văn thơ, ngôn ngữ - văn tự… từ thời Hùng Vương dựng nước đến triều Nguyễn.

Mộc bản triều Nguyễn là loại hình tài liệu đặc biệt về hình thức, nội dung và phương thức chế tác; được UNESCO công nhận là di sản tư liệu thế giới. Đây là nguồn tài liệu tin cậy quý giá phục vụ cho việc học và nghiên cứu lịch sử Việt Nam.

Đại sứ Marc E. Knapper

Tài liệu mộc bản là những bộ biên niên sử được biên soạn và khắc in rất công phu. Ngoài giá trị về mặt sử liệu, tài liệu mộc bản còn có giá trị về nghệ thuật chế tác, thể hiện sự phát triển nghề khắc in bản gỗ của nền văn minh, văn hóa nhân loại.

Đại sứ Marc E. Knapper và tùy viên văn hóa Tổng lãnh sự quán Mỹ tại TP Hồ Chí Minh (thứ hai, bên trái) tham quan kho bảo quản mộc bản triều Nguyễn tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV.

Đại sứ Marc E. Knapper và tùy viên văn hóa Tổng lãnh sự quán Mỹ tại TP Hồ Chí Minh (thứ hai, bên trái) tham quan kho bảo quản mộc bản triều Nguyễn tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV.

Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV Nguyễn Xuân Hùng cho biết, hiện mộc bản triều Nguyễn đang lưu giữ tại Trung tâm, bộ sưu tập gồm 34.555 mộc bản. Qua nhiều quá trình chuyển giao, hiện tài liệu mộc bản triều Nguyễn được Trung tâm bảo quản trong kho chuyên dụng hiện đại bậc nhất Việt Nam hiện nay và được khử trùng định kỳ, theo dõi nấm mốc thường xuyên.

Mộc bản triều Nguyễn được bảo quản trong kho chuyên dụng hiện đại bậc nhất Việt Nam.

Mộc bản triều Nguyễn được bảo quản trong kho chuyên dụng hiện đại bậc nhất Việt Nam.

Tuy nhiên, cùng với yếu tố lịch sử, số mộc bản này đã bị giảm sút cả về chất lượng và số lượng, do ảnh hưởng của quá trình lão hóa tự nhiên, khí hậu nhiệt đới, chiến tranh, lũ lụt, các hoạt động của nấm và côn trùng qua nhiều thế kỷ.

Đại sứ Marc E. Knapper nghe Giám đốc Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV giới thiệu tài liệu mộc bản ghi chép về mối quan hệ giao thương giữa Mỹ và Việt Nam năm 1832.

Đại sứ Marc E. Knapper nghe Giám đốc Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV giới thiệu tài liệu mộc bản ghi chép về mối quan hệ giao thương giữa Mỹ và Việt Nam năm 1832.

Qua quá trình hợp tác nghiên cứu, thực hiện dự án “Bảo tồn khẩn cấp Mộc bản triều Nguyễn-Di sản Tư liệu thế giới” cùng các chuyên gia, Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, chuyên gia Việt Nam về bảo tồn gỗ di sản, cho biết, bảo tồn gỗ khảo cổ là một vấn đề khó ở Việt Nam. Điều này là do các phương pháp bảo quản chung không thể áp dụng cho các loại gỗ nhiệt đới của Việt Nam, do đó cần phải có phương pháp xử lý bảo quản thích hợp. Nghiên cứu tiền khả thi này nhằm thiết lập công nghệ bảo quản phù hợp cho tài liệu mộc bản triều Nguyễn.

Cùng với giá trị về mặt sử liệu, tài liệu mộc bản còn có giá trị về nghệ thuật chế tác, thể hiện sự phát triển nghề khắc in bản gỗ của nền văn minh, văn hóa nhân loại.

Cùng với giá trị về mặt sử liệu, tài liệu mộc bản còn có giá trị về nghệ thuật chế tác, thể hiện sự phát triển nghề khắc in bản gỗ của nền văn minh, văn hóa nhân loại.

Năm 2007, Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV đã khai trương và mở cửa Khu trưng bày tài liệu lưu trữ. Sau đó hai năm, trung tâm đã tiến hành biên soạn sách“Mộc bản Triều Nguyễn - Đề mục tổng quan”, dưới dạng sách điện tử và sách in để công bố, giới thiệu tài liệu Mộc bản Triều Nguyễn với các nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế.

Có thể bạn quan tâm

Du khách thích thú xem "cá lóc bay" ở làng du lịch cộng đồng cồn Sơn.

