Xây dựng hệ sinh thái AI trong giáo dục nghề nghiệp

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong đào tạo nghề không chỉ giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy,
mà còn mang lại trải nghiệm học tập linh hoạt, cá nhân hóa và hiện đại cho người học. Tuy vậy, quá
trình tiếp cận và triển khai vẫn còn khó khăn.

Giờ thực hành của học viên Trường cao đẳng Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. (Ảnh: TUỆ NGHI)
Giờ thực hành của học viên Trường cao đẳng Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. (Ảnh: TUỆ NGHI)

Ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp không chỉ là một xu hướng, mà còn là yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả quản lý, đào tạo và tuyển sinh; đồng thời, bảo đảm tự chủ công nghệ và khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động. Theo thạc sĩ Lê Việt Cường, Trường cao đẳng Điện tử-Điện lạnh (Hà Nội), hiện AI tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực, nhất là giáo dục nghề nghiệp, nơi đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp phục vụ sản xuất, dịch vụ và đổi mới công nghệ.

Việc ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp không chỉ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, mà còn phát triển năng lực số và kỹ năng thích ứng cho đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên. AI giúp giảng viên tiết kiệm thời gian soạn bài, học viên được học theo năng lực cá nhân, và nhà trường có thêm dữ liệu để cải tiến chương trình đào tạo.

Tuy nhiên, theo ông Cường, tỷ lệ ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp hiện vẫn còn rất thấp, dưới 10% cơ sở triển khai thường xuyên. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc thiếu đội ngũ am hiểu công nghệ và dữ liệu; cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ; thiếu hành lang pháp lý, cơ chế khuyến khích hợp tác doanh nghiệp-trường nghề; cùng với đó là những lo ngại về bảo mật dữ liệu học tập và chi phí đầu tư công nghệ...

Hiện nay, nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã tổ chức triển khai thí điểm ứng dụng AI trong quản lý và đào tạo; hệ thống trợ giảng, chatbot (trợ lý ảo) hỗ trợ học viên, phản hồi học tập nhanh.

Theo ông Nguyễn Thành Hưng, nguyên Phó Vụ trưởng Quan hệ quốc tế (Văn phòng Chính phủ)

Thực tế cho thấy, AI giúp tự động hóa quy trình, phân tích dữ liệu lớn và cá nhân hóa trải nghiệm học tập, từ đó nâng cao hiệu quả đào tạo. Công nghệ không chỉ hỗ trợ giảng dạy và quản lý mà còn phục vụ mô phỏng thực hành, hướng nghiệp và tuyển sinh thông minh.

Theo ông Nguyễn Thành Hưng, nguyên Phó Vụ trưởng Quan hệ quốc tế (Văn phòng Chính phủ), hiện nay, nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã tổ chức triển khai thí điểm ứng dụng AI trong quản lý và đào tạo; hệ thống trợ giảng, chatbot (trợ lý ảo) hỗ trợ học viên, phản hồi học tập nhanh. Một số cơ sở đã mô phỏng các kỹ năng nghề, thí dụ hướng dẫn từng bước trong lắp ráp, sửa chữa thiết bị bằng AR/VR (công nghệ thực tế ảo và thực tế ảo tăng cường) kết hợp AI…

Tuy nhiên, việc ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp hiện vẫn đối mặt với nhiều thách thức, từ hạ tầng và nguồn lực đến năng lực triển khai. Nhiều cơ sở đào tạo còn thiếu trang thiết bị đồng bộ, chương trình bồi dưỡng giảng viên và cán bộ quản lý về AI còn hạn chế, khiến năng lực ứng dụng công nghệ trở thành điểm nghẽn. Giáo dục nghề nghiệp vốn nhấn mạnh kỹ năng thực hành trực tiếp, trong khi AI chủ yếu gắn với học tập số và mô phỏng, nên việc tích hợp công nghệ mà không làm giảm chất lượng thực hành là bài toán khó.

Ứng dụng AI trong giáo dục nói chung và giáo dục nghề nghiệp nói riêng là xu thế tất yếu, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảng dạy, học tập, đồng thời phục vụ quá trình chuyển đổi số toàn diện của ngành giáo dục. Để khai thác hiệu quả, cần vượt qua các rào cản về hạ tầng, năng lực con người, phương pháp đào tạo và bảo đảm sử dụng có trách nhiệm.

Theo ông Lê Việt Anh, Cục Quản Lý Chất Lượng (Bộ Giáo dục và Đào tạo), cả nước có hơn 1.800 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trong đó gần 400 trường cao đẳng. Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tiếp tục hoàn thiện khung năng lực nghề nghiệp, coi năng lực số và kỹ năng ứng dụng công nghệ là tiêu chí quan trọng để đánh giá người học.

