Tuy nhiên, song hành với những tiện ích to lớn mà công nghệ số mang lại là sự gia tăng đáng lo ngại của các luồng thông tin xấu độc, tin giả, tin sai sự thật, các hành vi lệch chuẩn văn hóa, xâm hại thuần phong mỹ tục, tác động trực tiếp đến an ninh văn hóa, trật tự xã hội và nền tảng tư tưởng của Đảng. Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu cấp bách: phải chủ động xây dựng những “vùng xanh văn hóa” trên không gian mạng, "lấy cái đẹp dẹp cái xấu" làm dòng chảy chủ đạo, từng bước đẩy lùi và vô hiệu hóa những tác động tiêu cực.
Tạo dựng dòng chảy thông tin chính thống mạnh, hấp dẫn, có sức cạnh tranh trên không gian mạng
Tham luận tham gia Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác năm 2025, nhiệm kỳ 2021-2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, ngày 27/12, Cục trưởng Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử - Lê Quang Tự Do cho biết, Việt Nam hiện thuộc nhóm quốc gia có tỷ lệ người sử dụng Internet và mạng xã hội cao trong khu vực. Không gian mạng vì thế trở thành một “trận địa” đặc biệt, nơi các luồng thông tin lan truyền với tốc độ theo từng giây, từng phút; nơi giá trị tích cực và nội dung độc hại luôn đan xen, tranh chấp quyết liệt ảnh hưởng đối với công chúng, nhất là giới trẻ.
Một trong những bất cập lớn đáng lo ngại hiện nay là sự bùng phát của các loại nội dung “rác”, tin giả, tin xuyên tạc, sai sự thật. Những nội dung này không chỉ bóp méo chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước mà còn làm xói mòn niềm tin xã hội, phá vỡ chuẩn mực đạo đức, gây hoang mang trong dư luận. Đáng lo ngại hơn, với sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ deepfake, các sản phẩm giả mạo ngày càng tinh vi, khó nhận diện, đặt ra thách thức hoàn toàn mới cho công tác quản lý và định hướng thông tin.
Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước trên không gian mạng cũng đang đối mặt với những khó khăn khách quan. Từ ngày 1/3/2025, do thay đổi về tổ chức bộ máy, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử không còn được cung cấp dữ liệu giám sát tự động từ Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia như trước, dẫn đến những khoảng trống nhất định trong việc phát hiện sớm và xử lý kịp thời các nguồn thông tin vi phạm.
Trong khi đó, việc đấu tranh với các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, Google, YouTube, TikTok vẫn là một “mặt trận” phức tạp. Các nền tảng này vận hành theo chuẩn toàn cầu, đặt máy chủ ở nước ngoài, quy trình phản hồi còn độ trễ, khiến việc thực thi pháp luật Việt Nam gặp không ít trở ngại.
Trước thực tiễn đó, Cục trưởng Lê Quang Tự Do cho rằng: Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên không gian mạng không phải là lựa chọn, mà là nhiệm vụ chiến lược lâu dài của toàn ngành văn hóa, thông tin và truyền thông. Theo đồng chí, nhiệm vụ này chỉ có thể thành công khi được triển khai đồng bộ hai trụ cột: “xây” để lan tỏa giá trị tích cực và “chống” để kiên quyết loại bỏ nội dung xấu độc.
Theo Cục trưởng Lê Quang Tự Do, quan điểm xuyên suốt trong xây dựng môi trường văn hóa số là “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”, “lấy chuẩn mực để thu hẹp lệch chuẩn”. Muốn vậy, điều quan trọng hàng đầu là phải tạo dựng được một dòng chảy thông tin chính thống mạnh, hấp dẫn, có sức cạnh tranh thực sự trên không gian mạng.
Chính vì vậy, trong kỷ nguyên số, báo chí chính thống không chỉ là kênh thông tin mà còn phải đóng vai trò bộ lọc giá trị và người dẫn dắt dư luận. Từ thực tiễn đó đặt ra yêu cầu cấp thiết, các cơ quan báo chí cần chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình báo chí truyền thống sang báo chí nền tảng số, hiện diện hiệu quả trên các mạng xã hội lớn - nơi công chúng đang tập trung đông đảo.
Thực hiện đồng thời nhiệm vụ “xây” và “chống”
Theo báo cáo của Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, tính đến ngày 10/12/2025, đã có 40 cơ quan báo chí xây dựng hệ thống trang cộng đồng với 281 trang Facebook, 189 kênh YouTube và 102 tài khoản TikTok. Việc hình thành các “cụm nội dung chủ lực” không chỉ giúp báo chí mở rộng độ phủ, mà còn tạo thói quen tích cực trong cộng đồng: tìm thông tin từ báo chí chính thống, tin tưởng và chia sẻ nội dung chính thống.
