Nghị quyết số 70-NQ/TW : Phá “vòng kim cô” trong cung ứng điện năng

Bài 2: Giải mã những góc khuất

Cạnh tranh hóa thị trường bán lẻ điện là cái đích mà bất cứ quốc gia nào cũng đặt mục tiêu tiến tới, dù nhanh hay chậm. Tuy vậy, để tạo dựng một sân chơi thật sự công bằng và sôi động đòi hỏi phải có đầy đủ thể lệ và người chơi dù khỏe hay yếu đều phải tuân thủ nghiêm túc.

Dù EVN đã ban hành quy trình quản lý đối với điện mặt trời tự sản, tự tiêu, song việc triển khai trên thực tế và thủ tục còn nhiều vướng mắc. (Ảnh Ngọc Hà)
Dù EVN đã ban hành quy trình quản lý đối với điện mặt trời tự sản, tự tiêu, song việc triển khai trên thực tế và thủ tục còn nhiều vướng mắc. (Ảnh Ngọc Hà)

Mở cửa thị trường - kinh nghiệm từ các nước

Nước Anh mở cửa hoàn toàn thị trường điện vào tháng 6/1999, sau quá trình từng bước tư nhân hóa ngành điện được bắt đầu từ năm 1990. Trước đó, việc bán điện hoàn toàn do công ty quốc doanh tại các địa phương thực hiện. Hiện tại, tất cả người tiêu dùng, từ hộ gia đình đến doanh nghiệp, đều có thể tham khảo thông tin các nhà cung cấp khác nhau, tìm chọn đơn vị có mức giá và dịch vụ tốt nhất để ký hợp đồng mua điện. Ở thời điểm bắt đầu mở cửa, nước Anh chỉ có sáu nhà cung cấp, nhưng đến năm 2019, con số này đã lên hơn 70.

Tại Mỹ, các cuộc thảo luận về cơ hội và thách thức khi đưa cạnh tranh vào lĩnh vực bán lẻ điện đã diễn ra trong nhiều thập kỷ. Song, những cân nhắc nghiêm túc về việc tái cấu trúc toàn diện ngành này chỉ bắt đầu từ giữa thập niên 90 thế kỷ trước, sau khi chứng kiến quá trình tư nhân hóa tại Anh. Mỹ cũng lựa chọn như các nước châu Âu, Nhà nước giữ đường dây truyền tải, nhưng mở cho hàng trăm công ty cùng tham gia phát điện và bán lẻ. Cơ quan quản lý năng lượng đóng vai trò trọng tài, giám sát giá cả và chất lượng.

Tại châu Á, Nhật Bản và Singapore đều đã mở cửa thị trường bán lẻ điện. Trong đó, Nhật Bản tiên phong mở cửa hoàn toàn vào năm 2016. Sau khi cải cách ngành điện, 10 tập đoàn điện lực khu vực của nước này phải tách riêng khâu phát điện và phân phối. Người dân Nhật có thể chọn mua điện từ nhiều nhà cung cấp khác nhau, tạo ra sự cạnh tranh về giá và dịch vụ. Hiện tại, có 10 hãng bán lẻ tham gia cung cấp cho hộ gia đình và 14 hãng bán lẻ phục vụ các doanh nghiệp.

Tại Thái Lan, Tập đoàn Điện lực Thái (EGAT) nắm hệ thống truyền tải, nhưng khâu phát điện có sự tham gia mạnh mẽ của tư nhân. Chính điều này tạo ra tính linh hoạt, giảm áp lực cho ngân sách và thúc đẩy năng lượng tái tạo.

Độc quyền không chỉ là vấn đề về kinh tế

Như những dẫn chứng đã nêu ở trên, người dân ở những quốc gia có nhiều nhà cung cấp, được quyền chọn lựa và được tôn trọng. Khi giá mua có điều chỉnh, họ được cung cấp thông tin về nguyên nhân từ đâu. Họ có cơ sở để tin tưởng vào sự vận hành của thị trường điện vì luôn có cơ quan quản lý độc lập chịu trách nhiệm giám sát.

