“Cánh chim đầu đàn” của mỹ thuật Tây Nguyên

Trong dòng chảy nghệ thuật Việt Nam hiện đại, có nhiều tác phẩm mang đậm âm hưởng sử thi, phản ánh đời sống cộng đồng và tinh thần quật cường của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Khi nhắc đến mỹ thuật, không thể không nhắc tới họa sĩ Xu Man, người được ví như “cánh chim đầu đàn” của mỹ thuật vùng đất đại ngàn.

Tranh của họa sĩ Xu Man mang đậm chất sử thi nơi núi rừng Tây Nguyên.
Tranh của họa sĩ Xu Man mang đậm chất sử thi nơi núi rừng Tây Nguyên.

Họa sĩ Xu Man tên thật là Siu Dơng, sinh năm 1925 tại làng Đê Krăl (nay là Plei Bông, xã Ayun, tỉnh Gia Lai), đã mất năm 2007. Cuộc đời ông trải qua nhiều gian truân khi cha mẹ mất sớm, tuổi thơ cơ cực, phải làm phu dịch cho chủ làng. Nhưng chính từ mảnh đất nghèo khó ấy đã nuôi dưỡng trong ông nghị lực và khát vọng vươn lên.

Khi cách mạng bùng nổ năm 1954, chàng thanh niên với tâm hồn bay bổng nơi núi rừng Tây Nguyên đã tìm thấy con đường của mình. Ông tham gia kháng chiến, mang theo trái tim của người nghệ sĩ và niềm tin sắt son vào lý tưởng độc lập dân tộc. Sau đó, ông được gửi ra Hà Nội học tại Trường Mỹ thuật Việt Nam.

Trong những năm tháng rèn luyện ở Thủ đô, họa sĩ Xu Man có cơ hội được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hình ảnh giản dị và lời căn dặn sâu sắc của Bác đã trở thành ngọn lửa soi sáng cho ông. Để rồi, trong suốt sự nghiệp hội họa của mình, hình tượng Người luôn hiện diện trong các tác phẩm như một biểu tượng thiêng liêng, gắn bó với núi rừng và đồng bào Tây Nguyên.

Năm 1960, trở lại Tây Nguyên sau thời gian học tập và công tác, họa sĩ Xu Man đã hòa mình vào nhịp sống của núi rừng, vừa làm nhiệm vụ cách mạng, vừa miệt mài sáng tác. Trên mỗi tấm toan, ông gửi gắm tình yêu tha thiết với buôn làng, với đại ngàn, với Bác Hồ và đồng bào Tây Nguyên.

Hàng nghìn bức tranh ra đời như những khúc trường ca bằng màu sắc, kể lại câu chuyện về cuộc sống cộng đồng, về tinh thần quật cường trong chiến đấu, về niềm tin và khát vọng của con người nơi đây. Tranh của Xu Man mang đậm chất sử thi, thấm đẫm bản sắc văn hóa Ba Na. Trong số những tác phẩm tiêu biểu, có thể kể đến “Bác Hồ với tình yêu Tây Nguyên”, “Ngày hội trên Tây Nguyên”, “Bình minh trên núi rừng Tây Nguyên”, “Đồng bào Tây Nguyên mừng Đại hội Đảng lần IV”…

Họa sĩ Xu Man từng giành Giải A tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc (năm 1976 và 1980), là họa sĩ đầu tiên của Tây Nguyên được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật. Ông từng là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Mỹ thuật Việt Nam khóa II, Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Gia Lai khóa đầu tiên. Tranh của ông hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, Bảo tàng Quân khu 5 cùng nhiều bộ sưu tập cá nhân trong và ngoài nước.

Đặc biệt, hình tượng Bác Hồ trong tranh Xu Man không chỉ là ký ức riêng của người họa sĩ, mà còn là sự chuyển hóa thành tình cảm chung của đồng bào Tây Nguyên với Bác, một tình cảm thiêng liêng, sâu nặng được ông khắc họa bằng tất cả sự kính yêu và niềm tự hào.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh nhận xét, tranh của họa sĩ Xu Man là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của nghệ thuật Tây Nguyên trong dòng chảy mỹ thuật Việt Nam hiện đại. Mỗi tác phẩm đều như một khúc trường ca bằng màu sắc, tái hiện đời sống cộng đồng, khát vọng tự do và tinh thần quật cường của đồng bào các dân tộc.

Chính sự kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ tạo hình hiện đại với chất liệu văn hóa truyền thống đã giúp tranh Xu Man vượt ra khỏi phạm vi địa phương, trở thành một phần quan trọng trong kho tàng mỹ thuật dân tộc. Những bức tranh về Bác Hồ, về buôn làng, ngày hội Tây Nguyên đã góp phần nuôi dưỡng lòng yêu nước, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và tạo nên bản sắc riêng cho mỹ thuật Việt Nam trong giai đoạn hiện đại hóa.

Thượng tá Trần Thị Anh Thư, Giám đốc Bảo tàng Quân khu 5 cho biết, bức tranh “Nhân dân Tây Nguyên khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám 1945” của họa sĩ Xu Man tại Bảo tàng Quân khu 5 được coi là một “chứng nhân lịch sử” bằng màu sắc, tái hiện khí thế cách mạng sục sôi và tinh thần vùng dậy mạnh mẽ của đồng bào Tây Nguyên trong những ngày mùa thu lịch sử.

Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Gia Lai Lê Thị Thu Hương, sở sẽ nghiên cứu và triển khai trong phạm vi thẩm quyền; đồng thời kiến nghị đưa nội dung về cuộc đời, sự nghiệp của họa sĩ Xu Man vào chương trình giáo dục địa phương giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về một tài năng lớn của mỹ thuật Tây Nguyên, góp phần nuôi dưỡng niềm tự hào dân tộc, khơi dậy tình yêu quê hương và ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa.

Có thể bạn quan tâm

Anh A Lục chăm sóc đàn bò của gia đình.

Sức sống mới tại Đăk Ui

Từ một địa bàn còn nhiều khó khăn, xã Đăk Ui, tỉnh Quảng Ngãi đang thay da đổi thịt từng ngày với những con đường bê-tông phẳng phiu, những ngôi nhà Đại đoàn kết khang trang...

Nông dân Lâm Đồng tập trung khôi phục sản xuất nông nghiệp sau mưa lũ.

Khôi phục sản xuất nông nghiệp sau thiên tai

Những ngày qua, mưa lớn kéo dài gây ngập lụt nghiêm trọng tại nhiều khu dân cư và vùng sản xuất rau, hoa màu chủ lực của tỉnh Lâm Đồng, dẫn đến thiệt hại nặng nề. Sau khi lũ rút, cùng với việc vệ sinh nhà cửa và môi trường, nông dân trên địa bàn tỉnh tích cực ra đồng chuẩn bị cho vụ sản xuất mới.

Di sản tư liệu Mộc bản triều Nguyễn được bảo quản trong kho chuyên dụng hiện đại.

Phát huy giá trị tài liệu Mộc bản triều Nguyễn

Mộc bản triều Nguyễn là khối di sản đặc biệt quý hiếm, bên cạnh giá trị về mặt sử liệu còn có giá trị về nghệ thuật chế tác. Chính vì vậy, mộc bản được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới năm 2009. Đây là Di sản tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam.

Người dân xã Ia Phí vui vẻ nhận bò giống sinh sản từ Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, hỗ trợ người dân vươn lên thoát nghèo.

Xây dựng nông thôn mới ở Ia Phí

Trước kia, người dân xã Ia Phí, tỉnh Gia Lai chỉ biết đến cây cà-phê, hồ tiêu và những mùa vụ bấp bênh; nhưng giờ đây cuộc sống của họ đang lặng lẽ chuyển mình. Không ồn ào, phô trương nhưng mỗi con bò sinh sản, luống rau hữu cơ, vườn càphê không hóa chất… đang dần vẽ lên một bức tranh nông thôn mới đầy khởi sắc.

Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk tổ chức lễ khởi động “Chiến dịch Quang Trung” thần tốc xây dựng, sửa chữa nhà cho đồng bào bị bão, lũ.

Chung tay tái thiết cuộc sống sau lũ

Chưa bao giờ tỉnh Đắk Lắk bị thiệt hại nặng nề do bão, lũ gây ra như trong tháng 11 vừa qua. Ngay sau thiên tai, cùng với sự hỗ trợ của Trung ương và cả nước, tỉnh đang huy động các nguồn lực hướng về vùng lũ, khẩn trương tái thiết cuộc sống cho người dân.

Đảng viên Nông Công Ngoạt và các thành viên trong câu lạc bộ thực hành đàn tính hát then trên những cây đàn do chính họ chế tác.

Đi đầu trong bảo tồn văn hóa dân tộc thiểu số

Trong hành trình bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc, đảng viên người dân tộc thiểu số tỉnh Lâm Đồng đang đóng vai trò rất quan trọng, đi đầu trong việc thực hiện và vận động cộng đồng tham gia bảo tồn, truyền dạy các giá trị văn hóa của dân tộc mình.

Trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở mới sẽ giúp học sinh xã Sa Loong học tập tốt hơn.

Hiện thực hóa ước mơ tri thức ở miền biên giới

Những ngày đầu đông nơi miền biên giới tỉnh Quảng Ngãi, niềm vui lớn đến với thầy cô, học sinh và người dân các dân tộc Thái, Rơ Măm, Giẻ-Triêng, Xơ Đăng,... khi trên vùng đất này, nhiều ngôi trường nội trú liên cấp tiểu học-trung học cơ sở được xây mới.

Tuyến cao tốc Liên Khương-Prenn được đưa vào sử dụng hơn 16 năm nay.

Sắp khởi công dự án đường cao tốc Tân Phú-Bảo Lộc

Tỉnh Lâm Đồng đã thống nhất thời gian tổ chức khởi công dự án đường bộ cao tốc Tân Phú (Đồng Nai)-Bảo Lộc (Lâm Đồng) vào ngày 19/12. Đây là dự án nhóm A, tiêu chuẩn đường bộ cấp I; chiều dài tuyến gần 66 km, trong đó gần 54 km thuộc địa bàn Lâm Đồng. Dự án triển khai theo phương thức đối tác công-tư (PPP), hợp đồng BOT.

Quang cảnh đại hội.

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết, xây dựng Gia Lai thành địa phương phát triển khá của cả nước

Sau 2 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc và đầy trách nhiệm, ngày 4/12, Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Gia Lai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đã thành công tốt đẹp, khẳng định vai trò nòng cốt của mặt trận trong hệ thống chính trị và phong trào đại đoàn kết toàn dân tộc.