Đáng chú ý, báo chí ngày càng chú trọng đổi mới hình thức thể hiện, đầu tư vào các sản phẩm phù hợp với hành vi tiếp nhận thông tin mới như longform, podcast, video ngắn, đồ họa tương tác… Qua đó, các vấn đề chính sách, chủ trương được chuyển tải một cách sinh động, dễ hiểu, gần gũi hơn với công chúng trẻ.
Trong tham luận, Cục trưởng Lê Quang Tự Do cũng cho rằng, một điểm nhấn quan trọng trong chiến lược “xây” là việc thiết lập cơ chế hợp tác giữa báo chí chính thống - KOL, nhà sáng tạo nội dung-nền tảng số. Thông qua kết nối các mạng đa kênh, các trang/kênh lớn và những người có ảnh hưởng, thông tin tích cực được lan tỏa nhanh chóng, sâu rộng và hiệu quả hơn.
Song song với việc tạo dòng chảy tích cực, việc xây dựng các chuẩn mực ứng xử cũng là yêu cầu không thể thiếu. Năm 2021, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử đã tham mưu Lãnh đạo Bộ Thông tin và Truyền thông (cũ) ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội nhưng do sự phát triển của thực tiễn, sự bùng nổ của môi trường số, đặc biệt trước sự phát triển mạnh của KOL, video ngắn và nội dung do AI tạo ra... đòi hỏi phải có một khung chuẩn chung, thống nhất toàn quốc, làm căn cứ cho tất cả bộ ngành, địa phương, nền tảng và lực lượng sáng tạo nội dung tuân thủ. Vì vậy, năm 2025, Cục đã chủ trì xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng và đã tham mưu Lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành để bảo đảm hiệu lực định hướng toàn xã hội, tăng tính ràng buộc, đồng thời hài hòa quyền tự do biểu đạt với trách nhiệm xã hội trong không gian mạng.
Cùng với đó, năm 2022 Cục cũng đã phối hợp với Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông xuất bản cuốn “Cẩm nang phòng chống tin giả, tin sai sự thật” giúp người dân tự trang bị “sức đề kháng thông tin”, trở thành những công dân số có hiểu biết và trách nhiệm.
Xác định “xây” là nền tảng lâu dài, “chống” chính là tuyến phòng thủ trực tiếp, bảo đảm môi trường mạng không bị đầu độc bởi các luồng thông tin xấu độc.Trước khó khăn về dữ liệu giám sát, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử đã chủ động huy động tối đa nguồn lực, kết hợp rà quét thủ công với sự hỗ trợ kỹ thuật của Bộ Tư lệnh 86, Viettel và các đối tác công nghệ, duy trì tinh thần “không để trống trận địa thông tin”, giám sát 24/7.
Đặc biệt, việc áp dụng Nghị định số 147/2024/NĐ-CP đã tạo ra công cụ pháp lý mạnh mẽ buộc các nền tảng xuyên biên giới tuân thủ pháp luật Việt Nam. Từ ngày 1/1/2025 đến 1/12/2025 Cục đã gỡ bỏ: 6.479 bài viết, 25 tài khoản, 13 trang vi phạm trên Facebook; 2.323 video và 22 kênh vi phạm trên YouTube; 1.457 video và 1.452 tài khoản TikTok.
Đặc biệt, lần đầu tiên vào ngày 4/12/2025, cả ba nền tảng Facebook, YouTube và TikTok đã đồng loạt phải ngăn chặn các tài khoản của các tổ chức, cá nhân chống phá cộm cán như tổ chức khủng bố Việt Tân, Lê Trung Khoa, Nguyễn Văn Đài.... Điều này cho thấy hiệu quả rõ rệt của sự kết hợp đồng bộ giữa pháp lý, kỹ thuật và kinh tế.
Xây dựng môi trường văn hóa trên không gian mạng là một hành trình dài và bền bỉ, đòi hỏi sự kiên trì và vào cuộc của toàn xã hội. Mục tiêu cuối cùng, như đồng chí Lê Quang Tự Do khẳng định, là hình thành một không gian mạng nơi các giá trị Chân-Thiện-Mỹ trở thành dòng chảy chủ đạo.
Để đạt được mục tiêu đó, Cục Trưởng Lê Quang Tự Do cho rằng Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện thể chế; các nền tảng số phải nâng cao trách nhiệm xã hội; lực lượng sáng tạo nội dung ý thức rõ sứ mệnh văn hóa; và mỗi công dân mạng trở thành người sử dụng thông thái, có trách nhiệm.
Có thể ví không gian mạng như một dòng sông lớn: muốn dòng chảy luôn trong xanh, không chỉ ngăn chặn nguồn nước thải độc hại, mà quan trọng hơn là khơi thông những mạch nguồn tích cực từ thượng nguồn. Khi đó, văn hóa số sẽ thực sự trở thành động lực phát triển, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và tạo nền tảng vững chắc để Việt Nam tự tin bước vào kỷ nguyên số.