Ở khía cạnh khác, Tiến sĩ Nguyễn Văn Nghị, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Quản lý khoa học và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh, ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp là yêu cầu quan trọng để đáp ứng chiến lược phát triển nguồn nhân lực quốc gia. Tuy nhiên, trên thực tế hiện mới khoảng 30% cơ sở giáo dục nghề nghiệp có phòng lab đạt chuẩn số. Do đó, Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái AI trong giáo dục nghề nghiệp, đồng bộ từ thể chế, dữ liệu, hạ tầng mô phỏng đến năng lực giáo viên và hợp tác doanh nghiệp-nhà trường, qua đó rút ngắn khoảng cách giữa chủ trương và thực tiễn.

Từ nay đến 2035, cơ cấu lao động Việt Nam sẽ chuyển mạnh sang nhu cầu kỹ năng cao, khiến chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp trở nên đặc biệt quan trọng.

Dù tiềm năng lớn, giáo dục nghề nghiệp Việt Nam vẫn tồn tại khoảng trống về hạ tầng công nghệ, mô phỏng, năng lực giáo viên và chuẩn hóa dữ liệu. Vì vậy, việc xây dựng hệ sinh thái AI đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách vĩ mô và các hành động vi mô như thí điểm mô hình và đào tạo đội ngũ.

Từ nay đến 2035, cơ cấu lao động Việt Nam sẽ chuyển mạnh sang nhu cầu kỹ năng cao, khiến chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp trở nên đặc biệt quan trọng. Các chuyên gia cho rằng, các cơ sở đào tạo cần có lộ trình chuyển đổi số rõ ràng; xác định mục tiêu ứng dụng AI; đầu tư hạ tầng; bồi dưỡng giảng viên, cán bộ quản lý và xây dựng văn hóa sử dụng công nghệ có trách nhiệm; AI phải được dùng như công cụ hỗ trợ, không thay thế vai trò trung tâm của giáo viên và người học. Đồng thời, cần thiết lập KPI đo hiệu quả, đánh giá tác động của AI đến chất lượng đào tạo, kỹ năng đầu ra và tỷ lệ việc làm.

Bên cạnh đó, những rào cản về hạ tầng, con người, phương pháp đào tạo và an toàn dữ liệu cần tiếp tục được tháo gỡ. Hoàn thiện chính sách, tăng đầu tư và bồi dưỡng nhân lực số là điều kiện để AI được ứng dụng đúng hướng, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.

Có thể bạn quan tâm

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển đã vinh danh Giáo sư María Esperanza Martínez-Romero (Mexico) vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

"Giải Đặc biệt VinFuture 2025 như 'hạt giống' để tôi kêu gọi thêm nguồn viện trợ cho nghiên cứu"

Nhận định Giải thưởng VinFuture như một hạt giống để có thể kêu gọi thêm nguồn kinh phí hỗ trợ cho quá trình nghiên cứu, tối ưu hóa kết quả nghiên cứu, chủ nhân giải Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển tiết lộ nhiều hướng nghiên cứu mới mẻ để cải thiện sức khỏe cây trồng và con người. 

Giải thưởng Chính VinFuture 2025 đã được trao cho Tiến sĩ Douglas R Lowy, Tiến sĩ John T Schiller, Tiến sĩ Aimée R Kreimer và Giáo sư Maura Gillison – Vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus papilloma ở người gây ra. (Ảnh: THÀNH ĐẠT)

Công nghệ đột phá: Một liều vaccine phòng nhiều bệnh ung thư

HPV không chỉ gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ, mà còn gây ra các bệnh nguy hiểm khác như ung thư hậu môn, cũng như các bệnh ảnh hưởng đến nam giới. Thành tựu nghiên cứu vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus papilloma ở người gây ra đã và đang giúp thế giới giải quyết các vấn đề của toàn nhân loại.

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Vĩnh Long: Phối hợp chuyển giao ứng dụng khoa học-công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội

Chiều 4/12, Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ tại miền nam phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Long tổ chức Hội thảo với chủ đề “Phối hợp giữa Bộ Chủ trì Chương trình Khoa học-công nghệ cấp quốc gia với các địa phương trong chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía nam”.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo chiến dịch ‘Hanoi Thief’ tấn công mạng doanh nghiệp Việt Nam

Hàng loạt email giả mạo hồ sơ xin việc, đính kèm tệp “Le Xuan Son CV.zip”, được gửi đến các doanh nghiệp lớn, nhỏ tại Việt Nam. Đây là lớp vỏ ngụy trang cho chiến dịch tấn công mạng mang tên Hanoi Thief, với mục tiêu xâm nhập mạng nội bộ, chiếm quyền hệ thống và đánh cắp dữ liệu khách hàng, bí mật doanh nghiệp.