Điểm chung của những fanpage giả mạo là nhắm đến các tổ chức, hiệp hội, cơ quan nhà nước hoặc cá nhân có tầm ảnh hưởng rộng, những đơn vị vốn sở hữu sự tín nhiệm cao trong xã hội. Chiêu bài thông dụng của cá nhân, tổ chức lừa đảo là tạo các sự kiện, cuộc thi gắn tên đơn vị tổ chức uy tín, đặc biệt là liên quan đến các lĩnh vực như văn hóa-giải trí-thể thao... vốn thường được nhiều người quan tâm. Việc “mượn danh” giúp kẻ gian dễ dàng che mắt dư luận, tạo cảm giác an toàn và chính thống.
Chỉ cần một logo, tên gọi gần giống, một vài hình ảnh hoạt động được sao chép, chúng đã có thể dựng lên một “mặt nạ” hoàn hảo để thu hút người theo dõi, từ đó thực hiện các hành vi kêu gọi đóng góp, bán hàng, quảng cáo trái phép, thậm chí lừa đảo tài chính, thu thập trái phép dữ liệu người dùng...
Nguyên nhân khiến hiện tượng lừa đảo ngày càng phổ biến trước hết xuất phát từ kẽ hở của chính mạng xã hội và thói quen người dùng. Các nền tảng mạng xã hội hiện nay cho phép lập trang, nhóm quá dễ dàng, trong khi cơ chế kiểm duyệt danh tính, pháp nhân ban đầu lại khá lỏng lẻo. Điều này trở thành “đất sống” cho các fanpage giả mạo.
Song song đó, tâm lý người dùng thường tin tưởng vào hình thức bề ngoài: thấy trang có lượng tương tác lớn, nội dung cập nhật thường xuyên, hoặc tên gọi gần giống tổ chức thật là vội tin, ít khi kiểm tra đường dẫn, xác minh từ nguồn chính thống. Chính sự thiếu cảnh giác này khiến cho kẻ gian dễ dàng khai thác.
Một nguyên nhân khác là công tác quản lý còn chậm và chế tài chưa đủ mạnh. Dù các cơ quan quản lý cùng các nền tảng như Facebook, TikTok đã có cơ chế báo cáo, gỡ bỏ, nhưng tốc độ xử lý vẫn chậm hơn nhiều so với tốc độ lan truyền chóng mặt của thông tin. Một trang giả mạo bị gỡ xuống thì ngay lập tức có thể xuất hiện trang khác với thủ thuật tinh vi hơn. Trong khi đó, chế tài pháp luật dù đã quy định xử phạt hành vi giả mạo, lừa đảo trên mạng, song việc áp dụng vẫn chưa đủ sức răn đe, nhất là với các hoạt động xuyên biên giới.
Đằng sau hầu hết các trang giả mạo là mục tiêu kinh tế: kêu gọi “quyên góp từ thiện”, bán sản phẩm, lôi kéo hội viên, quảng cáo trá hình… Không ít trường hợp còn gắn với những ý đồ khác: phát tán thông tin sai lệch, gây nhiễu loạn dư luận, hạ uy tín tổ chức thật. Mỗi lượt tương tác, mỗi cú nhấp chuột nhầm tưởng tin cậy đều có thể trở thành một “khoản lợi” cho kẻ giả mạo.
Để ngăn chặn và giảm thiểu hiện tượng này, cần các giải pháp chủ động, đồng bộ và bền vững. Trước tiên, các tổ chức, hiệp hội cần xây dựng và duy trì kênh truyền thông chính thức với dấu hiệu xác thực rõ ràng, đồng thời liên tục cảnh báo cho hội viên và cộng đồng về nguy cơ giả mạo. Sự hiện diện mạnh mẽ của kênh chính thống là “lá chắn” hữu hiệu nhất.
Thứ hai là nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho người dân. Người dùng cần được trang bị thói quen kiểm chứng thông tin: kiểm tra tên miền, địa chỉ chính thức, liên hệ qua kênh trực tiếp trước khi tin tưởng hoặc giao dịch. Một cộng đồng cảnh giác chính là “tường lửa” tự nhiên chống lại lừa đảo.
Thứ ba, siết chặt quản lý từ nền tảng mạng xã hội. Các doanh nghiệp công nghệ cần phối hợp với cơ quan chức năng Việt Nam để tăng tốc độ phát hiện-xử lý, áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo nhằm sàng lọc, ngăn chặn hành vi giả mạo ngay từ đầu. Không thể để tình trạng “đuổi bắt” kéo dài như hiện nay.
Thứ tư, hoàn thiện khung pháp lý và chế tài. Các quy định về xử phạt hành vi giả mạo cần được cụ thể hóa, tăng tính răn đe cả về tài chính lẫn hình sự. Bên cạnh đó, cần cơ chế phối hợp quốc tế trong xử lý các trường hợp vi phạm có yếu tố xuyên biên giới.
Hiện tượng giả mạo các tổ chức uy tín để trục lợi không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn đe dọa lòng tin xã hội, làm tổn hại hình ảnh của những cá nhân, tập thể chân chính. Để chặn đứng vòng xoáy này, không thể chỉ trông chờ vào một bên, mà cần sự vào cuộc đồng bộ: cơ quan quản lý phải quyết liệt, tổ chức phải chủ động, nền tảng công nghệ phải trách nhiệm và người dân phải cảnh giác. Chỉ khi đó, môi trường mạng xã hội mới thực sự trở thành không gian lành mạnh, an toàn, góp phần thúc đẩy giá trị văn hóa, kinh tế và xã hội.
Thực tế thời gian qua, đã có nhiều vụ việc mạo danh không chỉ hiệp hội, tổ chức nghề nghiệp mà cả cơ quan báo chí, ngân hàng hay doanh nghiệp lớn để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Đây là lời nhắc nhở mỗi người dùng cần luôn tỉnh táo, kiểm chứng thông tin trước khi tương tác, không để lòng tin của mình trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho những kẻ trục lợi.
![[Video] Bảo tàng 800m2 lưu giữ "ngân hàng ký ức" của Quốc hội Việt Nam](https://cdn.nhandan.vn/images/8f0e69cb696c03bfdf91ec30c3d24bbdcd8aeef2121709053d99bcab1df6bee6064c7c44182f4fe92cce4a23dc16989d7c5548edf8497a7cfcbd1f880caab688/bao-tang-qh-1101.jpg.webp)
