Độc đáo lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y

Đối với dân tộc Dao ở huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh lễ cấp sắc hay còn gọi là lễ đặt tên âm là một nghi lễ quan trọng, thể hiện khát vọng của đồng bào về một cuộc sống sung túc, ấm no và hạnh phúc đồng thời thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng. Đặc biệt, lễ cấp sắc chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc thông qua các điều giáo huấn ghi trong sắc cấp cho người thụ lễ tuyệt đối kỵ làm việc ác, điều xấu.
Các thầy cúng đang thực hiện nghi lễ cấp sắc cho người trưởng thành ở huyện Bình Liêu, Quảng Ninh.
Các thầy cúng đang thực hiện nghi lễ cấp sắc cho người trưởng thành ở huyện Bình Liêu, Quảng Ninh.

Trong những ngày áp Tết nguyên đán Quý Mão 2023, chúng tôi có mặt tại nhà anh Tằng Chăn Tào, thôn Ngàn Phe, xã Đồng Tâm, huyện Bình Liêu và được tham dự lễ cấp sắc của gia đình anh và gia đình em trai anh Tào làm cho hai cho con là Tằng Văn Thuận (sinh năm 2005) và Tằng Văn Hiệp (sinh năm 2010).

Đêm đã về khuya, chúng tôi ai cũng cảm nhận được cái giá lạnh của miền biên viễn và vang trong đêm chỉ có tiếng chuông, tiếng kèn, trống cùng những điệu múa huyền bí của lễ cấp sắc linh thiêng trong ngôi nhà nhỏ của anh Tằng Chăn Tào.

Các thầy cúng thực hiện các nghi lễ cấp sắc tại nhà anh Tằng Chăn Tào ở thôn Ngàn Phe, xã Đồng Tâm, huyện Bình Liêu.

Các thầy cúng thực hiện các nghi lễ cấp sắc tại nhà anh Tằng Chăn Tào ở thôn Ngàn Phe, xã Đồng Tâm, huyện Bình Liêu.

Tham gia lễ cấp sắc của hai anh em Tằng Văn Thuận và Tằng Văn Hiệp có hai thầy cúng chính. Những người được cấp sắc sẽ gọi thầy cúng là sư phụ - họ đều là những người dân tộc Dao Thanh Y trong vùng được gia đình mời đến.

Mỗi thầy cúng chính sẽ có 2 thầy cúng phụ và các học trò. Thầy cúng sử dụng tiếng Nôm Dao thực hành các nghi lễ, trong đó có nhiều nội dung giảng dạy về truyền thống, phong tục tập quán, khuyên răn đạo lý làm người, cách đối nhân xử thế để hướng tới cái thiện, tránh xa điều xấu, điều ác...

Lễ cấp sắc được thực hiện trong hai ngày một đêm với nhiều bước như: Chuẩn bị, khai đàn, đặt tên âm, khao quân, tạ ơn tổ tiên và thần linh... Sau lễ cấp sắc, tất cả thành viên dự buổi lễ sẽ được thụ lộc và cùng nhau quây quần bên mâm cỗ ấm cúng mà gia đình đã chuẩn bị.

Mặc dù không ít lần đã đến thôn Ngàn Phe, xã Đồng Tâm nhưng đây là lần đầu tiên chúng tôi được chứng kiến trọn vẹn nghi lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y.

Quả thật, các khâu từ chuẩn bị đến làm lễ đều rất cầu kỳ, cẩn thận và chu đáo, thể hiện sự thành kính, tri ân, trân trọng vô cùng của cộng đồng người Dao Thanh Y đối với cội nguồn tổ tiên, các vị thần linh.

Các thầy cúng thực hiện nghi lễ cấp sắc cho em Tằng Văn Hiệp.

Các thầy cúng thực hiện nghi lễ cấp sắc cho em Tằng Văn Hiệp.

