Gỡ “điểm nghẽn” giải ngân đầu tư công tại Cà Mau

Tuy đã có nhiều cố gắng so 28 ngày trước đó khi vốn giải ngân được tăng thêm hơn 962 tỷ đồng, nhưng mức giải ngân nêu trên của Cà Mau vẫn chưa như mong đợi, khi năm tài khóa 2025 chỉ còn chưa đầy hai tháng. Đáng chú ý, đang có sự phân hóa sâu sắc về kết quả giải ngân giữa các chủ đầu tư, đòi hỏi những giải pháp quyết liệt để tháo gỡ các “nút thắt” đang cản trở dòng vốn quan trọng này.

Bức tranh về sự phân hóa rõ rệt giữa các chủ đầu tư

Theo báo cáo của Sở Tài chính Cà Mau trình bày tại cuộc họp giao ban của Ủy ban nhân dân tỉnh với các sở, ngành và chủ đầu tư vào sáng 5/11 vừa qua, toàn tỉnh Cà Mau có 18 chủ đầu tư chính, trong đó có 10 chủ đầu tư đạt tỷ lệ giải ngân trên mức trung bình (46,1%) của tỉnh, và 8 chủ đầu tư nằm dưới mức này.

Sự phân hóa trên cho thấy, trong khi một số đơn vị đang nỗ lực tăng tốc, thì cũng có không ít chủ đầu tư đang trầy trật trong việc giải ngân vốn đầu tư công.

Điểm sáng quyết liệt trong giải ngân đạt kết quả ấn tượng, dẫn đầu là Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Cà Mau (98,0%), Trung tâm Dịch vụ đô thị Bạc Liêu (97,4%), và Ban Quản lý dự án khu vực U Minh (97,0%).

Các chủ đầu tư được giao kế hoạch vốn lớn tại Cà Mau cũng có nhiều bứt phá ngoạn mục, vượt xa mức trung bình chung, đóng góp lớn vào kết quả của tỉnh. Tiêu biểu như: Ban Quản lý dự án xây dựng công trình Giao thông tỉnh (Cà Mau) đạt 68,9%; Ban Quản lý dự án công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cà Mau đạt 60,5%; Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bạc Liêu, với hơn 62%; Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình Dân dụng và Công nghiệp Bạc Liêu, đạt hơn 57%...

Theo ông Trần Công Khanh, Phó Giám đốc Sở Tài chính Cà Mau, 8 chủ đầu tư có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình của tỉnh đang kìm hãm tiến độ chung trong bức tranh giải ngân đầu tư công của Cà Mau.

Một trong các trường hợp điển hình là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình Giao thông Bạc Liêu, với kế hoạch vốn được giao năm 2025 (bao gồm năm 2024 chuyển sang) là hơn 1.540 tỷ đồng.

Dù đơn vị này vừa có sự bứt phá ngoạn mục nhất trong 28 ngày qua khi giải ngân tăng thêm hơn 481 tỷ đồng, nhưng tỷ lệ giải ngân chung của đơn vị này vẫn ở mức chỉ hơn 37%, thấp hơn gần 10 điểm phần trăm so với mức trung bình của tỉnh.

Bên cạnh việc vướng giải phóng mặt bằng, báo cáo của lãnh đạo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình Giao thông Bạc Liêu, cũng thẳn thắng chỉ rõ khó khăn: Năng lực nhà thầu yếu kém, thi công ì ạch. Ban đã làm quy trình cắt chuyển khối lượng nhưng nhà thầu bất hợp tác, cố tình duy trì thi công để đối phó, gây khó khăn cho việc thu hồi tạm ứng...

Nhận diện để tháo gỡ “nút thắt”

Từ thực trạng của các đơn vị giải ngân chậm, có thể nhận diện ba “nút thắt” lớn nhất đang kìm hãm dòng vốn đầu tư công tại Cà Mau. Đầu tiên là giải phóng mặt bằng. Đây là khó khăn lớn nhất và thường là “điệp khúc” được nhắc đến trong hầu hết các báo cáo giải ngân đầu tư công của nhiều chủ đầu tư tại Cà Mau.

