Xây dựng thiết chế văn hóa số

Bên cạnh các thiết chế văn hóa truyền thống, mạng xã hội đã hình thành nên những thiết chế văn hóa số góp phần không nhỏ trong bảo tồn các giá trị di sản văn hóa, lịch sử và lưu giữ tri thức dân gian của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Trình diễn lễ hội Kin Chiêng Boọc Mạy của dân tộc Thái (Thanh Hóa).
Trình diễn lễ hội Kin Chiêng Boọc Mạy của dân tộc Thái (Thanh Hóa).

Ở huyện Bảo Thắng, tỉnh miền núi Lào Cai, trong cộng đồng người Dao, Hoàng Quốc Vinh được biết đến là người sáng lập kênh youtube "Dân tộc Dao Tuyển" thu hút hàng nghìn lượt theo dõi và hàng triệu lượt xem. Với gần 200 video chia sẻ nét đẹp văn hóa, cuộc sống đời thường, nghề thủ công, các nghi lễ trong đám cưới, cấp sắc, thờ cúng, trang phục truyền thống và ẩm thực độc đáo của dân tộc Dao Tuyển, kênh youtube của Vinh đã góp phần quảng bá và giới thiệu văn hóa của dân tộc Dao Tuyển nơi đây.

Những bài viết, đoạn ghi âm, ghi hình các bài dân ca, bài hát đối đáp, sử thi hay điệu múa của người Dao Tuyển, clip giới thiệu và hướng dẫn học chữ Nôm Dao… thu hút số lượng lớn người xem. Lựa chọn kênh youtube làm phương tiện quảng bá bản sắc dân tộc, nhiều youtuber như chị Tằng Thị Liên, người Dao ở Quảng Ninh sáng lập kênh youtube với hơn 700 video phản ánh đời sống của người Dao Thanh Y; ông Hoàng Văn Chiến, dân tộc Tày ở Lạng Sơn chủ nhân kênh "Hương sắc Xứ Lạng" với gần 500 video lan tỏa các giá trị văn hóa xứ Lạng,… đã góp phần xây dựng các kênh quảng bá bản sắc văn hóa của người dân tộc thiểu số, đồng thời vừa quảng bá di sản văn hóa vừa lưu giữ tri thức dân gian, trở thành kho tư liệu có ý nghĩa không chỉ với cộng đồng người bản địa mà cả đối với kho tàng di sản của Việt Nam.

Từ khi internet phát triển rộng rãi ở vùng dân tộc thiểu số, kết nối các thôn, bản, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn, miền núi và thành thị, đời sống văn hóa và phong tục, tập quán, tín ngưỡng của các tộc người được giới thiệu và quảng bá mạnh mẽ. Nếu như bảo tàng, thư viện, nhà văn hóa, trung tâm văn hóa, thông tin và thể thao là những thiết chế văn hóa truyền thống, là nơi tổ chức các hoạt động gắn kết cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân, thì mạng xã hội đang hình thành nên những thiết chế văn hóa mới, đó là thiết chế văn hóa số với sự phát triển mạnh mẽ của các trang fanpage, nhóm facebook, kênh youtube…

Ðây là sân chơi lớn trên không gian mạng, là kho tàng văn hóa, nơi cộng đồng các dân tộc trong và ngoài nước chia sẻ, giới thiệu, quảng bá về vùng đất, con người, văn hóa, tập quán dân tộc mình và mở rộng giao lưu văn hóa quốc tế. Vượt qua giới hạn về biên giới, địa lý, các thiết chế văn hóa số trở thành không gian văn hóa mang tính toàn cầu với lượng người theo dõi đông đảo trên toàn thế giới, góp phần xây dựng môi trường văn hóa mang bản sắc tộc người theo một xu hướng mới, đồng thời củng cố ý thức cố kết cộng đồng, kết nối cư dân các quốc gia trên toàn thế giới, cùng đề cao và tự hào về bản sắc dân tộc.

Mặt tích cực của mạng xã hội là vượt qua giới hạn địa lý của vùng cao núi thẳm, những nơi xa xôi, hẻo lánh, mang cộng đồng người Mông, người Dao, người Thái, người Mường… giao lưu với xã hội mạnh mẽ hơn qua các trang, nhóm trên mạng xã hội. Theo thống kê, người dân tộc Thái có khoảng hơn 30 nhóm, trang mạng xã hội, có thể kể đến như facebook Người Thái (với 782 nghìn thành viên), Bản Thái, Vẻ đẹp dân tộc Thái; người Mông có hơn 20 trang mạng xã hội, trong đó nhóm Cộng đồng người Mông-Hmoob có hơn 181 nghìn thành viên, là nơi chia sẻ bản sắc văn hóa, phong tục truyền thống của người Mông.

