1.Các vở tham dự liên hoan được trình diễn, trong đó hầu hết là các vở mới. Đơn vị chủ nhà của liên hoan, Nhà hát nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa “mở hàng” với tác phẩm “Triết vương Trịnh Tùng” kể về cuộc đời của Thành tổ Triết vương Trịnh Tùng (1550-1623), con trai của Minh khang thái vương Trịnh Kiểm với phu nhân Ngọc Bảo, con gái Thái sư Nguyễn Kim, người dựng cờ “Phù Lê - diệt Mạc” ở nửa đầu thế kỷ 16. Trịnh Tùng đã đưa sự nghiệp đang dở dang của cha về đến đích vinh quang, oanh liệt. Đây là vở diễn của kịch tác gia Lê Sỹ Chức do NSND Lê Tiến Thọ dàn dựng.
Nhiều vở được dàn dựng công phu đã có dịp công diễn, thi thố. Đáng chú ý các tác phẩm “Hoạn lộ”, “Nhân Huệ Vương”… đã chiếm được nhiều cảm tình của công chúng. Khán giả yêu nghệ thuật truyền thống đã đến chật Nhà hát Lam Sơn để thưởng thức các vở diễn. Có cả những gia đình ba thế hệ cùng đến xem tuồng. Bên cạnh các vở diễn, những “hội thảo mini”, những cuộc trao đổi về nghề, các buổi đi diễn tại các huyện xa thành phố là những hoạt động mở mang tính đổi mới của liên hoan năm nay.
2.Với 11 nhà hát và 16 vở diễn nhưng những vai nam chính, nữ chính hầu hết đều do các NSND, NSƯT, các nghệ sĩ gạo cội cao tuổi đảm nhận. Rất ít các gương mặt diễn viên mới xuất hiện đảm nhận các vai diễn chủ chốt như kỳ vọng của giới làm nghề. Nỗi lo về lớp diễn viên trẻ, đội ngũ kế cận vẫn là nỗi lo lớn nhất, thường trực đối với nghệ thuật tuồng. Ví như trong vở “Nhân Huệ Vương”, ban đầu Nhà hát Tuồng T.Ư đã phân cho các diễn viên trẻ các vai chính, nhất là vai Trần Khánh Dư. Thế nhưng, sau hơn một tuần vỡ bài, lãnh đạo nhà hát đã phải để NSND Ánh Dương đảm nhận vai diễn này vì các nghệ sĩ trẻ bị hụt hơi, không thể toát lên hết thần thái của nhân vật cũng như sức thu hút của sân khấu. Mặc dù, ngay từ đầu, NSND Ánh Dương cũng tâm tư muốn được rút về hậu trường để các thế hệ nghệ sĩ trẻ của nhà hát gánh vác trọng trách. Hay như ở Nhà hát Tuồng Đào Tấn, NSND Minh Ngọc cũng đã chuẩn bị kỹ càng cho lớp diễn viên trẻ đảm nhận nhiệm vụ “đem chuông đi đánh xứ người”. Thế nhưng, đến những giây phút quyết định, cân nhắc thiệt hơn, thì lãnh đạo nhà hát lại phải giao các vai chính yếu cho những NSND, NSƯT cao tuổi đã thành danh với công chúng.
Trao đổi với báo chí về nỗi lo kế cận, NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội NSSK Việt Nam cho hay: “Thiếu hụt đội ngũ kế cận đang là nỗi lo của các nhà hát tuồng. Ngoại trừ Nhà hát Tuồng T.Ư có đội ngũ các em mới ra trường có triển vọng, các NSND, NSƯT vẫn còn say sưa với nghề thì các đoàn nghệ thuật khác đang rất khó khăn. Đơn cử như Đoàn tuồng Thanh Hóa, Nhà hát nghệ thuật hát bội TP Hồ Chí Minh đang thiếu hụt diễn viên. Các diễn viên, nghệ sĩ trẻ vẫn còn có khoảng cách xa so thế hệ trước. Nghệ thuật hát tuồng đòi hỏi các nghệ sĩ để đảm nhận các vai chính yếu cần phải có hiểu biết sâu rộng về văn hóa, lịch sử, đòi hỏi về vốn sống, vốn nghề. Và tất nhiên là đòi hỏi cao, khắt khe về nghệ thuật biểu diễn ca, múa nhuần nhuyễn”.
Vẫn là nỗi lo về đội ngũ, NSƯT Trương Hải Thọ - Phó Giám đốc phụ trách Nhà hát nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa cho biết: “Là đơn vị nghệ thuật của tỉnh đăng cai, chúng tôi tham gia với tinh thần học hỏi các đồng nghiệp. Thời gian qua, nhà hát chúng tôi đang phải đối diện với rất nhiều khó khăn, đặc biệt là sự thiếu hụt trầm trọng tài năng trẻ nói riêng, lực lượng diễn viên trẻ kế cận nói chung. Chính vì vậy mà lực lượng nghệ sĩ của tuồng hiện nay còn rất mỏng. Chúng tôi mang theo nhiều nỗi lo về nghề khi tới liên hoan...”.
3. Bên cạnh đó là nỗi lo về bảo tồn bộ môn nghệ thuật truyền thống của dân tộc, nỗi lo về việc làm sao để kéo công chúng trở lại với sân khấu tuồng, để hài hòa những cách tân mới mẻ với khuôn thước cổ điển của tuồng hay cả câu chuyện cơm áo gạo tiền vẫn hiện hữu, thường trực với đội ngũ làm nghề. Thí dụ như trong liên hoan này, việc thiếu vắng các tác giả và đạo diễn mới vẫn là một bài toán nan giải. Trong số chín vở diễn của bộ môn nghệ thuật tuồng thì tác giả Lê Sỹ Chức có… sáu vở, đạo diễn, NSND Lê Tiến Thọ tham gia dàn dựng bốn vở. Còn lại, các tác giả, đạo diễn đều là các gương mặt quen thuộc ở các kỳ liên hoan trong suốt một thập kỷ vừa qua.
Các vở diễn sẽ tiếp tục tranh tài đến ngày 19-5. Buổi lễ bế mạc và công bố trao giải diễn ra sau đó một ngày. Hy vọng, sau khi liên hoan khép lại, bên cạnh niềm vui hội ngộ của những người làm nghề thì sẽ có những vở diễn mới có tầm cao tư tưởng và những tìm tòi nghệ thuật đặc sắc ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng trong thời gian dài.