Ở Việt Nam, Nhà nước giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) quản lý một phần khâu phát điện, toàn bộ khâu truyền tải và phần lớn khâu phân phối. Vậy nên, người dân không có sự lựa chọn thứ hai trong mua bán điện. Khi hóa đơn tiền điện tăng, người dân không biết dựa vào đâu để kiểm chứng; khi có thắc mắc, đơn khiếu nại cuối cùng vẫn quay về EVN xử lý. Hóa đơn có vô lý đến đâu, cuối cùng khách hàng vẫn phải trả tiền và cảm giác ấy dần bào mòn sự tin tưởng vào ngành điện. Hay nói cách khác, chính sự độc quyền của ngành điện khiến niềm tin trong dân bị suy giảm.

Điều này được bộc lộ khi Bộ Công thương lấy ý kiến để hoàn thiện Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 72/2025/NĐ-CP ngày 28/3/2025 của Chính phủ về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.

Theo Báo cáo của EVN, năm 2022 và 2023, do tác động của biến động địa chính trị và giá nhiên liệu tăng cao, EVN đã ghi nhận khoản lỗ lũy kế khoảng 50.029 tỷ đồng; đến cuối năm 2024, con số này vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng. Nếu không có cơ chế thu hồi chi phí kịp thời thông qua giá điện, việc bảo toàn vốn nhà nước đầu tư tại EVN sẽ bị ảnh hưởng.

Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung tập trung điều chỉnh tại Điểm g Khoản 2 Điều 4 Nghị định số 72/2025/NĐ-CP. Theo đó, các khoản chi phí trực tiếp phục vụ sản xuất, cung ứng điện, nhưng chưa được tính toán đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây sẽ được xem xét phân bổ. Việc này căn cứ trên kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh và báo cáo tài chính đã được kiểm toán độc lập từ năm 2022 trở đi.

Dự thảo cũng bổ sung cơ chế xử lý chênh lệch tỷ giá đánh giá lại và các khoản chênh lệch tỷ giá chưa được ghi nhận, thanh toán cho các nhà máy điện theo hợp đồng mua bán điện. Quy định mới nhằm bảo đảm mọi chi phí hợp lý, hợp lệ được phản ánh kịp thời trong giá điện, tăng tính minh bạch và phù hợp với Luật Điện lực năm 2024.

Trên thực tế các khoản chi phí phát sinh hợp lý của các năm 2022, 2023 và 2024 chưa được phân bổ vào giá điện với lý do để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân vượt qua giai đoạn đặc biệt khó khăn nhằm ổn định kinh tế-xã hội, bảo đảm an sinh. Các khoản chi phí này đã được đơn vị kiểm toán độc lập kiểm toán, Bộ Công thương chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành có liên quan kiểm tra. Sau khi kiểm tra Bộ Công thương đã công bố công khai kết quả kiểm tra.

Tại Khoản 3, Điều 3 Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký quy định về cơ cấu điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân quy định: “Khi các thông số đầu vào theo quy định tại khoản 1 và khoản 2

Điều 3 này biến động làm giá bán điện bình quân giảm so với giá bán điện bình quân hiện hành thì giá điện được điều chỉnh giảm”. Như vậy, trong trường hợp hoạt động sản xuất, kinh doanh của EVN có lợi nhuận (lãi) thì giá bán điện bình quân sẽ phải giảm.

Vậy, nên chăng, Bộ Công thương đề xuất đưa các khoản chi phí phát sinh hợp lý của các năm 2022, 2023 và 2024 chưa được phân bổ các khoản lãi của EVN (nếu có) ở các năm sau đó thay vì phải thực hiện giá điện điều chỉnh giảm theo các quy định trên.

Điện là huyết mạch của xã hội. Nhưng huyết mạch ấy không chỉ cần thông suốt về kỹ thuật, mà còn cần sự minh bạch và tôn trọng để giữ cho lòng tin của người dân. Nghị quyết số 70-NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045, sẽ không chỉ giải mã những góc khuất trong lĩnh vực điện lực, mà còn mở ra nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư ngoài EVN. Quan trọng hơn, ngành điện sẽ có cơ hội bứt phá để bảo đảm nhu cầu tăng tốc phát triển của kinh tế-xã hội.

(★) Xem từ số 38, ra ngày 21/9/2025.

Có thể bạn quan tâm

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc trao hoa tri ân ban hội đồng đánh giá CSI.

CSI - 10 năm kiến tạo, bồi đắp nội lực doanh nghiệp Việt

Chiều ngày 5/12/2025, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), với đầu mối là Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam (VBCSD-VCCI), đã tổ chức Lễ công bố các Doanh nghiệp Bền vững tại Việt Nam 2025 với chủ đề “Chương mới của Kỷ nguyên Xanh”.

Hiện có tới hơn 90% khối lượng hàng cà phê xuất khẩu của Việt Nam là sản phẩm sơ chế. (Ảnh Danh Lam)

Cấp bách gỡ điểm nghẽn thuế VAT

Mang đến nhiều lợi ích cho hoạt động kinh doanh, đặc biệt đối với khu vực tư nhân, song Luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi số 48/2024/QH15 (Luật Thuế VAT) vẫn tồn tại nhiều "rào cản" lớn đối với ngành hàng nông sản xuất khẩu, hàng nông sản đầu vào chưa qua chế biến.

Lựa chọn giữ lại bên mình chiếc xe quen thuộc, nhưng với diện mạo mới, bớt khí thải, không ồn, giảm mùi xăng… là mong muốn có thật của nhiều người dân.

Trách nhiệm với niềm tin

Mới đây, Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh đã có văn bản gửi Cục Đăng kiểm Việt Nam, đề nghị xem xét xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý để hợp pháp hóa hệ thống chuyển đổi động cơ điện cho xe chạy xăng.

Thực tế, việc cho phép xây dựng kho bãi trên đất nông nghiệp, nếu thiếu kiểm soát, rất có thể bị biến tướng thành nhà ở hoặc cơ sở kinh doanh phi nông nghiệp. (NGUỒN: CAND)

Hiểu đúng để làm đúng!

Quy định “cho phép xây dựng công trình tạm trên đất nông nghiệp” có trong Luật Đất đai 2024 đã mở ra cơ hội thuận lợi cho việc đầu tư sản xuất nông nghiệp.

Mô hình Triple Helix, với sự hợp tác chặt chẽ giữa "Nhà nước-viện/trường-doanh nghiệp" được coi là nền tảng tạo nên sự phát triển bền vững trong lĩnh vực R&D. (Ảnh: KHIẾU MINH)

Hợp lực "ba nhà" - lời giải của bài toán đầu tư cho R&D

Sau khi Bộ Chính trị ban hành chuỗi nghị quyết mang tính chiến lược, bao phủ từ khoa học-công nghệ, hội nhập, giáo dục đến phát triển năng lượng và kinh tế tư nhân, tinh thần đổi mới sáng tạo trong nước trở nên sôi động hơn bao giờ hết.

Với hai văn phòng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, Queensland trở thành bang đầu tiên của Úc thiết lập trung tâm của khu vực tại Việt Nam.

Việt Nam trở thành trọng tâm Chiến lược Đông Nam của Queensland

Tuần này, bang Queensland (Úc) khai trương văn phòng thương mại và đầu tư thứ hai ở Việt Nam, đặt tại Hà Nội. Qua đó, khẳng định Việt Nam là trọng tâm trong chiến lược mở rộng sang Đông Nam Á của Queenssland. Động thái này cũng củng cố vị thế trụ cột của nước ta trong khu vực. 

Diễn đàn Quốc gia phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam lần thứ 6.

Nhiều rào cản vẫn chờ gỡ bỏ

Chỉ cách đây chừng 5 năm thôi, chuyển đổi số còn là một khái niệm rất mới mẻ. Khi đó, việc Chính phủ ban hành Chương trình Chuyển đổi số quốc gia năm 2020 được coi là một quyết sách mạnh mẽ.

Thứ trưởng Tài chính Nguyễn Đức Chi chủ trì buổi họp báo thường kỳ tháng 10 của Bộ Tài chính.

Sớm hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản mã hóa

Với nguyên tắc “triển khai thận trọng, có kiểm soát, minh bạch và hiệu quả”, bảo vệ lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân tham gia, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam.

Luật sư Nguyễn Tiến Lập.

Vai trò, trách nhiệm của KOL đối với công chúng và thị trường

Với sự vụ mới nhất là khởi tố điều tra KOL, doanh nhân Hoàng Hường, chúng ta có thể nói gì về nghịch lý từ nổi tiếng trở nên tai tiếng? Từ đó, có thể bàn thêm về vai trò cũng như trách nhiệm xã hội và pháp lý của các KOL đối với công chúng và thị trường.

