Theo đánh giá của các chuyên gia, trên nhiều quốc gia trên thế giới, trung bình cứ 100 đập thì có một đập bị sự cố, chứng tỏ thủy điện luôn tiềm ẩn nguy cơ rủi ro. Do đó, các quốc gia có thủy điện đều rất chú trọng tiêu chí về chọn địa điểm xây đập cũng như quy trình quản lý an toàn,...
Cùng với sự phát triển kinh tế-xã hội, việc nâng cao chất lượng vận hành các nhà máy thủy điện thông qua ứng dụng khoa học công nghệ cũng nhận được nhiều sự quan tâm.
Phòng, chống thiên tai, vận hành an toàn
Nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người và công trình, duy trì sản xuất điện ổn định, góp phần vận hành an toàn hệ thống điện quốc gia trong mùa mưa bão 2025, Tổng Công ty phát điện 1 (EVNGENCO1) luôn quán triệt tinh thần “Chủ động phòng ngừa-Ứng phó kịp thời-Khắc phục khẩn trương-Hiệu quả”.
Dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn EVNGENCO1, các nhà máy điện trực thuộc đã chủ động rà soát, cập nhật phương án ứng phó, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho công trình và hạ du. Lực lượng ứng trực được bố trí 24/24 giờ; thực hiện theo dõi tình hình khí tượng thủy văn, duy trì thông tin liên lạc được thực hiện nghiêm túc, thông suốt,...
Tại khu vực Nhà máy Thủy điện Sông Tranh 2, những ngày gần đây chịu ảnh hưởng của bão số 12, tổng lưu lượng nước về hồ có thời điểm lên tới hơn 4.330m³/giây, lưu lượng xả qua tràn hơn 2.900m³/giây.
Theo Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Sông Tranh Lê Đình Phúc, qua kiểm tra, phân tích số liệu quan trắc, công trình đập và hồ chứa của nhà máy hiện làm việc ổn định, an toàn theo đúng thiết kế. Đơn vị đã hoàn tất phương án ứng phó khẩn cấp năm 2025, đồng thời phối hợp với địa phương tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng dân cư vùng hạ du.
Không chỉ chú trọng công tác kỹ thuật, công ty còn tăng cường diễn tập phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, tổ chức tuyên truyền, ký quy chế phối hợp với chính quyền cơ sở. Nhờ đó, mọi thông tin vận hành hồ chứa, điều tiết xả lũ đều được cập nhật kịp thời, góp phần bảo đảm an toàn vùng hạ du. Phương châm “4 tại chỗ” - lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ, chỉ huy tại chỗ - luôn được đơn vị thực hiện nghiêm túc; hệ thống điện, đập tràn, phương tiện ứng phó đều trong trạng thái sẵn sàng.
Hồ thủy điện Đồng Nai 3 nằm trên thượng nguồn sông Đồng Nai, dung tích tương ứng mực nước dâng bình thường 1,6 tỷ m³, diện tích lưu vực lên tới 2.441km2. Đơn vị quản lý vận hành đã nghiêm túc vận hành theo quy trình đã được phê duyệt, bảo đảm an toàn phát điện, góp phần nâng cao hiệu quả chống lũ, giảm lũ cho hạ du, cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt.
Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Đồng Nai Hồ Sỹ Hưng cho biết, công ty thường xuyên quan trắc, theo dõi an toàn đập; tổ chức diễn tập phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; cũng như kịp thời khắc phục, sửa chữa các hạng mục công trình nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho hồ chứa và khu vực hạ du.
Việc lên phương án chuẩn bị cho mọi tình huống trước, trong và sau mùa mưa bão năm 2025 cho thấy các đơn vị chủ hồ thủy điện đã chủ động, linh hoạt trong công tác bảo đảm an toàn hồ, đập, góp phần ổn định nguồn nước và vùng hạ du.
Ứng dụng công nghệ, hướng tới vận hành bền vững
Các nhà máy của EVNGENCO1 cũng chủ động nhiều giải pháp bảo đảm an toàn mùa mưa lũ. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại không chỉ nâng cao hiệu quả vận hành mà còn gia tăng khả năng dự báo, phát hiện sớm và xử lý sự cố.
Tại Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ, công trình lớn nhất khu vực Bắc Trung Bộ, việc dự báo và vận hành được thực hiện hết sức chặt chẽ. Giám đốc Công ty Tạ Hữu Hùng cho biết: Đơn vị thực hiện nghiêm quy trình vận hành liên hồ chứa sông Cả, thường xuyên kiểm tra thiết bị, tăng cường công tác dự báo khí tượng - đặc biệt đã lắp bổ sung các trạm đo mưa ở khu vực bên Lào, chiếm tới 80% lưu vực hồ.
Trong cơn bão số 10 năm nay, có thời điểm tổng lưu lượng nước đổ về hồ thủy điện Bản Vẽ ở mức 2.100m³/giây. Tuy nhiên, để hỗ trợ vùng hạ du đang bị ngập sâu do mưa lớn kéo dài, nhà máy chỉ xả tổng cộng 338m³/giây - tương ứng với tỷ lệ cắt giảm gần 84% cơn lũ.
Tại Công ty Thủy điện Đồng Nai, nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến đã được đưa vào ứng dụng thực tiễn, tiêu biểu như hệ thống phân tích và dự báo vận hành, cùng với phần mềm Nhật ký vận hành điện tử, cho phép số hóa toàn bộ dữ liệu vận hành tại các nhà máy Thủy điện Đồng Nai 3 và Đồng Nai 4. Việc này đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và vận hành hệ thống điện, đồng thời thể hiện rõ định hướng số hóa mạnh mẽ trong giai đoạn hiện nay.
Ông Nguyễn Quang Vĩnh, Giám đốc Công ty Thủy điện Đồng Nai đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong hoạt động sản xuất điện. Thời gian qua, các nhiệm vụ liên quan đến khoa học công nghệ, chuyển đổi số và các sáng kiến cải tiến tại Công ty Thủy điện Đồng Nai được triển khai đồng bộ, trở thành trọng tâm trong chiến lược đổi mới sáng tạo của đơn vị.
Với sự quan tâm và đầu tư đồng bộ, các hệ thống thiết bị, đập tràn, thông tin liên lạc và cảnh báo lũ tại các nhà máy của EVNGENCO1 đã hoạt động ổn định. Công tác sửa chữa, gia cố công trình, chuẩn bị vật tư, phương tiện và hậu cần được triển khai đầy đủ, bảo đảm sẵn sàng ứng phó khi có tình huống mưa lũ phức tạp xảy ra.
