Gìn giữ nhà trình tường ở Lạng Sơn

Nếu khách có dịp đến với các thôn, bản vùng cao, nhất là ở các huyện giáp biên giới của tỉnh Lạng Sơn như Lộc Bình, Cao Lộc, Đình Lập..., sẽ còn được nhìn thấy những ngôi nhà trình tường nguyên vẹn rêu phong, cổ kính cùng năm tháng. Nhưng nếu không có cơ chế giữ gìn thì không lâu nữa, nhà trình tường sẽ vắng bóng nhiều.

Nhà trình tường ở Bản Khiếng, xã Hữu Khánh, được xây dựng từ một - hai tầng, đang có nguy cơ xuống cấp.
Nhà trình tường ở Bản Khiếng, xã Hữu Khánh, được xây dựng từ một - hai tầng, đang có nguy cơ xuống cấp.

1/Nhiều đời nay, bà con các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Sán Chí... ở tỉnh Lạng Sơn thường dựng những ngôi nhà bằng đất để ở, gọi là nhà trình tường. Hiện nay, còn nhiều nhà trình tường một tầng và hai tầng ở các xã như Hữu Khánh, Yên Khoái... (Lộc Bình), Chiến Thắng (Chi Lăng)... được dựng hoàn toàn bằng đất sét nhưng vững chãi và kiên cố đã hàng trăm năm. 

Trưởng thôn Bản Khiếng, xã Hữu Khánh Nông Hữu Tuấn cho biết: Thôn có 170 hộ dân chủ yếu là bà con các dân tộc Tày, Nùng. Cuộc sống của bà con nơi đây chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, phát triển trồng cây lâm nghiệp như: cây thông, bạch đàn... Đời sống của bà con khá ổn định, số hộ nghèo ngày càng giảm, hộ đói không còn. Một số hộ dân (chiếm khoảng 30%) trong thôn vẫn giữ được những ngôi nhà trình tường bằng đất từ cha ông để lại, có những ngôi nhà có tuổi thọ hơn một trăm năm. 

Bà Lý Thị Anh, người dân tộc Tày, năm nay 98 tuổi, ở thôn Bản Khiếng, dù tuổi đã cao nhưng khi nói về nhà trình tường, bà vui mừng kể lại: Từ lúc bà được sinh ra trên mảnh đất này đã được ở nhà trình tường bằng đất. Trước đây, 100% số hộ dân trong thôn, đều làm nhà trình tường. Khi làm nhà trình tường vui lắm, mọi người trong thôn, bản đều đến giúp ngày công, có nhà làm từ hai đến ba tháng mới xong nhà. Thường những ngôi nhà trình tường từ đất với độ dày của tường từ 40 - 50 cm, cao 4 - 5 m, diện tích trung bình của lòng nhà từ 60 - 80 m2... Nhà trình tường chủ yếu dựng bằng đất sét, dùng khuôn gỗ dài gần 2 m, rộng hơn 40 cm, đưa đất vào khuôn rồi dùng chày nén chặt, hết lớp nọ đến lớp kia; khi đến tâm giữa của khuôn thì dùng một cây tre già làm tâm điểm kết nối từng khuôn, tạo liên kết từng khuôn tường vững chắc.

Nhà trình tường mùa đông thì ấm, còn mùa hè thì mát. Kết cấu nhà trình tường thường được bà con chia ra làm nhiều gian, ngăn này thông ra ngăn kia, có cửa gỗ kiên cố chia từng ngăn để ở. Các bộ phận khác như: bếp, chuồng trại nuôi gia súc, gia cầm được nối liền với nhà chính bằng một hành lang cũng khép kín toàn bộ ngôi nhà. Trong kiểu nhà trình tường hai tầng, thì tầng hai được lát bằng gỗ ván, vừa để ở, vừa để chứa các vật dụng đựng thóc, ngô...

2/Những năm gần đây, người dân đang có xu hướng xây dựng những ngôi nhà cấp bốn bằng gạch, bê-tông... Thế nên những ngôi nhà trình tường ở các bản làng vùng cao, vùng biên giới của tỉnh đang dần bị mai một. Chủ tịch UBND huyện Lộc Bình Hoàng Văn Chiều cho biết: Để có thể bảo tồn và giữ gìn những ngôi nhà trình tường, cần có sự hướng dẫn của các cơ quan chức năng trong việc tuyên truyền cho người dân ý thức cũng như kiến thức bảo tồn vốn quý mà cha ông ta đã để lại. Hạn chế việc nâng cấp hay tu sửa vì sẽ làm thay đổi kết cấu nguyên bản của ngôi nhà. Ngoài ra, cần khuyến khích người dân bảo tồn nhà cửa, trang phục, nghề thủ công truyền thống để bà con hiểu và có thể thực hiện tốt việc giữ gìn, bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa  truyền thống của dân tộc mình. Đây là những di sản quý báu góp phần quan trọng trong hoạt động xúc tiến và quảng bá du lịch tới du khách khi đến thăm Lạng Sơn, nơi mang đậm giá trị văn hóa của các dân tộc ở địa phương.

