Mở rộng cơ hội lựa chọn yêu cầu thi hành án: Chặt chẽ có kiểm soát

Ngành thi hành án dân sự đang nỗ lực mở rộng xã hội hóa nhằm nâng cao hiệu quả thực thi các bản án của tòa án, trao thêm quyền lựa chọn yêu cầu thi hành án cho người dân, tổ chức.

Thừa phát lại Ba Đình đi ghi nhận sự kiện hành vi để lập vi bằng.
Thừa phát lại Ba Đình đi ghi nhận sự kiện hành vi để lập vi bằng.

Cùng xu thế chuyển đổi từ tư duy “Nhà nước làm tất cả” sang “Nhà nước kiến tạo và điều tiết”, cho phép các lực lượng xã hội tham gia vào những khâu phù hợp, tạo ra sức mạnh tổng hợp cho sự phát triển, ngành thi hành án dân sự cũng đang nỗ lực mở rộng xã hội hóa nhằm nâng cao hiệu quả thực thi các bản án của tòa án, trao thêm quyền lựa chọn yêu cầu thi hành án cho người dân, tổ chức.

Thừa phát lại - 16 năm "đứng bên lề" nhiệm vụ thi hành án

Thừa phát lại là người được Nhà nước bổ nhiệm và trao quyền để thực hiện các công việc liên quan đến thi hành án dân sự, tống đạt giấy tờ, lập vi bằng (ghi nhận sự kiện hành vi pháp lý để làm chứng cứ) và các công việc khác theo quy định của pháp luật. Bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam song hành với việc Vua Tự Đức ký hòa ước ngày 5/6/1862 nhượng cho Pháp 6 tỉnh Nam Kỳ, sau một thời gian gián đoạn, Thừa phát lại bắt đầu được triển khai thực hiện theo tinh thần thực hiện chiến lược cải cách tư pháp.

Thí điểm lần đầu tại Thành phố Hồ Chí Minh năm 2009, 16 năm qua, số lượng và chất lượng dịch vụ Văn phòng Thừa phát lại ngày càng tăng, góp phần giảm tải cho các cơ quan thi hành án và tòa án. Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động này vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của Đảng, Nhà nước đặt ra đối với mô hình “thi hành án tư” này.

Ông Lê Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Thừa phát lại Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, hoạt động của các Văn phòng Thừa phát lại nhìn chung hiệu quả, tuy nhiên về các nhiệm vụ trong lĩnh vực thi hành án hầu như không thực hiện được vì Nghị định 08/2020/NĐ-CP về tổ chức và hoạt động của Thừa phát lại không trao thẩm quyền để thực hiện chức năng thi hành án. Do đó, 95% kết quả hoạt động kinh doanh của các văn phòng này tại Thành phố Hồ Chí Minh chủ yếu là... lập vi bằng.

Ông Nguyễn Văn Lạng, Chủ tịch Hội Thừa phát lại Thành phố Hà Nội cũng cho rằng, pháp luật vẫn giao cho Thừa phát lại nhiệm vụ trực tiếp tổ chức thi hành án dân sự theo yêu cầu của đương sự nhưng lại cấm Thừa phát lại áp dụng các biện pháp bảo đảm và biện pháp cưỡng chế thi hành án, việc này gây khó cho Thừa phát lại.

Dư địa phát triển nhiều, thách thức lớn

Để thể chế hóa các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về “xã hội hóa một số hoạt động thi hành án dân sự”, Dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) đã có một chương quy định về chế định Thừa phát lại, trong đó đề xuất đổi tên Văn phòng Thừa phát lại thành Văn phòng Thi hành án dân sự và người được giao tổ chức thi hành án tại văn phòng này được gọi là Thừa hành viên thay vì Thừa phát lại.

Trước đây, một năm bình quân một Chấp hành viên sẽ đảm nhiệm khoảng 250 việc với số tiền khoảng 117 tỷ đồng, nhưng trong năm nay, số biên chế giảm mạnh, do đó bình quân một Chấp hành viên sẽ phải đảm nhiệm khoảng 400 vụ/năm.

Ông Hoàng Thế Anh, Trưởng ban Nghiệp vụ Thi hành án hành chính và Thừa phát lại, Cục Quản lý thi hành án dân sự, Bộ Tư pháp

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Lê Thị Nga đánh giá, việc luật hóa Văn phòng Thi hành án dân sự và Thừa hành viên sẽ tạo ra hai hệ thống thi hành án dân sự công và tư, mở rộng khả năng công dân được lựa chọn các hình thức tổ chức thi hành án phù hợp.

Ông Hoàng Thế Anh, Trưởng ban Nghiệp vụ Thi hành án hành chính và Thừa phát lại, Cục Quản lý thi hành án dân sự, Bộ Tư pháp nhận định, thời gian tới các Văn phòng Thừa phát lại có nhiều dư địa để phát triển mạnh theo hướng tập trung công tác thi hành án dân sự.

Phân tích cho nhận định này, ông Hoàng Thế Anh cho biết, thời gian qua công tác lập vi bằng cũng xảy ra một số vi phạm; một số hoạt động còn chồng lấn sang lĩnh vực công chứng, do đó tới đây, hoạt động này sẽ được quản lý theo hướng siết chặt hơn. Việc tống đạt công văn giấy tờ cho các cơ quan tòa án cũng sẽ giảm. Mô hình thi hành án dân sự chỉ còn một cấp, tổ chức bộ máy tinh gọn, trong khi đó số vụ việc, số tiền phải thi hành án ngày càng tăng cao.

