KỶ NIỆM 80 NĂM NGÀY NAM BỘ KHÁNG CHIẾN (23/9/1945 - 23/9/2025)

Tấm lòng người sưu tập tiền cổ

Như một cái duyên, tôi gặp lại Huỳnh Minh Hiệp, người đàn ông dáng đậm, đôi mắt sáng và giọng nói trong trẻo, mang theo cả một kho tàng ký ức: nhà sưu tập tiền cổ.

Giấy bạc của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Giấy bạc của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Hiệp cho biết, nhóm truyền thông của anh đã và đang chuẩn bị cho cuộc trưng bày tiền cổ, lấy mốc thời gian “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 1945”. Theo tôi, đây là một cuộc trưng bày rất thú vị dành cho người thưởng lãm trong nước và quốc tế.

1. Sài Gòn cuối tuần thức dậy trong làn sương nhẹ, tiếng xe máy lướt qua như nhịp thở quen thuộc của thành phố không bao giờ ngủ. Tôi và đạo diễn Xuân Phước đến một quán cà-phê với tên gọi có vẻ hoài niệm “Tiệm cà-phê xưa Nam Kỳ” ở phường Bình Thạnh. Quán cà-phê ven đường 24A D5, nơi ánh nắng đầu ngày len lỏi qua tán cây, rọi xuống mặt bàn gỗ cũ kỹ.

Huỳnh Minh Hiệp lần lượt mở chiếc hộp gỗ và những cuốn album cẩn thận như đang nâng niu một báu vật. Trong đó là những đồng xu bằng nhôm, đồng, và những tờ giấy bạc đã ngả màu thời gian. Nhưng nổi bật nhất là đồng tiền đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - thường được gọi trìu mến là “đồng tiền Bác Hồ”. Đó là những đồng, hào bằng bạc và bằng giấy được phát hành từ cuối năm 1945, khẳng định nền tài chính độc lập của một quốc gia vừa giành được tự do.

Anh cho biết: Ngày 2 tháng 9 năm 1945, Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Mặc dù phải đối đầu về quân sự và chính trị với thực dân Pháp, ngày 31/1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 18B cho phép ban hành đồng bạc giấy Việt Nam từ vĩ tuyến 16 trở vào. Ngày 30/11/1946, giấy bạc mới ra đời. Đây là giấy bạc Việt Nam đầu tiên ra đời sau gần 100 năm Pháp đô hộ. Mặt trước: Quốc hiệu Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh - mặt sau: hình ảnh về công, nông, binh có dòng chữ “giấy bạc Việt Nam”, hoặc không có dòng chữ đó. Giá trị đồng bạc được ghi nguyên chữ Việt Nam, Miên, Lào; số dùng là số Ả Rập. Tuy vậy, cũng có loại bạc mà bốn chữ “giấy bạc Việt Nam”, được ghi ở mặt trước và Quốc hiệu được ghi thêm ở phía sau. Hình ảnh, có tờ bạc nêu lên ba mục tiêu chính của cuộc cách mạng: chống giặc dốt, chống giặc đói và chống giặc ngoại xâm. Đặc biệt trên tờ giấy bạc này, người ký tên là Bộ trưởng Tài chánh (Phạm Văn Đồng, Lê Văn Hiến) và Giám đốc Ngân hàng Trung ương. Do đó loại giấy bạc này còn được gọi là “Bạc tài chánh”, nhân dân thường gọi là “Bạc Cụ Hồ”…

173.jpg
Tác giả với nhà sưu tầm Huỳnh Minh Hiệp. Ảnh: XUÂN PHƯỚC

Ở Nam Bộ vẫn phát hành Giấy bạc Việt Nam (in tại chỗ), mẫu mã khác giấy bạc Trung ương với chữ ký của Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam Bộ, đại diện Bộ trưởng Tài chánh Phạm Văn Bạch và Giám đốc Ngân khố Nam Bộ, đại diện Tổng Giám đốc Ngân khố Quốc gia Nguyễn Thành Vĩnh. Mặt trước tờ giấy bạc có ghi dòng chữ nhằm mục đích răn đe: “Theo sắc lệnh của Chánh phủ Việt Nam, kẻ nào làm giả hoặc có hành động hủy hoại tờ giấy bạc của Chánh phủ sẽ bị trừng trị theo quân pháp…”.

