Giai đoạn bất ổn

Sau thất bại của đảng Công nhân Xã hội Tây Ban Nha (PSOE) trong các cuộc bầu cử địa phương, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez đã bất ngờ tuyên bố tổ chức tổng tuyển cử trước thời hạn vào tháng 7 tới. Cuộc tổng tuyển cử sẽ diễn ra sau khi Tây Ban Nha tiếp quản chức Chủ tịch luân phiên Liên minh châu Âu (EU) vào ngày 1/7.
0:00 / 0:00
0:00
Biếm họa: CHAD CROWE
Biếm họa: CHAD CROWE

Phát biểu ý kiến trên truyền hình, Thủ tướng Sanchez cho biết, ông đã thông báo tới Vua Felipe VI về quyết định giải tán Quốc hội và kêu gọi tổ chức tổng tuyển cử sớm vào ngày 23/7. Trong các cuộc bầu cử địa phương ngày 28/5, được coi là bài sát hạch cho cuộc tổng tuyển cử dự kiến diễn ra vào cuối năm nay, PSOE của Thủ tướng Sanchez và đảng đồng minh Podemos đã thất bại trước đối thủ là đảng Nhân dân (PP) bảo thủ đối lập và đảng cực hữu Vox.

Thủ tướng Sanchez nhấn mạnh rằng, trong vai trò người đứng đầu Chính phủ và Chủ tịch đảng PSOE, cũng như dựa trên kết quả cuộc bầu cử địa phương, ông cho rằng cần tôn trọng nguyện vọng của người dân. Kể từ khi nhậm chức vào năm 2018, Chính phủ liên minh cánh tả của Thủ tướng Sanchez phải vật lộn để đối phó tình trạng suy thoái kinh tế do tác động từ cuộc xung đột Nga - Ukraine, khiến tình hình lạm phát và giá nhiên liệu tăng, yếu tố bất lợi đối với PSOE.

Dù chính phủ nỗ lực bình ổn giá, chi phí sinh hoạt tại Tây Ban Nha vẫn đắt đỏ, gây ảnh hưởng mạnh đến ngân sách của các hộ gia đình trên khắp đất nước. Việc tăng giá chủ yếu do các vấn đề liên quan nguồn cung năng lượng trên khắp châu Âu. Giá dầu diesel và dầu mỏ tại Tây Ban Nha đã tăng mạnh trong năm 2022, lần lượt là 28,5% và 14,9%. Chi phí nhiên liệu tăng cao đã dẫn đến một cuộc đình công kéo dài 20 ngày của các công nhân ngành vận tải.

Vào đầu năm nay, Chính phủ Tây Ban Nha đã tạm loại bỏ thuế giá trị gia tăng (VAT) áp dụng với thực phẩm thiết yếu trong sáu tháng và giảm thuế suất từ mức 10% xuống còn 5% đối với mì ống và dầu olive. Đây là các biện pháp nằm trong gói hỗ trợ thứ 6 được Chính phủ Tây Ban Nha ban hành nhằm giúp người dân ứng phó những tác động kinh tế và xã hội từ cuộc xung đột ở Ukraine. Tính đến đầu năm 2023, tổng số tiền mà Chính phủ Tây Ban Nha chi thông qua các gói biện pháp như trên đã tăng lên 45 tỷ euro, nhằm hỗ trợ người dân đang phải chật vật ứng phó tình trạng lạm phát tăng cao, giá lương thực, thực phẩm và năng lượng tăng vọt.

Nhằm hạn chế giá thuê nhà tăng vọt và giải quyết tình trạng thiếu nhà ở xã hội, Tây Ban Nha vừa thông qua luật nhà ở quan trọng. Theo dự luật, mức tăng giá thuê sẽ được tách khỏi chỉ số giá tiêu dùng và giới hạn lâu dài ở mức 3% vào năm 2024, với một chỉ số mới sẽ được thiết lập vào năm 2025. Thủ tướng Pedro Sanchez nhận định đây là “luật nhà ở đầu tiên” kể từ khi Tây Ban Nha trở lại chế độ dân chủ vào năm 1975, dự luật này là một phần của chương trình cải cách mà Madrid đã cam kết với EU để đổi lấy quỹ phục hồi của liên minh.

Bất chấp những nỗ lực của chính phủ nhằm ổn định tình hình, nâng cao đời sống người dân, hồi đầu năm nay, hàng trăm nghìn người đã biểu tình ở Tây Ban Nha để phản đối chính phủ của Thủ tướng Pedro Sanchez trong năm bầu cử then chốt. Cuộc biểu tình bắt nguồn từ lời kêu gọi của các đảng bảo thủ, trong đó có đảng Bình dân (PP) đối lập chính và đảng cánh hữu Vox, phản đối việc chính phủ xóa bỏ tội xúi giục nổi loạn - tội danh đã khiến một số chính khách đòi ly khai bị phạt tới 13 năm tù giam. Thủ tướng Sanchez sau đó đã ân xá cho họ. Ông cho biết, động thái trên sẽ giúp giảm căng thẳng chính trị giữa chính quyền trung ương ở Madrid và vùng Catalunya. Tuy nhiên, phe đối lập cho rằng, điều này là nhằm đổi lại lá phiếu của các đảng ủng hộ Catalunya trong Quốc hội.

Chỉ hai tháng trước khi các cuộc bầu cử địa phương và khu vực được tổ chức ở Tây Ban Nha, Quốc hội nước này đã tiến hành bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với ông Sanchez. Cuộc bỏ phiếu do đảng dân túy cực hữu Vox đề xuất với cáo buộc chính phủ của ông Sanchez khuyến khích nhập cư bất hợp pháp và quá gần gũi với các đảng ly khai ở Catalunya và Xứ Basque. Tuy nhiên sau đó, Thủ tướng Tây Ban Nha vượt qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm.

Với những khó khăn kinh tế và sự bất ổn trên chính trường nêu trên, nhiều khả năng Tây Ban Nha sẽ có một cuộc “đổi ngôi”trong Chính phủ. Tuy nhiên, dù PP có giành chiến thắng và một Thủ tướng mới tuyên thệ nhậm chức, trong những tháng tới các thách thức của Tây Ban Nha sẽ vẫn hiện hữu trong bối cảnh khó khăn kinh tế trong nước đã kéo dài và môi trường bên ngoài đầy “sóng gió” như hiện nay.