Kết nối đến hơn 300 phường, xã
GIS là công nghệ kết hợp nhiều loại hình công nghệ (đồ họa trên máy tính, bản đồ trợ giúp bằng máy tính, viễn thám...); đặc biệt, với khả năng phân tích nên GIS được coi như công cụ trợ giúp đắc lực hiện nay và đang được ứng dụng trong nhiều bộ, ngành ở các lĩnh vực. Trong lĩnh vực y tế, TP Hồ Chí Minh đang triển khai rất thành công hệ thống WebGIS trong việc khoanh vùng dịch sốt xuất huyết để chủ động trong công tác phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm này.
Đến nay, trên toàn thành phố có 319 phường - xã, 24.500 tổ khu phố đã áp dụng hệ thống thông tin địa lý WebGIS và kết nối đến 81 bệnh viện, hơn 350 tài khoản người dùng. Có hơn 100.000 ca bệnh được ghi nhận nhờ sử dụng hệ thống kết nối này.
Theo ông Quách Đồng Thắng, Trưởng phòng Phát triển công nghệ, Trung tâm Ứng dụng hệ thống thông tin địa lý - HCMGIS (Sở Khoa học và Công nghệ), hệ thống WebGIS quản lý bệnh truyền nhiễm đã chứng minh được hiệu quả của việc đổi mới sáng tạo trong công tác quản lý dịch bệnh trên địa bàn thành phố. Cụ thể, đối với bệnh sốt xuất huyết, đã kịp thời thông tin ca bệnh, hỗ trợ xác định ổ dịch. Đồng thời, phân tích và dự báo tình hình dịch bệnh trên bản đồ trực tuyến. Từ đó, giúp cho công tác phòng, chống dịch được thống nhất, nhanh chóng, kịp thời và chính xác hơn.
Nói về sự thuận tiện của hệ thống, ông Thắng chia sẻ, để truy cập vào hệ thống GIS, người dùng chỉ cần truy cập vào website mà không cần phải cài đặt phức tạp. Do đó, rất thuận tiện cho người sử dụng mọi lúc, mọi nơi. Mỗi tuyến sẽ có một tài khoản và quyền hạn riêng, các phường, quận sẽ nhìn thấy các ổ dịch khu vực lân cận địa phương mình. Khi nhận được tin báo ca bệnh sốt xuất huyết từ bệnh viện hoặc địa phương, Trung tâm Y tế dự phòng sẽ đưa thông tin ca bệnh vào hệ thống GIS để các quận, phường có ca bệnh nắm được và các quận, phường có ca bệnh sẽ cập nhật thêm dịch tễ bệnh sau khi điều tra xác định ca bệnh. Căn cứ vào mầu sắc và những số liệu đi kèm, cơ quan chức năng sẽ có những đánh giá mức độ lan rộng của dịch bệnh để có kế hoạch xử lý phù hợp. Mặt khác, dựa vào số liệu trên hệ thống, các quận có thể giám sát phường - xã có ca bệnh mà không cần phải xuống tận nơi. Bên cạnh đó, do sử dụng chung bản đồ nền toàn thành phố, nên với các ổ dịch liên phường - xã, quận - huyện, hệ thống cũng nhanh chóng thành lập ổ dịch và xác định số tổ, khu phố - ấp trong phạm vi ổ dịch để có sự phối hợp xử lý dịch, tránh tình trạng dịch lan rộng.
So sánh trước và sau khi triển khai phần mềm ứng dụng đối với bệnh sốt xuất huyết, bác sĩ Lê Hồng Nga, Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm (Trung tâm Y tế dự phòng TP Hồ Chí Minh) cho hay, trước đây việc quản lý bệnh sốt xuất huyết được thực hiện trên giấy hoặc trên phần mềm Excel. Toàn bộ quy trình thường mất cả tuần mới hoàn tất với nhiều quy trình phức tạp, nhưng cũng không bảo đảm được tính chính xác của tình hình dịch trên từng địa bàn.
Với hệ thống WebGIS, khi có dữ liệu ca bệnh từ các bệnh viện, Trung tâm Y tế dự phòng sẽ thống kê lên bản đồ GIS. Ngay lập tức, các trạm y tế có thể nhận được thông tin và tiến hành xác minh, xử lý ngay. Ở chiều ngược lại, chỉ cần với chiếc máy tính kết nối mạng, nhân viên phụ trách phòng, chống dịch có thể nhập tất cả dữ liệu mỗi ca bệnh vào hệ thống như: định vị khu vực cư trú, họ tên, ngày báo cáo, ngày nhập viện, hình thức điều trị… Ngay lập tức, toàn bộ thông tin về tình hình dịch sốt xuất huyết của từng địa phương được chuyển thẳng về Trung tâm Y tế dự phòng.
Trong thời gian vận hành thực tế, hệ thống đã xác định được các ổ dịch liên quận Bình Tân - Bình Chánh, Tân Phú - Tân Bình và đã có những biện pháp xử lý kịp thời, tránh để lan rộng dịch. Từ đó, giúp các nhà quản lý đưa ra các dự báo và xây dựng các kế hoạch can thiệp phù hợp, hiệu quả. Đơn cử, tại Trạm Y tế Tây Thạnh (quận Tân Phú), từ khi triển khai hệ thống WebGIS, hằng ngày thông tin trên hệ thống bản đồ dịch bệnh của Trung tâm Y tế dự phòng thành phố xây dựng và cài đặt tại Trạm Y tế phường - xã luôn được cập nhật liên tục. Khi có chấm đỏ xuất hiện trên bản đồ, ngay lập tức Trạm Y tế Tây Thạnh nắm được thông tin, tên, tuổi, địa chỉ của người bệnh và đến tận nơi để điều tra. Cũng từ đó, Trạm Y tế Tây Thạnh chủ động được phương án dự phòng cũng như hướng dẫn người dân cách phòng, chống sốt xuất huyết, ngăn chặn kịp thời việc phát sinh ổ dịch mới..
Với hệ thống GIS, người dùng có thể xem địa hình ổ dịch bằng nhiều loại bản đồ khác nhau như ảnh từ google, ảnh vệ tinh, ảnh không gian và phân chia ranh giới theo các tổ, phường, quận, ca bệnh… giúp khoanh vùng dịch tễ chính xác, xác định ca liên quan, xử lý ổ dịch đúng phạm vi, không theo cảm tính, dễ kiểm soát và dự trù nhân sự, máy móc, hóa chất hợp lý. TP Hồ Chí Minh cũng là địa phương đầu tiên trong cả nước thực hiện thành công ý tưởng này, ứng dụng trong phòng, chống dịch bệnh.
Cần những giải pháp hiệu quả để kiểm soát dịch bệnh sốt xuất huyết đang diễn biến phức tạp. Ảnh: THÀNH HÀ
Sẽ triển khai trên nhiều lĩnh vực
Nói về hướng phát triển hệ thống GIS thời gian tới, ông Phạm Quốc Phương, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng hệ thống thông tin địa lý TP Hồ Chí Minh cho biết, hệ thống sẽ tiếp tục phát triển thêm các lớp dữ liệu mới như: xét nghiệm huyết thanh trong chẩn đoán bệnh sốt xuất huyết, xây dựng bản đồ phun hóa chất diệt muỗi, xây dựng ứng dụng trên thiết bị di động, mở rộng triển khai cho các loại dịch bệnh khác nhau như: tay chân miệng, Zika, tiêu chảy, cúm, ho gà, thương hàn, sởi và hoàn thiện hệ thống giám sát nước.
Trong đó, trung tâm sẽ bổ sung chức năng cảnh báo điểm nóng dựa vào kết quả giám sát điểm nguy cơ để tập trung xử lý nhằm ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Đồng thời, xây dựng bản đồ dịch theo thời gian nhằm nắm bắt tình hình dịch bệnh theo thời gian, nhận định được chiều hướng dịch bệnh, qua đó định hướng các biện pháp ứng phó phù hợp và hiệu quả, kịp thời. Mặt khác, xây dựng lớp dữ liệu xét nghiệm huyết thanh trong chẩn đoán bệnh sốt xuất huyết…
Theo bác sĩ Nguyễn Tấn Bỉnh, Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, năm 2019, bên cạnh hướng dẫn nhân viên phòng, chống dịch quận, huyện và phường - xã quản lý điểm nguy cơ gây bệnh sốt xuất huyết, Trung tâm Y tế dự phòng thành phố sẽ tiếp tục chỉnh sửa và mở rộng các ứng dụng của phần mềm GIS trong kiểm soát dịch bệnh.
Không dừng lại ở đó, TP Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục ứng dụng GIS và chuyển giao công nghệ này cho các sở - ngành và quận - huyện trên địa bàn thành phố, giúp phát triển trên các lĩnh vực như: quản lý đô thị, kinh tế - văn hóa - xã hội, quản lý các khu chế xuất - khu công nghiệp; cấp phép kinh doanh, quy hoạch thương mại, quy hoạch ngành xăng dầu, quản lý dân cư, quy hoạch camera an ninh, quản lý tài nguyên - môi trường và biến đổi khí hậu, quản lý đất đai, động vật hoang dã, vùng sản xuất rau an toàn, quản lý thu gom rác thải, các doanh nghiệp có nguy cơ gây ô nhiễm.
Thực tế, ứng dụng GIS quản lý nhân - hộ khẩu đã được triển khai ở quận 9, quận Thủ Đức, huyện Nhà Bè, với các tính năng hỗ trợ quản lý thông tin đến từng nhà (quản lý và tra cứu thông tin cơ bản về hộ khẩu, nhân khẩu, số tờ, số thửa…), giúp nâng cao hiệu quả trong quản lý trật tự an toàn xã hội, an ninh, quốc phòng, kinh tế - văn hóa - xã hội ở cơ sở. Ngoài ra, ứng dụng GIS hỗ trợ quản lý cấp phép kinh doanh đã được triển khai tại quận 1, quận 6, quận 7, Phú Nhuận, Bình Tân… với các tính năng tìm kiếm và quản lý điểm kinh doanh, cập nhật vị trí điểm kinh doanh, kiểm tra điều kiện kinh doanh, báo cáo thống kê. Đây là công cụ hỗ trợ đắc lực cho phòng kinh tế cấp quận, huyện trong việc quản lý, thẩm định, xét duyệt, cấp phép và hậu kiểm các hồ sơ đăng ký kinh doanh một số ngành nghề có điều kiện một cách nhanh chóng và chính xác trên nền GIS.