Có tờ bạc lại cho biết khu vực lưu hành hạn chế: chỉ lưu hành trong các tỉnh Long-Châu-Sa (Long Xuyên, Châu Đốc, Sa Đéc...).

mot-so-giay-bac-tin-phieu-phieu-tiep-te-luu-hanh-tai-mot-so-dia-phuong-sau-khi-nuoc-nha-danh-duoc-doc-lap.jpg
Một số giấy bạc, tín phiếu, phiếu tiếp tế lưu hành tại một số địa phương sau khi nước nhà giành được độc lập.

Theo Sắc lệnh số L02/SL ngày 1/11/1947 của Chính phủ Trung ương, Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam Bộ ra Nghị định số 267/NĐ cho lưu hành “Phiếu tiếp tế” và “Tín phiếu“ của từng tỉnh, liên tỉnh với kiểu dáng khác nhau và chỉ có giá trị lưu hành trong từng địa phương. Các tỉnh có tín phiếu: Trà Vinh, Vĩnh Trà, Thủ Biên... Các tỉnh có phiếu tiếp tế: Sóc Trăng, Vĩnh Long, Rạch Giá, Hà Tiên, Cần Thơ, Bến Tre...

Tín phiếu và phiếu tiếp tế có tính chất và giá trị lưu hành như nhau (mặc dù có in rõ là Tín phiếu hay Phiếu tiếp tế trên tờ bạc, đều có chữ ký của Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam Bộ và Trưởng ty Ngân khố tỉnh sở tại, đều ghi rõ chỉ được lưu hành trong tỉnh...). Tín phiếu và Phiếu tiếp tế được coi là Giấy Bạc Việt Nam có tính chất địa phương, có chức năng chi trả đầy đủ ngang với giấy bạc Trung ương và giấy bạc toàn Nam Bộ.

tien-xu-1-dong-cua-nuoc-viet-nam-dan-chu-cong-hoa-2.jpg
Tiền xu 1 đồng của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

“Ban ấn loát đặc biệt” do kỹ sư Ngô Tấn Nhơn phụ trách đóng ở Đồng Tháp cùng các họa sĩ Huỳnh Văn Gấm, Sáu Hộ , Lê Ba, Lê Thiên, Trần Ngọc Thanh..., đã cho ra đời những tờ giấy bạc Cụ Hồ khá đẹp - hình tượng hiên ngang của Nam Bộ kháng chiến.

Trên 200 tờ tiền “đắp nền” hay còn gọi là “tiền đóng dấu” của Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam Bộ được chánh quyền sử dụng con dấu của chánh quyền địa phương đóng lên những tờ tiền Đông Dương xài tạm trong thời gian chờ “Giấy bạc Nam Bộ” ra đời. Chỉ sử dụng trong thời gian ngắn 1948-1952…

172.jpg
Nhà sưu tập Huỳnh Minh Hiệp được xác lập kỷ lục quốc gia về sưu tầm tiền cổ năm 2005. Ảnh: GIẢN THANH SƠN

2. Huỳnh Minh Hiệp kể, để có được những đồng tiền ấy, anh đã rong ruổi khắp các vùng quê, từ bắc chí nam, gặp gỡ những người già, những người từng cất giữ chúng như một phần ký ức. Có đồng tiền anh đổi bằng cả tháng lương khi còn làm việc, có đồng anh được tặng như một lời tri ân cho lòng đam mê và sự kiên trì.

