Tơ biển được tạo ra từ nước dãi của loài trai quý hiếm vùng Địa Trung Hải mang tên pinna nobilis. Loại vải dệt từ tơ biển ra đời cách đây khoảng 5.000 năm, được sử dụng để may quần áo cho các vị vua, chúa bởi đặc tính bền, nhẹ, thoáng mát và mang mầu vàng quý phái.
Trong hơn 1.000 năm qua, những kỹ thuật phức tạp và công thức dệt vải từ tơ biển đã được truyền lại qua nhiều thế hệ phụ nữ Địa Trung Hải, trong đó có gia đình Vigo. Bà Chiara Vigo, 62 tuổi, sống tại đảo Sant’Antioco, phía nam tỉnh Sardinia (Italia) đã học được nghề thủ công cổ xưa từ bà ngoại của mình, người đã dạy những kỹ thuật dệt vải cổ truyền trên những khung dệt bằng tay trong 60 năm qua. “Bà đã làm cho tôi một tấm thảm lớn. Kể từ đó, tôi đã yêu và cống hiến cuộc sống của mình cho nghề dệt tơ biển, giống như những thế hệ trước”, bà Chiara cho biết.
Mỗi mùa xuân tới, nữ nghệ nhân lại đến các vịnh và đầm nước để thu hoạch tơ biển. Phải mất khoảng 100 lần lặn mới thu được 30 gram tơ. Sau đó, bà Chiara mới bắt đầu làm sạch, kéo sợi và dệt nên các tấm vải độc nhất vô nhị. Bà Chiara là người cuối cùng trên thế giới biết cách thu hoạch, nhuộm và dệt tơ thành những tấm vải lấp lánh vàng mỗi khi đưa ra ánh nắng mặt trời.
Sau khi thu lượm tơ biển thô, bà tách các sợi tơ bằng cách ngâm chúng trong nước ngọt khoảng 25 ngày và cứ ba giờ đồng hồ thay nước một lần. Sau quá trình phơi khô và làm sạch, bà Chiara xoắn tơ chung quanh một con suốt bằng gỗ nhỏ để tạo thành những sợi tơ dài. Cuối cùng, những sợi tơ sẽ được ngâm trong chất lỏng mầu vàng nhạt, là một hỗn hợp của chanh, gia vị và 15 loại tảo khác nhau. Trong giây lát, sợi tơ sẽ trở nên đàn hồi và lấp lánh dưới ánh sáng. Không chỉ giỏi se tơ, dệt vải mà bà Chiara còn có kiến thức sâu rộng về 124 loại thuốc nhuộm tự nhiên làm từ trái cây, hoa và vỏ sò. Một tấm vải nhỏ dệt từ tơ biển với kích thước khoảng 50 x 60 cm, nặng chỉ hai gram, bà cũng mất sáu năm để hoàn thành. Mỗi mảnh vải này ước tính trị giá hàng trăm nghìn USD.
Bà Chiara Vigo được mệnh danh là “su maistu”, một nghệ nhân dệt vải từ tơ biển. Để trở thành một nghệ nhân, người ta sẽ phải cống hiến cả cuộc đời mình để thuần thục các kỹ thuật cổ xưa. Điều đặc biệt của những người phụ nữ như bà Chiara là họ bị ràng buộc với “Lời thề của biển”, không cho phép mua hay bán những tấm vải tơ biển. Mới đây, từng có doanh nhân người Nhật Bản gặp bà Chiara và đề nghị mua tấm vải nổi tiếng nhất của bà với giá ba triệu USD nhưng bà nhất định không bán. Bởi vậy, dù bà Chiara đã có nhiều tác phẩm được trưng bày ở Bảo tàng Louvre (Pháp), Bảo tàng Anh (BM) và làm quà tặng cho nhiều nguyên thủ quốc gia, nhưng bà vẫn sống trong một căn hộ khiêm tốn cùng chồng.
Một tác phẩm của bà Chiara Vigo từ vải tơ biển. Ảnh: UNIUPE
Bà Chiara vẫn thường tặng vải cho những cặp vợ chồng mới kết hôn, những phụ nữ muốn có con, hoặc đang mang thai bởi vải dệt từ tơ biển được cho là mang lại may mắn và sức khỏe. “Trước đây, vải này chỉ dành cho vua chúa sử dụng nhưng bây giờ nó dành cho phụ nữ và vợ chồng mới cưới. Tôi dệt để tặng những người kém may mắn, người nghèo hay bất cứ ai cần tới nó”, bà Chiara nói.
Theo truyền thống, người thừa kế duy nhất của nghề dệt tơ biển là con gái út Maddalena. Bởi vậy, bà Chiara bắt đầu dạy cho con gái từ cách lặn sâu kiếm tơ biển và dệt vải từ khi còn rất nhỏ. “Con gái tôi cần tiếp tục gìn giữ nghề truyền thống này vì lợi ích của cộng đồng”, bà Chiara bày tỏ hy vọng.