“Trước đây, một năm bình quân một Chấp hành viên sẽ đảm nhiệm khoảng 250 việc với số tiền khoảng 117 tỷ đồng, nhưng trong năm nay, số biên chế giảm mạnh, do đó bình quân một Chấp hành viên sẽ phải đảm nhiệm khoảng 400 vụ/năm”, ông Hoàng Thế Anh nói.

Tuy cơ hội phát triển cho các Thừa phát lại là rất lớn, song hiện nay quy mô loại hình này còn nhỏ và yếu. Hiện cả nước có 422 Thừa phát lại đang hoạt động tại 207 văn phòng trên cả nước nhưng có đến 13/34 tỉnh thành chưa có Văn phòng Thừa phát lại. Để bảo đảm nguồn nhân lực cho hoạt động xã hội hóa, theo Chủ tịch Hội Thừa phát lại Thành phố Hồ Chí Minh Lê Mạnh Hùng, cần tổ chức kỳ thi tuyển sớm để nhiều người đã học xong có thể tham gia.

Theo thống kê của Cục Quản lý thi hành án dân sự, hiện có gần 2.000 người đã qua đào tạo, chưa thi kiểm tra tập sự hành nghề, số hoàn thành tập sự đủ điều kiện thi là khoảng 500.

Sẽ có cơ chế đủ mạnh để tránh lạm quyền

Phát biểu tại Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận định: Chúng ta cần đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động thi hành án dân sự nhưng phải hoàn thiện hệ thống chế tài đối với hành vi cản trở thi hành án; quy định rõ trách nhiệm của cơ quan chức năng hỗ trợ người được thi hành án, làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Thừa phát lại để khắc phục hạn chế hiện tại, bảo đảm cho hoạt động này thực sự hiệu quả.

Một số ý kiến lo ngại, liệu cơ chế kiểm soát đã thực sự đủ mạnh, đủ bảo đảm quyền lực công không bị lợi dụng, trục lợi khi trao quyền năng gần như bằng nhau giữa Chấp hành viên và Thừa phát lại (Thừa hành viên)?

Theo Chủ tịch Hội Thừa phát lại Thành phố Hồ Chí Minh, nếu đã xã hội hóa thì phải xã hội hóa triệt để, thẩm quyền, chức năng của các Thừa phát lại phải giống như các cơ quan thi hành án thì mới đúng nghĩa xã hội hóa. “Giao không đúng, không đủ thì việc tổ chức thi hành án của Thừa phát lại không hiệu quả”, ông Lê Mạnh Hùng nhấn mạnh.

1234556.jpg
Lập vi bằng là một trong hai hoạt động chính hiện nay của các Văn phòng Thừa phát lại.

Về góc độ quản lý nhà nước, theo ông Hoàng Thế Anh, khi sửa đổi Luật Thi hành án dân sự đã quy định đội ngũ “thi hành án tư” không được sử dụng công cụ hỗ trợ, không được xử phạt vi phạm hành chính, khi cưỡng chế phải huy động lực lượng phải báo cáo Ban Chỉ đạo Thi hành án dân sự... Nếu có sai phạm gây thiệt hại thì phải bồi thường, bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy theo tính chất, mức độ hành vi.

Bên cạnh đó, thời gian tới, Cục Quản lý thi hành án dân sự sẽ ứng dụng chuyển đổi số mạnh mẽ để quản lý chặt chẽ, hiệu quả hoạt động này nhằm bảo đảm lợi ích của người dân theo tiêu chí mở rộng xã hội hóa nhưng có kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước.

Theo Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Lê Thị Nga, cần phân định rõ thẩm quyền và bổ sung đầy đủ quy định về trình tự, thủ tục thi hành án dân sự của hai hệ thống thi hành án dân sự.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.

Công an tỉnh Hưng Yên hướng dẫn học sinh tự bảo vệ mình trên không gian mạng.

Để trẻ em thực sự an toàn trên nền tảng thương mại điện tử

Hiện nay, có hơn 90% số trẻ em Việt Nam sử dụng internet, tương đương với khoảng 15 triệu “công dân số” lớn lên cùng smartphone, mạng xã hội và các thuật toán AI (trí tuệ nhân tạo). Đây vừa là nhóm khách hàng tiềm năng lớn, vừa tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật trên mạng xã hội nếu không được bảo vệ và định hướng phù hợp.

Một nạn nhân chất độc da cam đang điều trị bệnh dài hạn. Nhiều trường hợp phát sinh thêm bệnh thuộc Danh mục 17 bệnh của Bộ Y tế nhưng chưa được giám định lại theo quy định hiện hành. (Ảnh: Báo Nhân Dân/Minh Châu)

Đề nghị bổ sung quy định giám định lại cho nạn nhân chất độc da cam khi phát sinh thêm bệnh

Báo Nhân Dân nhận được nhiều ý kiến của bạn đọc, cựu chiến binh và nạn nhân chất độc da cam/dioxin về dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 131/2021/NĐ-CP. Nhiều ý kiến đề nghị dự thảo bổ sung quy định cho phép giám định lại khi người phơi nhiễm chất độc hóa học phát sinh thêm bệnh mới thuộc Danh mục 17 bệnh do Bộ Y tế ban hành.

Ảnh minh họa. Nguồn: CP

Chính sách mới có hiệu lực từ tháng 12

Trong tháng 12, hàng loạt chính sách mới có hiệu lực như: Tiêu chí xác định thôn, xã, tỉnh vùng đồng bào dân tộc thiểu số; giúp người bị tai nạn giao thông đi cấp cứu được hỗ trợ đến 5 triệu đồng; phạt tối đa 500 triệu đồng với vi phạm trong lĩnh vực tài nguyên nước; kỳ thị người cai nghiện ma túy có thể bị phạt 2 triệu đồng…