Có thể bạn quan tâm

Ảnh: KHIẾU MINH

Điểm nhấn và trách nhiệm

Cuối tháng 11, một loạt sự kiện văn nghệ đồng loạt khai mạc. Phải kể đầu tiên là triển lãm “Hội họa, điêu khắc Đinh Phong”, sẽ kéo dài đến 14/12 tại Nhà triển lãm Art Space Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam.

Những “gương mặt” biết kể chuyện

Những “gương mặt” biết kể chuyện

Đọc “86 gương mặt văn nghệ sĩ” của Phùng Văn Khai, ta không chỉ gặp người khác, mà đồng thời soi thấy chính mình, trong những câu hỏi về nghề nghiệp, về lý tưởng, về sự ngắn ngủi của đời người và sức bền của những giá trị tinh thần.

Trò chơi dân gian giúp trẻ được trải nghiệm sinh hoạt nhóm, tập thể và bồi bổ cho tâm hồn những xúc cảm nhân văn.

Lấy trò chơi dân gian nuôi tâm hồn học sinh

Trò chơi dân gian không chỉ tạo niềm vui mà còn là nơi lưu giữ tri thức dân gian, nhân cách cộng đồng và hồn cốt Việt trong từng động tác, lời ca. Việc đưa trò chơi dân gian phổ biến ở học đường còn là một cách giáo dục văn hóa, bồi dưỡng tình yêu dân tộc, nhân ái và sáng tạo trong thế hệ trẻ.

Đôn Ki-hô-tê, cát và đêm

Dãy nhà san sát, lởm chởm bên mép nước. Lòng sông mở ra rộng thênh thang, phẳng lặng đến mức tưởng như có thể bước qua mà không ướt chân. Sông Hồng luôn biết cách khởi đầu theo một kiểu khác, không còi xe, không những đoàn thuyền ngược xuôi, chỉ còn thứ im lặng lơ lửng như cơn ngủ chuẩn bị vào giấc.

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh ra sách mới

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh ra sách mới

NXB Trẻ vừa phát hành truyện dài mới nhất của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh mang tên “Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo”. Chọn bối cảnh Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh những năm 1980, truyện kể về dân nhập cư, những người nghèo sống ở đô thị hoa lệ, về tình làng nghĩa xóm và bao điều đẹp đẽ giờ đây chỉ còn trong ký ức.

Viết sâu về sự tử tế, chân thành

Viết sâu về sự tử tế, chân thành

“Từng gắn bó, từng yêu thương” là tập truyện ngắn mới nhất của tác giả Trần Duy Thành, do NXB Dân trí phát hành. Tập sách có 22 truyện ngắn, được tác giả kể bằng cái nhìn rộng mở, bút lực dồi dào của một cây bút thích trải nghiệm cuộc sống, khám phá nội tâm con người.

Vở "Đêm trăng đầm Hạ" của Nhà hát Kịch Hà Nội tham dự liên hoan.

Nhu cầu lớn qua liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm

Cuộc trình diễn, tương tác, giao lưu nghệ thuật giữa gần 1.000 nghệ sĩ các loại hình sân khấu trong nước và các nghệ sĩ nước ngoài cùng mối quan tâm của khán giả cho thấy nhiều điều. Đó là nhu cầu thưởng thức, nhu cầu đổi mới, nhu cầu sáng tạo để tồn tại và phát triển sân khấu. Đó đều là những nguyện vọng cần đáp ứng ngay…

Nghệ thuật đối thoại cùng khoa học

Từ ngày 2/12/2025 đến 28/2/2026, Quỹ VinFuture phối hợp Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA) giới thiệu triển lãm “TỎA V - Điểm chạm Khoa học” (THE FOLIAGE V - The Touch of Science), sự kiện nghệ thuật trọng tâm của Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2025.

Không gian trong chiếc xe "Sách trên mây".

"Sách trên mây" - Nung nấu từ vấp ngã

“Người lái xe” như anh chỉ cần làm một sứ mệnh nhỏ là lái xe, đưa những quyển sách đến tay những người cần, gieo một hạt mầm nhỏ và đợi chờ ngày những hạt mầm đó sẽ trở nên xanh hơn...

Bữa cơm mùa gặt.

Nhớ cơm mới ngày mùa

Những chiều nắng rựng lên vài cơn the thắt. Ba ngồi chỗ hiên tay đong đưa ca nước chè, ngó lên phía cây cam trước sân.

Giới thiệu sản phẩm tại lễ hội cà-phê Tây Nguyên. Ảnh: HẢI NAM

Cà-phê Đắk Lắk trước kỳ vọng di sản

Nhìn nhận văn hóa cà-phê từ góc nhìn “di sản sống”, Đắk Lắk đang bảo vệ, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển bền vững. Di sản cà-phê ở Đắk Lắk vì thế không chỉ là tri thức sản xuất, mà là nền tảng cho mô hình kinh tế sinh thái - văn hóa.

