Hoàn thiện cơ chế giám sát thực thi các điều ước quốc tế

Luật Điều ước quốc tế năm 2016 góp phần quan trọng trong việc tạo lập cơ sở pháp lý cho hoạt động ký kết, gia nhập và thực hiện các điều ước quốc tế, nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, sau gần một thập kỷ triển khai, luật cần được sửa đổi, bổ sung nhằm phù hợp tình hình hiện nay. 

Việt Nam đạt được nhiều thành tựu trong thực thi Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị
Việt Nam đạt được nhiều thành tựu trong thực thi Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Điều ước quốc tế - sẽ được xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội - cơ bản khắc phục một số vướng mắc, khó khăn, “điểm nghẽn” đối với công tác ký kết điều ước quốc tế, đặc biệt đối với Điều ước quốc tế về vốn ODA, vốn vay ưu đãi, góp phần đơn giản hóa trình tự, thủ tục ký kết, sửa đổi, bổ sung, gia hạn và tổ chức thực hiện điều ước quốc tế…

Luật hóa thủ tục rút gọn

Theo đại biểu Thạch Phước Bình, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long, một điểm mới rất đáng chú ý trong dự thảo sửa đổi bổ sung về Luật Điều ước quốc tế lần này đã luật hóa thủ tục rút gọn. Lần đầu tiên pháp luật cho phép cơ chế đồng thời đàm phán, ký, phê duyệt, ký rồi phê chuẩn đối với những điều ước đáp ứng điều kiện nhất định.

Tuy nhiên, theo đại biểu Thạch Phước Bình, để bảo đảm tính chặt chẽ cần bổ sung các tiêu chí cụ thể khi áp dụng thủ tục này. Thí dụ: chỉ áp dụng đối với các điều ước không ảnh hưởng đến chính trị, quốc phòng, an ninh hay các điều ước tài chính không làm phát sinh nghĩa vụ lớn đối với ngân sách nhà nước. Ngoài ra, cũng cần quy định rõ trách nhiệm hậu kiểm và báo cáo Quốc hội hoặc Chủ tịch nước nhằm tránh cơ chế rút gọn bị lạm dụng.

Đối với việc xử lý, bảo lưu và sửa đổi điều ước, dự thảo luật lần này đã bổ sung cơ chế để Bộ Ngoại giao kịp thời thông báo khi bên nước ngoài đưa ra bảo lưu.

Đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị bổ sung nguyên tắc pháp lý để xác định rõ khi nào nước ta chấp nhận, khi nào phản đối, bảo lưu để tránh tình trạng áp dụng tùy tiện. Đồng thời, với các điều ước liên quan đến chủ quyền quốc gia hoặc nghĩa vụ tài chính lớn cần bắt buộc phải lấy ý kiến Quốc hội, bảo đảm quyết định được xem xét một cách thận trọng và hết sức toàn diện.

Thống nhất về thẩm quyền chịu trách nhiệm giám sát

Về cơ chế báo cáo Quốc hội và tăng cường kiểm tra giám sát của Quốc hội đối với điều ước quốc tế, Thứ trưởng Ngoại giao Lê Anh Tuấn cho rằng, hiện nay, Luật hiện hành 2016 đã có quy định về cơ chế Chính phủ báo cáo với Quốc hội về công tác ký kết và thực hiện điều ước quốc tế hằng năm. Nội dung này được quy định cụ thể tại Điều 81 của Luật 2016 và Luật hiện hành cũng đã khẳng định thẩm quyền giám sát của Quốc hội.

Theo Thứ trưởng Ngoại giao Lê Anh Tuấn trong thời gian vừa qua, về phía Quốc hội, về phía Ủy ban Thường vụ Quốc hội (trước đây là Ủy ban Đối ngoại Quốc hội) đã tiến hành rất nhiều các chuyên đề giám sát liên quan đến FTA, biến đổi khí hậu, biên giới lãnh thổ. Hằng năm, Quốc hội cũng đều tiến hành giám sát tối cao qua việc xét báo cáo này của Chính phủ.

Đánh giá về việc giám sát thực hiện các điều ước quốc tế của Quốc hội, theo bà Nguyễn Khánh Linh, Vụ Pháp luật quốc tế, Bộ Tư pháp, vấn đề này còn tồn tại một số bất cập như trình tự, thủ tục giám sát thực hiện điều ước quốc tế chưa được quy định đầy đủ, rõ ràng.