Đặc sắc Lễ hội Văn hóa sông nước Cần Thơ và các sản phẩm du lịch đặc thù thu hút du khách

Sau sáp nhập, thành phố Cần Thơ mở ra không gian phát triển mới, với hệ sinh thái đa dạng và nét văn hóa độc đáo. Để phát triển du lịch, Cần Thơ tổ chức các lễ hội quy mô lớn đặc trưng vùng sông nước; chủ động liên kết các doanh nghiệp, đơn vị lữ hành, điểm du lịch… phát triển các sản phẩm mới, đặc thù nhằm thu hút du khách.

Một chương trình biểu diễn nghệ thuật quy mô tại Sa Pa. (Ảnh LỮ MAI)

Điểm đến vùng cao và nghệ thuật thực cảnh

Sa Pa (Lào Cai) vừa biểu diễn thành công hai chương trình nghệ thuật thực cảnh quy mô lớn với sự tham gia của đông đảo nhân dân các dân tộc cùng diễn viên chuyên nghiệp, bồi đắp thêm hệ sinh thái du lịch văn hóa cộng đồng ở vùng cao.

Các bạn trẻ hào hứng xem phim "Tổ quốc trong tim: The concert film"

Lan tỏa mạnh mẽ tinh thần yêu nước trong các thế hệ

Tổ quốc trong tim: The Concert Film" đã chính thức phát hành rộng rãi, tạo nên sức hút mạnh mẽ đối với công chúng. Tác phẩm điện ảnh âm nhạc này chinh phục khán giả không chỉ bằng chất lượng nghệ thuật, mà còn bằng khả năng truyền tải cảm xúc thiêng liêng về Tổ quốc, khơi dậy sâu sắc niềm tự hào và tình yêu đất nước.

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Theo thông tin từ Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (The Japan Foundation) tại Việt Nam, Liên hoan phim Nhật Bản 2025 sẽ diễn ra từ ngày 12/12/2025 đến 25/1/2026 tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bìa tác phẩm "Huyền thoại thổ thần".

"Huyền thoại thổ thần" - dấu ấn mới của văn học fantasy Việt Nam

Công ty Cổ phần Sách điện tử Waka phối hợp Appota vừa giới thiệu tới bạn đọc tiểu thuyết "Huyền thoại thổ thần" của tác giả Nguyễn Thái Duy. Đây là một trong những dự án fantasy hiếm hoi của văn học Việt được xây dựng như một "vũ trụ" độc lập, kết hợp thần thoại, thổ dân và công nghệ ở quy mô lớn.

Tọa đàm góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa, củng cố quan hệ hợp tác Việt-Pháp, đồng thời khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ của điện ảnh Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thúc đẩy hợp tác và đầu tư điện ảnh Việt Nam-Pháp

Tại tọa đàm “Điện ảnh Việt Nam và Pháp: Tiềm năng và cơ hội hợp tác” ở Paris ngày 4/12, các nhà quản lý điện ảnh cũng như nhà sản xuất và nghệ sĩ hai nước đã trao đổi về chiến lược phát triển và hội nhập quốc tế của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh mới và triển vọng hợp tác để phục vụ công chúng, đi tranh giải quốc tế.

Các đại biểu tham quan triển lãm.

Kỷ niệm 65 năm ngoại giao Việt Nam-Cuba: Khai mạc triển lãm “Nghĩa tình thủy chung”

Triển lãm “Nghĩa tình thủy chung” kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba là sự kiện ý nghĩa, là lời tri ân sâu sắc dành cho mối quan hệ lịch sử giữa hai dân tộc, mối quan hệ đã được hun đúc qua nhiều thế hệ và luôn được gìn giữ như một báu vật vô giá, trở thành tấm gương sáng cho tình đoàn kết quốc tế.

Cảnh trong phim "Nhà hai chủ". (Ảnh: Galaxy Studio)

Phim “Nhà hai chủ” dự kiến ra rạp ngày 26/12

“Nhà hai chủ” là bộ phim do bộ đôi đạo diễn Trần Duy Linh và Phạm Trung Hiếu thực hiện, dựa trên quan niệm dân gian về xây nhà, đã chính thức ra mắt trailer và dự kiến ra rạp vào ngày 26/12 tới.

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phát động Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2024. (Ảnh: QUỲNH NGUYỄN)

Thủ đô Hà Nội được UNESCO công nhận là thành viên “Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu”

Sau quá trình xét duyệt hồ sơ với nhiều tiêu chí rất cao, ngày 4/12, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức công bố 72 thành phố của 46 quốc gia được công nhận là thành viên Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu của UNESCO, trong đó có Thủ đô Hà Nội của Việt Nam.