Nghi lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y thường tổ chức vào dịp cuối năm hoặc đầu xuân. Đây là một nghi lễ không thể thiếu trong cuộc đời của một người đàn ông Dao Thanh Y, thông qua lễ cấp sắc này để khẳng định với dòng tộc, tổ tiên về vị trí, vai trò của người đàn ông trong gia đình.

Khác với người Dao Thanh Phán, lễ cấp sắc được tổ chức một lần, hai lần thậm chí ba lần thì người Dao Thanh Y chỉ tổ chức duy nhất một lần trong đời.

Người Dao Thanh Y quan niệm rằng, nếu một người đàn ông chưa trải qua lễ cấp sắc thì dù tuổi cao vẫn bị coi là trẻ con vì chưa được cấp sắc, chưa được đặt tên âm. Do đó, những nam giới người Dao Thanh Y đã qua cấp sắc được coi là người trưởng thành, được phép tham gia vào những công việc hệ trọng của làng, đủ tư cách thắp hương bàn thờ các ngày lễ tết, cúng tổ tiên, đi cúng cầu may, cầu mùa cho hàng xóm, khi chết được về đoàn tụ với tổ tiên.

Tên tuổi của người Dao Thanh Y gắn với số thứ bậc từ đầu đến cuối trong bàn thờ tổ tiên để cúng các ngày lễ tết, lễ giỗ tổ tiên, lễ cúng gọi hồn, vía. Qua lễ đặt tên âm, các thầy cúng giáo huấn người được cấp sắc về việc sống thiện và không được làm điều ác.

Việc đặt tên của người Dao Thanh Y liên quan mật thiết đến 3 đời, liên quan đến vai vế và thứ bậc của dòng họ. Đặc biệt, việc đặt tên ở mỗi cấp bậc phải trải qua 3 đời mới được quay lại một lần để đặt tên. Do đó, để không bị trùng tên với tổ tiên, trước khi chuẩn bị đặt tên một người, các gia đình phải xem xét và kiểm tra kỹ lưỡng thứ tự trong dòng họ của mình, sau đó mới làm lễ để xin phép tổ tiên “bàn vương” được đặt tên.

Hai em Tằng Văn Thuận và Tằng Văn Hiệp chuẩn bị được các thầy cúng thực hiện các nghi lễ cấp sắc.

Hai em Tằng Văn Thuận và Tằng Văn Hiệp chuẩn bị được các thầy cúng thực hiện các nghi lễ cấp sắc.

Bí thư huyện ủy Bình Liêu Nguyễn Thị Tuyết Hạnh cho biết: Huyện Bình Liêu có 7 xã và thị trấn, trong đó các xã gồm: Đồng Văn, Hoành Mô, Đồng Tâm, Lục Hồn, Vô Ngại và thị trấn đều có người Dao Thanh Y sinh sống. Vì vậy, việc duy trì tổ chức lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y qua bao đời nay đã và đang góp phần giữ gìn và phát huy giá trị, bản sắc văn hóa quý báu của các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện.

Có thể bạn quan tâm

Cảnh trong phim "Nhà hai chủ". (Ảnh: Galaxy Studio)

Phim “Nhà hai chủ” dự kiến ra rạp ngày 26/12

“Nhà hai chủ” là bộ phim do bộ đôi đạo diễn Trần Duy Linh và Phạm Trung Hiếu thực hiện, dựa trên quan niệm dân gian về xây nhà, đã chính thức ra mắt trailer và dự kiến ra rạp vào ngày 26/12 tới.

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phát động Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2024. (Ảnh: QUỲNH NGUYỄN)

Thủ đô Hà Nội được UNESCO công nhận là thành viên “Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu”

Sau quá trình xét duyệt hồ sơ với nhiều tiêu chí rất cao, ngày 4/12, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức công bố 72 thành phố của 46 quốc gia được công nhận là thành viên Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu của UNESCO, trong đó có Thủ đô Hà Nội của Việt Nam.

Rie Qudan ký tặng sách cho độc giả Hà Nội.