“Đây không chỉ là tiền”, anh nói, mắt nhìn xa xăm, “mà là chứng tích của một thời kỳ lịch sử. Là hơi thở của những ngày đầu độc lập, là giấc mơ về một đất nước tự do”. Tôi lặng người. Trong tay anh, những đồng tiền ấy không còn là vật trao đổi, mà là biểu tượng của lòng yêu nước, của sự hy sinh, của niềm tin vào tương lai.

Hiệp bảo, anh sưu tầm không phải để bán, mà để giữ. Để sau này, con cháu anh - và cả chúng ta - biết rằng có một thời, đất nước đã phải vượt qua muôn vàn gian khó để in được đồng tiền của chính mình. Đó là một tuyên ngôn không lời: Việt Nam đã đứng lên, đã là một quốc gia độc lập.

Buổi sáng ấy, cùng các bạn thưởng thức ly cà-phê đậm đà hơn bởi câu chuyện anh kể. Tôi rời quán, mang theo một cảm giác lặng lẽ nhưng đầy tự hào. Trong lòng tôi, những đồng tiền Bác Hồ không chỉ là kim loại hay giấy bạc, mà là lời nhắn gửi của lịch sử, là tấm lòng của một người với quê hương, là ánh sáng soi đường cho thế hệ mai sau.

Nếu một ngày bạn vô tình bắt gặp một đồng tiền cũ, hãy thử lắng nghe. Biết đâu, nó đang kể cho bạn một câu chuyện về tự do, về lòng yêu nước, và về một buổi sáng cà-phê Sài Gòn đầy cảm xúc.

Có thể bạn quan tâm

Cuộc chơi không cần người chơi

Ly cà-phê đặt nhẹ, giọt nước lạnh trên thành cốc chảy dài. Hai người bạn thân quay đầu vào nhau, những nếp nhăn hằn sâu theo khóe mắt. Câu chuyện họ chia sẻ giống hệt hàng nghìn câu chuyện khác ngoài kia: Giá nhà tăng từng ngày, còn tiền gửi ngân hàng chỉ nhích từng năm.

Bao cấp cho người... giàu

Với quan điểm xuyên suốt “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, Đảng và Nhà nước đã triển khai, đề xuất nhiều chính sách nhân văn nhằm bảo đảm quyền học tập cho mọi trẻ em, nâng cao an sinh xã hội và giảm gánh nặng tài chính cho người dân.

Rời đảo Len Đao. Ảnh: TRẦN SƠN HẢI

Trường Sa trong tim những người đi biển

Nghe thông tin “mùa ra đảo” cuối năm, đất liền rộn ràng hướng ra cùng các chiến sĩ và cư dân Trường Sa, lại nhớ giữa tháng 5/2024, khi mặt trời phương nam rót nắng vàng như mật xuống hải cảng Cam Ranh, hơn 200 đại biểu của Đoàn Công tác số 23 tập trung bên cầu cảng…

Kiều bào dự hội chợ từ thiện tại Thủ đô Budapest, Hungary. Ảnh: UBNV

Khát vọng đồng hành cùng Tổ quốc

Với hơn 1.300 lượt ý kiến đóng góp cho Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng gửi về từ khắp các châu lục, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN) đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, niềm tin và khát vọng đồng hành cùng Tổ quốc.

Quản trị rủi ro công bằng

Những ngày qua, lũ lụt hoành hành suốt dải duyên hải Nam Trung Bộ từ Phú Yên, Khánh Hòa đến Đắk Lắk, gây thiệt hại về người và tài sản vô cùng lớn.

Việt Nam đang thiếu lao động trình độ cao. Ảnh: ANH QUÂN

Tìm đúng cánh cửa cho mình

Năm nay, các sự kiện quốc gia đều được mọi người quan tâm đặc biệt. Sau những kỳ lễ tiết tưng bừng phấn khởi, phải có một khoảng thời gian để mỗi cá nhân “nguội” lại.