Từ ngày 15/10/2025 tới đây, Việt Nam sẽ chính thức áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu 15% đối với các doanh nghiệp FDI có doanh thu hợp nhất từ 750 triệu Euro (EUR) trở lên.

Nâng tầm chất lượng dòng FDI

Theo Nghị định số 236/2025/NĐ-CP của Chính phủ về việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, từ ngày 15/10/2025 tới đây, Việt Nam sẽ chính thức áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu 15% đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt doanh thu hợp nhất từ 750 triệu Euro (EUR) trở lên.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, với chính sách miễn giảm 30% tiền thuê đất, người dân và doanh nghiệp cả nước sẽ tiết kiệm được khoảng hơn 4.000 tỷ đồng trong năm 2025.

Nguồn trợ lực mang nhiều ý nghĩa

Mới đây, cơ quan thuế thành phố Hà Nội có thông báo hướng dẫn các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân liên quan đến chính sách giảm tiền thuê đất năm 2025 thực hiện các quy định tại Nghị định số 230/2025/NĐ-CP của Chính phủ, ban hành ngày 19/8/2025.

Toàn cảnh Hội thảo phổ biến Nghị định số 242/2025/NĐ-CP do Chính phủ ban hành ngày 10/9/2025, do Bộ Tài chính tổ chức vào sáng 26/9.

Đơn giản hóa thủ tục quản lý vốn vay ODA

Với nhiều điểm mới về đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vay ưu đãi nước ngoài được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và tạo thuận lợi hơn trong triển khai dự án sử dụng nguồn vốn quan trọng này.

Dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1 do EVN làm chủ đầu tư, về cơ bản đã hoàn thành đáp ứng tiến độ với gói thầu EPC, tiến độ hòa đồng bộ Tổ máy 1 trong năm 2025 và phát điện các tổ máy trong năm 2026. (Ảnh Ngọc Hà)

Phá vòng “kim cô” trong cung ứng điện năng

Ngày 20/8/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm thay mặt Bộ Chính trị ký Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045. Nhiệm vụ đặt ra cấp bách, đầy thách thức - phát triển thị trường năng lượng theo hướng tăng tính cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, đồng bộ với bảo đảm an ninh năng lượng.

Thông qua các chương trình hành động cụ thể trong hợp tác trồng rừng, bảo vệ đa dạng sinh học, Heineken Việt Nam triển khai bù hoàn 690,64 triệu lít nước trong năm 2024 tại lưu vực sông Tiền - đạt mục tiêu sớm 5 năm.

Bảo đảm nguồn nước vì tương lai bền vững

Trước những thách thức ngày càng gia tăng từ biến đổi khí hậu và áp lực phát triển kinh tế, việc quản trị và bảo tồn tài nguyên nước đã trở thành yêu cầu sống còn cho tương lai bền vững của Việt Nam.

Đến hết ngày 31/7/2025, số vốn giải ngân tại 12 dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực giao thông vận tải ước chỉ đạt 22.579,5 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 23,5% kế hoạch được giao. (Nguồn: BXD)

Gỡ vướng cho giải ngân đầu tư công

Trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều vướng mắc khi cùng lúc triển khai sắp xếp lại đơn vị hành chính và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đã được các bộ, ngành, địa phương nỗ lực đẩy mạnh thực hiện để hỗ trợ tăng trưởng.

Việc sử dụng năng lượng sạch đã dần trở thành yêu cầu tất yếu trong xã hội hiện đại. (Nguồn BTP)

Nhu cầu đã có, vẫn khó thực thi?

Khi việc sử dụng năng lượng sạch không còn là xu hướng mà dần trở thành yêu cầu tất yếu, nhu cầu sở hữu và sử dụng xe điện, cả ô-tô và xe máy, đang có dư địa tăng trưởng lớn.