Thẩm quyền chịu trách nhiệm giám sát việc thực hiện chưa thống nhất và cơ chế phối kết hợp giữa các cơ quan để thực hiện công tác này chưa được quy định rõ ràng, cụ thể. Quy định về phương thức giám sát thực hiện cũng chưa cụ thể, rõ ràng.

Do đó, khi đánh giá, xem xét tính hiệu quả, mức độ hoàn thành nhiệm vụ của các chủ thể trực tiếp tham gia công tác giám sát điều ước quốc tế rất khó để lượng hóa. Công tác giám sát cũng chưa thực hiện thường xuyên, mang nặng tính hình thức...

Để hoàn thiện các quy định Luật này, theo bà Linh, cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về hoạt động giám sát thực hiện điều ước quốc tế; quy định rõ các chủ thể (cá nhân, cơ quan, tổ chức) có thẩm quyền giám sát; vai trò, trách nhiệm, cơ quan thuộc Quốc hội được giao chủ trì thực hiện công tác giám sát và các phương thức giám sát đồng thời, phát hiện kịp thời những vấn đề còn tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện điều ước quốc tế.

Rõ ràng, để tăng cường giám sát việc thực thi các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và các quy định của pháp luật có liên quan, Quốc hội và các cơ quan liên quan phải xác định giá trị pháp lý của các nghị quyết sau giám sát; tăng cường vai trò, trách nhiệm trong hoạt động thẩm tra các dự thảo luật, nghị quyết, nghị định được ban hành để thực thi các cam kết quốc tế.

Xây dựng được kế hoạch giám sát theo lộ trình thực hiện các cam kết quốc tế; đặc biệt phát huy vai trò, trách nhiệm các Đoàn đại biểu Quốc hội trong việc giám sát thực thi các cam kết quốc tế tại địa phương

Đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số

Một trong những cải tiến đáng ghi nhận trong lần sửa đổi luật, dự thảo đã quy định công khai, lưu trữ và đăng tải điều ước quốc tế trên Công báo điện tử trừ trường hợp thuộc bí mật nhà nước.

Đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị nên luật hóa việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về điều ước quốc tế để bảo đảm tính công khai, thống nhất, dễ tiếp cận, phục vụ cho công tác tra cứu, quản lý cũng như bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó cần nâng cao tính minh bạch trong toàn bộ quy trình, đặc biệt là ở khâu công bố và lưu trữ điều ước quốc tế; tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội đối với các điều ước có tác động trực tiếp đến chủ quyền, quốc phòng, an ninh và tài chính quốc gia. Đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quy trình lấy ý kiến, kiểm tra, thẩm định nhằm rút ngắn thời gian xử lý, giảm chi phí và phù hợp với xu hướng quản trị hiện đại mới.

Thứ trưởng Ngoại giao Lê Anh Tuấn cho biết, hiện nay, tại Điều 8 Khoản 3 dự thảo sửa đổi đã có quy định về công bố, lưu trữ hồ sơ, cũng như văn bản điều ước quốc tế, ngoài việc thực hiện lưu trữ theo Luật Điều ước quốc tế, còn phải thực hiện theo quy định tại Luật Lưu trữ hiện hành.

Bộ Ngoại giao đã xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về điều ước quốc tế, tới đây sẽ rà soát, nâng cấp để tăng tính tiếp cận và công khai, minh bạch.

Đối với việc đẩy mạnh chuyển đổi số, hiện nay, các cơ quan kết nối trục liên thông đều có thể gửi hồ sơ điện tử để lấy ý kiến các cơ quan liên quan. Dự thảo cũng đã bổ sung quy định về gửi hồ sơ điện tử và chuyển từ năm bộ giấy sang một bộ điện tử và một bộ giấy.

Thứ trưởng Ngoại giao Lê Anh Tuấn cho biết thêm, việc lưu trữ văn bản giấy là cần thiết bởi vì một số điều ước quốc tế có tính chất mật và cần được bảo mật. Điều này bảo đảm tính chính xác và bảo mật cho các thỏa thuận quốc tế quan trọng, ngay cả khi các hoạt động ngoại giao đang hướng tới việc số hóa.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.