Ngập do triều cường tại TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: THẾ ANH

“Nước tới bánh xe”

Giữa cơn mưa xối xả cuối năm, trên đoạn đường Tôn Thất Thuyết, dòng xe hơi đứng im, kiên nhẫn. Xe máy xoay xở lao lên vỉa hè để rồi cũng chịu trận vì quá đông. Nước bắt đầu dâng, nhiều đoạn không thể phân biệt lòng đường và vỉa hè. Tiến không được, lùi cũng không xong.

Ăn quá nhiều đồ ăn vặt dễ dẫn đến mất cảm giác khi vào bữa chính.

Quan tâm đúng cách

Trong thời đại phát triển như vũ bão của tên lửa, internet… vấn nạn béo phì không còn là vấn đề của riêng các nước phát triển.

Ảnh: ANH QUÂN

Xét học bạ, dễ tuyển sinh nhưng khó công bằng

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến về việc có nên tiếp tục hay dừng áp dụng xét tuyển đại học bằng học bạ. Đây là một trong những phương thức phổ biến nhất nhiều năm qua, được nhiều thí sinh lựa chọn nhưng cũng gây ra những tranh luận về tính công bằng và minh bạch.

Kiểm soát lạm quyền

Một ngày đẹp trời, tôi nhận được cuộc gọi từ người quen. Anh khá am hiểu pháp luật và bày tỏ sự bức xúc: “Ông xem thế nào, giờ thấy có những hành vi lạm quyền quá mức”.

Người trẻ lạc nhịp

Theo số liệu từ Cục Thống kê, trong quý III/2025, hơn 1,6 triệu thanh niên Việt Nam (15 - 24 tuổi) không có việc làm, cũng không tham gia học tập hay đào tạo nghề.

Nhẹ đầu mối, nặng lo toan

Sáng thứ 6, điểm phục vụ hành chính công phường Khương Đình (Hà Nội) đông nghẹt. Ghế ngồi đã kín chỗ, nhiều người phải đứng ra tận cửa vào. Không gian khoảng 30 m² huyên náo những âm thanh thúc giục. Anh công chức xua cao tay, nói lớn: “Các bác cứ bình tĩnh. Giờ việc của 5-6 phường gộp một, phải từ từ để chúng cháu giải quyết!”.

Giữ “đường thẳng, lối thông” từ chính quyền cơ sở

Vài chục năm trước, mỗi khi nghe thấy câu chuyện tắc đường tại một số quốc gia Đông Nam Á, tôi vẫn không tưởng tượng nổi tại sao lại có lượng xe cộ lớn đến thế tập trung tới thủ đô và các thành phố lớn bên nước bạn.

Người bán không nhầm

Hai tuần từ sau trận ngập lụt lịch sử tại Thái Nguyên, hình ảnh những chiếc ô-tô đầy bùn đất, cùng hóa đơn sửa chữa hàng chục, hàng trăm triệu đồng vẫn được thảo luận sôi nổi trên các diễn đàn.

Áp lực thành công

Thành công chưa bao giờ hiện diện dày đặc như hôm nay. Chỉ cần lướt mạng xã hội, người ta dễ dàng bắt gặp vô số “tấm gương vượt khó”, “triệu phú tự thân” hay những “câu chuyện truyền cảm hứng”. Nhưng cũng chính vì thế, chưa bao giờ cảm giác thua kém và áp lực phải thành công lại lan truyền mạnh mẽ như hiện nay.

Bà Trương Thị Tám (đội khăn vấn, hàng cuối) trong một lần được chụp ảnh với Bác Hồ.

Tấm gương “du kích Hoàng Ngân” xứ nhãn

Về xã Khoái Châu (tỉnh Hưng Yên), một miền quê cách mạng, gặp chúng tôi, Bí thư Đảng ủy xã Khoái Châu Bùi Huy Cường tự hào giới thiệu: “Ở đây có cụ Trương Thị Tám, Anh hùng dùng đón gánh đánh Tây từ tuổi 17 đấy, nay đã 92 tuổi, cụ còn khỏe và minh mẫn lắm”.

Sau cơn lũ dữ

Trong những năm gần đây, những cơn bão nhiệt đới, những cơn lũ dữ có chiều hướng thay đổi trái quy luật thông thường. Miền bắc, miền trung nước ta vừa liên tiếp phải gánh chịu những cơn bão, lũ gây thiệt hại vô cùng lớn.

Ngẫm chuyện ngập

Người Thủ đô không chỉ yêu giai điệu và ca từ của ca khúc “Hà Nội mùa vắng những cơn mưa”, mà hiện tại, có lẽ họ đều mong đến thời điểm tên bài hát thành hiện thực. Mấy tuần qua, bão chồng bão, mưa ngập khắp nơi. Bão tan, thấy mưa chuyển mùa cũng nơm nớp lo ngập. Lo mãi đến thành ám ảnh.

Những cái tên

Chẳng ai biết những cái tên có từ bao giờ, nhưng chắc chắn một điều rằng, mỗi cái tên, từ địa danh, đồ vật và đặc biệt là tên người bao giờ cũng mang hàm ý sâu xa nào đó.

Ngôi nhà và sự an toàn trong bão

Khi còn nhỏ, mỗi kỳ nghỉ hè, tôi thường được đưa về nhà ông bà ngoại gửi. Quê gần biển (Nam Định cũ), đã không ít lần ông bà và cháu cùng trải qua những cơn bão lớn.

Công dân quốc tế và những đứa con thiếu quê hương

Đã có thời, cụm từ “công dân quốc tế” được nhắc đến đầy tự hào. Đó là những người giỏi giang, từ rất sớm đã bước chân vào làm việc cho các tổ chức quốc tế. Theo báo cáo của Liên hợp quốc, toàn hệ thống hiện có khoảng 130 nghìn nhân sự đang làm việc tại các cơ quan, tổ chức trực thuộc trên phạm vi toàn cầu (số liệu năm 2024).

Tọa đàm “Bảo mật dữ liệu và an ninh mạng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” do Báo Nhân Dân tổ chức. Ảnh: THÀNH ĐẠT

Tăng bảo mật dữ liệu và an ninh mạng

Khối lượng dữ liệu khổng lồ được tạo ra mỗi ngày chính là nền tảng phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dự báo, xây dựng chính sách và cung cấp dịch vụ công thông minh.

Đơn vị thiết giáp của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Nghệ An ra quân huấn luyện.

Kỷ niệm 80 năm lực lượng vũ trang tỉnh Nghệ An (21/8/1945-21/8/2025): Xứng đáng với truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam và quê hương Xô Viết anh hùng

Trải qua 80 năm (21/8/1945-21/8/2025) xây dựng chiến đấu và trưởng thành, lực lượng vũ trang tỉnh Nghệ An đã vượt qua nhiều khó khăn gian khổ, đóng góp to lớn trong các cuộc kháng chiến và bảo vệ Tổ quốc cũng như xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp.

Tiền lời bán đất

Hơn 20 năm trước, khi mới lên Hà Nội học, tôi có thời gian ở nhờ nhà người bác trên đường 32, phường Phú Diễn, quận Bắc Từ Liêm (cũ). Nhà bác bán cơm bình dân, xoay xở qua ngày nhờ tệp khách chính là người lao động thu nhập thấp và cánh lái xe đường dài.

Nhận diện thủ đoạn “nhảy dù”

Gần đây, có hai câu chuyện "kỳ lạ" xảy ra tại hai thành phố lớn của nước ta. Đó là chuyện xây nhà “nhầm” trên đất của người khác ở Hải Phòng và Thành phố Hồ Chí Minh. Về lý, đất nhà ai người ấy sở hữu và toàn quyền định đoạt. Tuy vậy, hai câu chuyện tưởng đúng lý mười mươi, tới giờ bỗng gây tranh cãi.