Trong đó, tình trạng người dân chưa đồng thuận về giá, chính sách bồi thường, hoặc cố tình không bàn giao mặt bằng dù đã được vận động, giải thích diễn ra ở hàng loạt dự án. Tại báo cáo của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình Giao thông Bạc Liêu, chỉ chỉ rõ vướng mắc tại các Dự án: Nâng cấp tuyến đường Ninh Quới-Ngan Dừa (vướng 3 cầu 6000, 8000 và Bà Hiên, do các hộ dân chưa đồng ý bàn giao mặt bằng); Dự án ĐT.980 (vướng 3 hộ yêu cầu nâng giá bồi thường hoặc tranh chấp)…

Tương tự, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bạc Liêu Nguyễn Minh Đức, cho biết, đang vướng giải phóng mặt bằng ở 7 dự án, với hàng chục hộ chưa đồng thuận, như: Kè Gành Hào (20 hộ), Kè bờ sông thành phố Bạc Liêu (23 hộ), Kè Nhà Mát (17 hộ), Khu neo đậu Cái Cùng (34 hộ).

"Nút thắt” tiếp đến được xem là “chí mạng” đó là năng lực nhà thầu yếu kém, thi công ì ạch tại các dự án lớn. Trong số này, điển hình là sự chậm trễ của các nhà thầu tại Dự án Bệnh viện đa khoa Cà Mau quy mô 1.200 giường, với tổng vốn đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng.

Hàng loạt gói thầu tại đây đang “báo động đỏ” về tiến độ: Gói thầu số 27 mới đạt 10,5% khối lượng dù thời gian đã qua 37,7%; Gói thầu số 60 đạt 46,4% dù đã qua 93,3% thời gian; Gói thầu số 61 đạt 14,7% dù đã qua 91% thời gian; và Gói thầu số 62 đạt 18,2% dù đã hết thời gian thực hiện. Tình trạng này cho thấy nguy cơ không thể giải ngân hết kế hoạch vốn năm 2025 là rất cao.

Sau cùng chính là rào cản khách quan, với tình trạng khan hiếm vật tư (cát, đá), giá cả tăng và thời tiết mùa mưa… ảnh hưởng chung đến tiến độ.

Theo đánh giá của Phó Chủ tịch Ủy ban nhân tỉnh Cà Mau Lâm Văn Bi, dù tiến độ chung giải ngân chung của tỉnh có cải thiện nhưng vẫn còn chậm, nhiều vướng mắc kéo dài chưa được xử lý dứt điểm. Vì vậy, Phó Chủ tịch tỉnh yêu cầu các đơn vị phải coi giải ngân là nhiệm vụ trọng tâm, phải vào cuộc với tinh thần trách nhiệm cao nhất và không để chậm trễ do nguyên nhân chủ quan.

Từ yêu cầu trên, loạt giải pháp cụ thể đã được đưa ra nhằm bám sát từng “nút thắt” nhằm khơi thông dòng vốn giải ngân. Đối với giải phóng mặt bằng, lãnh đạo tỉnh Cà Mau giao Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp đẩy nhanh thủ tục đất đai, bồi thường, xử lý nghiêm trường hợp chậm trễ.

Các chủ đầu tư được yêu cầu khẩn trương phối hợp địa phương phê duyệt phương án, đẩy nhanh chi trả tiền cho dân. Đối với nhà thầu yếu kém, tinh thần chỉ đạo chung là xử lý nghiêm khắc, thậm chí không loại trừ việc thay thế nhà thầu yếu kém.

Đối với dòng vốn và giám sát, lãnh đạo tỉnh Cà Mau đang chuẩn bị phương án trình Hội đồng nhân dân tỉnh để điều chuyển vốn lần cuối từ các dự án chậm sang các dự án có khả năng hấp thụ vốn tốt hơn.

Để tăng cường giám sát, một nhóm Zalo do lãnh đạo Sở Tài chính làm nhóm trưởng cũng đã được thành lập để cung cấp thông tin kịp thời cho lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh nắm, chỉ đạo kịp thời.

Thời gian còn lại của năm 2025 là rất ngắn, yêu cầu chung của lãnh đạo tỉnh Cà Mau cũng rất rõ ràng: Các đơn vị phải bám sát hiện trường, triển khai với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, phấn đấu giải ngân đạt 100% kế hoạch vốn. Đây thực sự là “phép thử” cho quyết tâm chính trị, sự quyết liệt của các chủ đầu tư và sự phối hợp đồng bộ của các cấp ngành tại Cà Mau.