Cộng đồng doanh nghiệp hỗ trợ đang đứng trước cơ hội mới khi Chính phủ đã mở rộng các ưu đãi về vốn, công nghệ, nhân lực và thị trường. (Nguồn HANSIBA)

"May đo" chính sách cho công nghiệp hỗ trợ

Có hiệu lực từ ngày 1/9/2025, Nghị định số 205/2025/NĐ-CP của Chính phủ được kỳ vọng tạo đột phá trong chính sách ưu đãi cho công nghiệp hỗ trợ. Như vậy, sau một thập niên, cùng với việc sửa đổi nghị định, các doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Diễn đàn Doanh nghiệp Phát triển bền vững Việt Nam năm 2025 (VCSF 2025) - diễn đàn lần thứ 12 do VCCI tổ chức tại Hà Nội, ngày 22/8/2025.

Biến khát vọng vươn mình thành hành động

Trong quá trình thúc đẩy phát triển bền vững ở Việt Nam, cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm và những cam kết của Chính phủ trong việc tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi là lời khẳng định chắc chắn về vai trò kiến tạo phát triển và đồng hành cùng doanh nghiệp.

Tình trạng nhiều trụ sở cơ quan hành chính bị bỏ trống thời gian dài có thể gây ra hiệu ứng tiêu cực đối với phát triển kinh tế-xã hội ở các địa phương. (Nguồn TTXVN)

Gấp rút “vá” lỗ hổng quản trị địa phương

Từ ngày 1/7/2025, nhiều tỉnh và thành phố mới được hình thành trên cơ sở hợp nhất các đơn vị hiện hành, tạo tiền đề cho mô hình quản trị mới, hiện đại và linh hoạt hơn. Tuy nhiên, đi cùng với những kỳ vọng cải cách, tái cấu trúc hành chính cũng bộc lộ nhiều hệ lụy, nổi bật là tình trạng lãng phí tài sản công sau sáp nhập.

Theo số liệu thống kê, tính đến cuối tháng 7/2025, tín dụng toàn hệ thống ghi nhận mức tăng cao nhất ở khoảng thời gian này trong hơn 10 năm qua.

Co kéo điều hành chính sách tiền tệ

Năm 2025, triển vọng kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt rủi ro từ các diễn biến phức tạp, khó lường, đặc biệt là những căng thẳng thương mại leo thang, biến động tài chính; lạm phát trong xu thế giảm nhưng thiếu chắc chắn do tác động từ chính sách tăng thuế nhập khẩu của chính quyền Mỹ.

Các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam tập trung vào sản xuất chế biến chất lượng cao cung cấp cho thị trường Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. (Ảnh TTXVN)

Thích ứng với những điều chỉnh thuế quan

Sự thay đổi trong chính sách thương mại và thuế đối ứng của Hoa Kỳ đang thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam xem xét lại chiến lược xuất khẩu, đồng thời mở ra cơ hội để đổi mới, nâng cao hiệu quả kinh doanhg và tăng cường năng lực cạnh tranh bền vững.

Trong 5 năm gần đây, số lượng sản phẩm từ các doanh nghiệp Việt Nam bán ra trên nền tảng Amazon đã tăng hơn 300%. (Nguồn AMAZON GLOBAL Selling Việt Nam)

Rộng cửa đưa thương hiệu Việt ra thế giới

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, thương mại quốc tế đang bước vào một kỷ nguyên phát triển mới - nơi chuyển đổi số và thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ là xu hướng mà đã trở thành nền tảng thiết yếu giúp doanh nghiệp vươn xa, tiếp cận và chinh phục người tiêu dùng toàn cầu, đặc biệt tại các thị trường lớn.

Lực lượng chức năng Công an Hà Nội kiểm tra phương tiện kinh doanh vận tải. (Ảnh PHẠM ĐÔNG-AN TRẠCH)

Nâng cao tinh thần thượng tôn pháp luật

Từ ngày 25/7 đến hết ngày 25/8, Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) thực hiện kế hoạch tổng kiểm soát, xử lý vi phạm liên quan phương tiện kinh doanh vận tải trên đường bộ và đường thủy.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã phát triển mạnh cả về chất lượng và quy mô hàng hóa, và đang trở thành kênh dẫn vốn trung, dài hạn quan trọng cho nền kinh tế. (Ảnh Minh Dũng)

Bước ngoặt của thị trường vốn

Dòng chảy vốn Việt Nam đang đứng trước nhiều dấu mốc quan trọng, với mục tiêu nâng hạng lên thị trường mới nổi, thu hút các dòng vốn trong và ngoài nước, thúc đẩy hoạt động của doanh nghiệp và cả nền kinh tế.