Tác giả Nhật Bản Rie Qudan: AI và hành trình sáng tác văn học

Rie Qudan là một trong những tác giả trẻ của Nhật Bản sử dụng AI trong công việc sáng tác của mình. Với cô, AI có nhiều tác dụng hữu ích trong nhiều công đoạn của người viết văn, nhưng không thể nào thay thế được khát vọng viết, cảm xúc và những rung động từ trái tim con người.

Hà Trịnh tổ chức liveshow cá nhân vào ngày 15/12.

Hà Trịnh và liveshow đầu tiên trong sự nghiệp

Hà Trịnh từng gây ấn tượng với MV "Tình ca" và album "Nghìn trùng xa cách" gồm 9 sáng tác của Phạm Duy với phần phối của Nguyễn Hữu Vượng. Tuy nhiên phải đến thời điểm này cô mới có điều kiện tổ chức đêm nhạc riêng cùng ban nhạc Màu Nước.

Phía trước chùa Chuông.

Khám phá “Phố Hiến đệ nhất danh thắng” chùa Chuông

Là một trong 17 di tích trọng điểm của Khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến (tỉnh Hưng Yên), chùa Chuông nằm tại khu phố Nhân Dục, phường Hiến Nam trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du khách yêu di sản. Ngôi chùa cổ với kiến trúc đặc sắc trong đó hình tượng quả chuông màu vàng gắn trên mái ngói tạo nên dấu ấn riêng.

Quang cảnh hội thảo. (Ảnh:LINH BẢO).

Tiếp tục phát huy tính sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ

Văn học-nghệ thuật có vai trò quan trọng trong công tác tư tưởng, nhất là trong bối cảnh toàn cầu hóa, công nghệ số phát triển nhanh như hiện nay. Trước tình hình đó, các hội văn học, nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh cần nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình để tổ chức hoạt động đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

Ra mắt bộ sách “Người hùng không cầm súng”

Ra mắt bộ sách “Người hùng không cầm súng”

Bộ sách “Người hùng không cầm súng” của tác giả 82 tuổi Tất Thọ, do Nhà xuất bản Văn học ấn hành kể về những con người hết sức bình dị ở nhiều ngành nghề, nhiều lứa tuổi, chiến đấu với những hoàn cảnh khắc nghiệt để cống hiến cho sự tiến bộ.

Lễ khai mạc triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học”.

Chín nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam trưng bày tác phẩm tại triển lãm "Tỏa V-Điểm chạm khoa học"

Triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học” tôn vinh những thành tựu khoa học và ứng dụng sáng tạo vì sự phát triển bền vững và tương lai của nhân loại. Sự kiện nghệ thuật đặc biệt đánh dấu cột mốc kỷ niệm 5 năm Giải thưởng VinFuture cũng như 5 mùa triển lãm "Tỏa" của VCCA.

Công chiếu miễn phí 7 bộ phim Ba Lan tại Việt Nam

Công chiếu miễn phí 7 bộ phim Ba Lan tại Việt Nam

Từ ngày 5 đến 14/12, tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, Cục Điện ảnh phối hợp với Hiệp hội các nhà sản xuất phim Ba Lan tổ chức “Tuần phim Ba Lan tại Việt Nam năm 2025”, chiếu miễn phí cho người xem.

72 thí sinh tham gia cuộc thi sắc đẹp Miss Cosmo 2025 chiều nay đã sải bước trước Ngọ Môn Đại Nội Huế.

Dàn thí sinh Miss Cosmo 2025 trình diễn tại Ngọ Môn, mở đầu chuỗi hoạt động tại Huế

Cổng Ngọ Môn (Đại Nội Huế) chiều 2/12 được sử dụng làm không gian trình diễn của Chương trình “Hello Cosmo From Vietnam” mùa 2 với sự tham gia của hơn 70 thí sinh Miss Cosmo 2025 trình diễn bộ sưu tập mới của nhà thiết kế Lê Thanh Hòa. Đây là hoạt động mở đầu cho những phần thi được tổ chức tại Huế.