Ngẫm những vấn đề thời đại để soi chiếu đến hôm nay

Ngẫm những vấn đề thời đại để soi chiếu đến hôm nay

Tiểu thuyết “Cuộc phân tranh” của nhà văn Thiên Sơn do công ty Tao Đàn và NXB Văn học ấn hành gây được chú ý với việc tái dựng bức tranh toàn cảnh về lịch sử hiện đại và những màn đối thoại, đấu trí cam go giữa các nhân vật lịch sử trong hoàn cảnh nước ta những năm mới giành được độc lập và bước vào cuộc trường kỳ kháng chiến.

Minh họa: NGUYỄN MINH

Chạy trước tử thần

Cần gạt nước đã ở mức độ làm việc tối đa mà không xua được nước mưa ào ạt tuôn lên mặt kính.

Phát động sáng tác “Sống mãi với thời gian”

Phát động sáng tác “Sống mãi với thời gian”

Hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2030) và 85 năm Ngày Quốc khánh Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2030), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ phát động sáng tác tác phẩm văn học nghệ thuật “Sống mãi với thời gian” giai đoạn 2026-2030.

Những cái nhìn rộn ràng trong trẻo

Những cái nhìn rộn ràng trong trẻo

Trong một loạt triển lãm cuối năm đang rộn ràng lần lượt khai trương, thì một sự kiện đáng chú ý vừa được khai mạc sáng 23/11 ở Bảo tàng - Thư viện Bà Rịa-Vũng Tàu (Thành phố Hồ Chí Minh) là triển lãm chuyên đề: “Tổ quốc nhìn từ biển”.

Lễ khai mạc Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 24.

Chờ sức bật của điện ảnh Việt

Có số phim tham gia nhiều nhất từ trước đến nay, Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 24 còn ghi nhận cuộc tranh tài cam go giữa các sản phẩm điện ảnh được đầu tư hoành tráng, doanh thu nổi bật.

Tác phẩm tại triển lãm. Ảnh từ facebook của họa sĩ.

Ký tự không gian Doãn Hoàng Kiên

Mấy chục năm, người nghệ sĩ đa tài Doãn Hoàng Kiên như luôn muốn đi tìm đa diện chính mình, luôn như mở ra, như cộng thêm, để cuối cùng, hoàn thiện hơn chỉ một con người nghệ thuật.

Ayun Pa ngày lũ

Là nước. Nhưng lũ về khiến bờ sông tan hoang, bãi bờ rách nát. Nhưng nước về, cỏ cây quên đi ngày nắng hạn, cần mẫn vá víu đôi bờ. Ngày tôi đến Ayun Pa (Gia Lai), thị xã nhỏ bên dòng sông Ba, một vùng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và duyên hải, chênh vênh bên những khô cằn.

Ra mắt tập truyện về Trường Sơn

Ra mắt tập truyện về Trường Sơn

Sáng 21/11, tại Hà Nội, NXB Hội Nhà văn và Viện Nghiên cứu Văn hóa và Phát triển ra mắt tập truyện ngắn “Góc khuất Trường Sơn” của nhà văn Phạm Việt Long.

Nhà thơ Kevin Bowen và nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai trong cuộc ra mắt tập thơ "Khúc hát thành Cổ Loa" của ông tại Việt Nam. Ảnh: QUANG HƯNG

Khôn nguôi những cuộc kiếm tìm

Chiến tranh ngày một lùi xa nhưng dư chấn của mất mát, hy sinh vẫn luôn day dứt, buốt đau trong tâm khảm những người ở lại, những người thuộc thế hệ sau.

Nụ cười hy vọng

Nụ cười hy vọng

“Nụ cười hoa hướng dương” (NXB Hội Nhà văn) của Đào Quốc Vịnh là một tiểu thuyết khiến người ta đọc mà thấy ấm lòng, thương người, và thấu hiểu sâu sắc hơn về thứ ánh sáng nhân văn vẫn le lói trong những thân phận bé nhỏ nhất.

Tiếp sức mầm non Văn khoa

Tại lễ gặp mặt, tri ân thầy cô nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 và Trao học bổng Văn khoa, học bổng Đinh Gia Khánh, học bổng Khúc Thị Hoa Phượng, Khoa Văn học (Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội) đã trao nhiều suất học bổng ý nghĩa dành cho sinh viên có thành tích nổi bật trong học tập, nghiên cứu và sáng tác.

Ảnh: SONG ANH

Một thời... áo vá

Những cơn gió se se đã gõ cửa hiên nhà, nhắc tôi rằng phải soạn sửa tủ áo quần cho con. Tôi lôi từng chồng áo len, áo khoác dày ra gấp gọn, xếp thành hàng ngay ngắn.

Bác Hồ đọc tấm bia Côn Sơn Tư Phúc Tự bi trong chuyến thăm chùa Côn Sơn (Hải Phòng) tháng 2/1965. Ảnh: Cục Du lịch quốc gia Việt Nam

Thắp sáng tinh thần Hồ Chí Minh về bảo tồn di sản

Chỉ cô đọng trong 6 điều, Sắc lệnh số 65 đã cho thấy tầm nhìn nhạy bén, thức thời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong thời đại mới, hệ thống pháp luật về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa từng bước được hoàn thiện, trên cơ sở nối dài tinh thần của bản sắc lệnh lịch sử.