Người Dao có gần 30 trang mạng trong đó nhóm Cộng đồng dân tộc Dao với hơn 190 nghìn thành viên hay Hội dân tộc Dao toàn quốc với hơn 24 nghìn thành viên chia sẻ, quảng bá phong tục tập quán, ẩm thực, lễ hội, di sản. Không chỉ hoạt động sôi nổi trên không gian mạng, họ mang văn hóa, ẩm thực, lễ hội xuống phố, ra khỏi cánh rừng, kết nối và phối hợp tổ chức các sự kiện, hoạt động văn hóa lớn. Có thể kể đến Tết Mông xuống phố được cộng đồng người Mông đang sinh sống tại Hà Nội tổ chức hằng năm vào ngày đầu xuân; lễ hội Gầu tào của người Mông ở xã Pha Long (Lào Cai) thu hút người Mông ở nhiều nơi tham dự; lễ hội văn hóa du lịch Mường Lò là sự kiện góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc cộng đồng…

Theo thực tiễn phát triển của văn hóa, thiết chế văn hóa số đang góp phần thực hiện tốt các vai trò của thiết chế văn hóa, tham gia vào quá trình bảo vệ, gìn giữ di sản văn hóa, góp phần xây dựng và phát huy các giá trị văn hóa bền vững, đề cao bản sắc văn hóa từng tộc người, trao truyền cho các thế hệ sau. Bên cạnh việc đầu tư, tu bổ, nâng cấp các thiết chế văn hóa truyền thống, việc nghiên cứu đầu tư cho xây dựng và phát triển "thiết chế văn hóa số" trên không gian mạng sẽ góp thêm một phương pháp mới trong bảo tồn các giá trị văn hóa, góp phần không nhỏ trong lưu giữ, bảo tồn, quảng bá kiến thức về văn hóa, lịch sử, phong tục, thúc đẩy sự trao đổi văn hóa giữa các quốc gia, dân tộc. Thiết chế văn hóa này sẽ góp phần lưu giữ, bảo tồn kho tàng tri thức dân gian phong phú của các tộc người trong sự phát triển của thời kỳ hội nhập.

Có thể bạn quan tâm

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Theo thông tin từ Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (The Japan Foundation) tại Việt Nam, Liên hoan phim Nhật Bản 2025 sẽ diễn ra từ ngày 12/12/2025 đến 25/1/2026 tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bìa tác phẩm "Huyền thoại thổ thần".

"Huyền thoại thổ thần" - dấu ấn mới của văn học fantasy Việt Nam

Công ty Cổ phần Sách điện tử Waka phối hợp Appota vừa giới thiệu tới bạn đọc tiểu thuyết "Huyền thoại thổ thần" của tác giả Nguyễn Thái Duy. Đây là một trong những dự án fantasy hiếm hoi của văn học Việt được xây dựng như một "vũ trụ" độc lập, kết hợp thần thoại, thổ dân và công nghệ ở quy mô lớn.

Tọa đàm góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa, củng cố quan hệ hợp tác Việt-Pháp, đồng thời khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ của điện ảnh Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thúc đẩy hợp tác và đầu tư điện ảnh Việt Nam-Pháp

Tại tọa đàm “Điện ảnh Việt Nam và Pháp: Tiềm năng và cơ hội hợp tác” ở Paris ngày 4/12, các nhà quản lý điện ảnh cũng như nhà sản xuất và nghệ sĩ hai nước đã trao đổi về chiến lược phát triển và hội nhập quốc tế của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh mới và triển vọng hợp tác để phục vụ công chúng, đi tranh giải quốc tế.

Các đại biểu tham quan triển lãm.

Kỷ niệm 65 năm ngoại giao Việt Nam-Cuba: Khai mạc triển lãm “Nghĩa tình thủy chung”

Triển lãm “Nghĩa tình thủy chung” kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba là sự kiện ý nghĩa, là lời tri ân sâu sắc dành cho mối quan hệ lịch sử giữa hai dân tộc, mối quan hệ đã được hun đúc qua nhiều thế hệ và luôn được gìn giữ như một báu vật vô giá, trở thành tấm gương sáng cho tình đoàn kết quốc tế.

Cảnh trong phim "Nhà hai chủ". (Ảnh: Galaxy Studio)

Phim “Nhà hai chủ” dự kiến ra rạp ngày 26/12

“Nhà hai chủ” là bộ phim do bộ đôi đạo diễn Trần Duy Linh và Phạm Trung Hiếu thực hiện, dựa trên quan niệm dân gian về xây nhà, đã chính thức ra mắt trailer và dự kiến ra rạp vào ngày 26/12 tới.

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

Rie Qudan ký tặng sách cho độc giả Hà Nội.

Tác giả Nhật Bản Rie Qudan: AI và hành trình sáng tác văn học

Rie Qudan là một trong những tác giả trẻ của Nhật Bản sử dụng AI trong công việc sáng tác của mình. Với cô, AI có nhiều tác dụng hữu ích trong nhiều công đoạn của người viết văn, nhưng không thể nào thay thế được khát vọng viết, cảm xúc và những rung động từ trái tim con người.

Hà Trịnh tổ chức liveshow cá nhân vào ngày 15/12.

Hà Trịnh và liveshow đầu tiên trong sự nghiệp

Hà Trịnh từng gây ấn tượng với MV "Tình ca" và album "Nghìn trùng xa cách" gồm 9 sáng tác của Phạm Duy với phần phối của Nguyễn Hữu Vượng. Tuy nhiên phải đến thời điểm này cô mới có điều kiện tổ chức đêm nhạc riêng cùng ban nhạc Màu Nước.

Quang cảnh hội thảo. (Ảnh:LINH BẢO).

Tiếp tục phát huy tính sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ

Văn học-nghệ thuật có vai trò quan trọng trong công tác tư tưởng, nhất là trong bối cảnh toàn cầu hóa, công nghệ số phát triển nhanh như hiện nay. Trước tình hình đó, các hội văn học, nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh cần nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình để tổ chức hoạt động đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới.