Tăng đầu tư, giảm thu nhập
Gia đình bà Trần Thị Bách ở thôn 2, xã Cư Đrăm, huyện Krông Bông có tám ha trồng dứa, bình quân cho thu hoạch từ 16 đến 18 tấn/ha. Những năm trước đây, giá dứa luôn dao động ở mức cao từ 18.000 - 20.000 đồng/quả, tương đương 7.000 - 8.000 đồng đồng/kg, trừ chi phí đầu tư, gia đình bà thu lãi từ 450 - 550 triệu đồng. Năm nay, ngoài diện tích đất của gia đình, bà Bách đã thuê thêm đất trồng đến tám ha, nhưng đến mùa thu hoạch thì bất ngờ giá dứa giảm mạnh. Hiện tại, gia đình bà Bách chỉ mới bán được bốn ha với giá từ 2.000 đến 5.000 đồng/kg.
Tương tự, gia đình ông Trần Văn Lợi ở thôn 1, xã Cư Đrăm, huyện Krông Bông đã đầu tư mở rộng diện tích trồng dứa tới hơn hai ha. Khi dứa đến vụ thu hoạch, giá dứa liên tục giảm mạnh khiến cha con ông ngày đêm lo lắng. Ông Lợi chia sẻ: “Những năm trước đây, cũng với diện tích này, mỗi vụ gia đình thu được hơn 500 triệu đồng từ bán dứa và bán giống dứa. Năm nay vào đầu vụ, dứa loại một cũng bán được khoảng 15.000 đồng/quả, nhưng càng vào chính vụ giá càng giảm dần và đến thời điểm hiện tại chỉ còn khoảng 3.000 - 4.000 đồng/kg. Với giá này, vụ dứa năm nay gia đình thu chưa bằng một nửa số tiền năm ngoái, trong khi đó chi phí đầu tư chăm sóc năm nay lại cao hơn nhiều.
Xã Cư Đrăm có diện tích dứa lớn nhất huyện Krông Bông với gần 200 ha. Dứa được trồng trên các đồi cao, chủ yếu là giống dứa lai cayen. Loại dứa này có ưu điểm ít mắt, quả to, vị ngọt đậm, giá trị kinh tế cao hơn một số cây trồng khác. Theo các hộ trồng dứa ở đây, đầu tư trồng một ha dứa phải mất từ 30 triệu đồng trở lên. Do người dân địa phương đổ xô vào trồng dứa khiến diện tích dứa năm nay tăng mạnh, sản lượng nhiều nên giá dứa đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, đẩy người trồng dứa vào thế khó khăn, nhất là những người đi vay mượn đầu tư trồng dứa càng bị thua lỗ nặng.
Cũng như xã Cư Đrăm, trong những ngày này, bà con dân tộc ở xã Yang Mao, huyện Krông Bông ăn ngủ không yên. Hiện, toàn xã có khoảng 40 ha dứa cho thu hoạch và người dân cũng chịu cảnh thua lỗ do giá giảm mạnh. Nhiều vườn dứa chín đã đến kỳ thu hoạch, nhưng thương lái chỉ thu mua cầm chừng. Một số hộ không bán được cho thương lái phải mang ra chợ bán lẻ hoặc phải chở đi bán dạo ở các địa phương khác.
Phát triển thiếu bền vững
Chủ tịch UBND xã Cư Đrăm Nguyễn Văn Trung cho biết: Dù đã cảnh báo cho bà con nông dân trước những diễn biến khó lường về giá cả, đầu ra của cây dứa, song do hiệu quả cây dứa mang lại trong những năm trước đây quá cao khiến bà con trong xã mở rộng diện tích vượt nhiều lần so với quy hoạch. Do sản lượng dứa quá nhiều, việc tiêu thụ gặp khó khăn, giá cả giảm thấp đã ảnh hưởng đến thu nhập của người dân. Lãnh đạo địa phương cũng đang loay hoay, chưa tìm được các loại cây trồng phù hợp, mang lại hiệu quả kinh tế, đầu ra ổn định để khuyến khích người dân chuyển đổi phát triển bền vững.
Phó Chủ tịch UBND xã Yang Mao Trần Kim Phụng cũng chia sẻ: Trước tình hình giá dứa xuống thấp và việc tiêu thụ khó khăn, bất lợi cho nông dân, cán bộ phụ trách dự án của xã đã tổ chức họp dân, tư vấn và khuyến cáo bà con nông dân không mở rộng diện tích trồng dứa. Tuy nhiên, do mấy năm gần đây giá dứa tăng cao, trong khi giá hồ tiêu, cà-phê, sắn, mía đều xuống thấp, bà con nông dân xã Yang Mao vẫn tiếp tục đăng ký trồng mới gần 30 ha dứa từ nguồn vốn hỗ trợ của Dự án giảm nghèo Tây Nguyên. Điều này gây khó khăn cho lãnh đạo xã trong việc kiểm soát quy hoạch các loại cây trồng trên địa bàn.
Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Krông Bông, trong vụ mùa này, toàn huyện có 345 ha dứa lai trồng tập trung ở các xã Cư Đrăm, Cư Pui và Yang Mao. Đây là ba xã vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng và có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Trong những năm qua, cây dứa đã góp phần giúp đồng bào các dân tộc ở các địa phương này xóa đói, giảm nghèo, cải thiện đời sống. Tuy nhiên, việc người dân sản xuất theo phong trào, ồ ạt mở rộng diện tích cây dứa bất chấp khuyến cáo của ngành nông nghiệp và chính quyền địa phương đã tự đẩy mình vào hoàn cảnh khó khăn, thậm chí nhiều người bị thua lỗ nặng do giá dứa giảm mạnh. Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Krông Bông đã khuyến cáo bà con không nên mở rộng diện tích mà tập trung đầu tư, chăm sóc nâng cao năng suất, chất lượng diện tích dứa hiện có, đồng thời tìm đầu ra cho cây dứa để tránh tình trạng tăng diện tích, được mùa, rớt giá như hiện nay.
