Hội nghị toàn quốc của Đảng họp từ ngày 13 đến 15 tháng 8 năm 1945 tại Tân Trào đã tập trung trí tuệ của toàn Đảng để phân tích sâu sắc tình hình thế giới và trong nước, quyết định chớp thời cơ lãnh đạo toàn dân tổng khởi nghĩa giành chính quyền và cử ra Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc để chỉ đạo công việc trọng đại đó... (Trích bài phát biểu của Tổng Bí thư Đỗ Mười tại Lễ mít-tinh kỷ niệm 50 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 tại Tân Trào, ngày 16/8/1995).
Năm 1945, tình hình thế giới và trong nước diễn biến hết sức mau lẹ, có lợi cho cách mạng Việt Nam. Đêm 9/3/1945, Nhật nổ súng đảo chính Pháp trên toàn cõi Đông Dương, Pháp chống trả yếu ớt và nhanh chóng đầu hàng. Ngày 12/3/1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương ra Chỉ thị Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta. Ngay sau khi Chỉ thị ra đời, cao trào kháng Nhật, cứu nước dâng lên mạnh mẽ, các cuộc khởi nghĩa từng phần nổ ra ở nhiều địa phương.
Tại Tuyên Quang, đêm 10/3/1945, cuộc khởi nghĩa Thanh La nổ ra dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đồng chí Tạ Xuân Thu và Ban Chỉ huy Phân khu Nguyễn Huệ, lực lượng vũ trang cách mạng đã mau lẹ tước vũ khí của lính dõng, bắt bọn tổng lý, hương dõng phải quy phục, giao nộp súng ống, bằng sắc, triện đồng. Ta giải phóng hoàn toàn xã Thanh La trong đêm, sau đó mở rộng khởi nghĩa sang các xã lân cận rồi tiến về giải phóng Đăng Châu - huyện lỵ Sơn Dương.
Ngày 16/3/1945, tại Thanh La (nay thuộc xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang) diễn ra cuộc mít-tinh, tuyên bố thành lập châu Tự Do và Ủy ban cách mạng lâm thời châu. Cuộc khởi nghĩa Thanh La thắng lợi, châu Tự Do thành lập là một trong những chính quyền cách mạng cấp xã và cấp châu đầu tiên được thành lập trong cả nước.
Trước diễn biến nhanh chóng của tình hình thế giới và trong nước theo chiều hướng có lợi cho cách mạng Việt Nam, cuối tháng 4, đầu tháng 5/1945, để tiện lợi cho việc chỉ đạo phong trào cách mạng toàn quốc, chuẩn bị sẵn sàng lực lượng, nắm thời cơ tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã chỉ thị đồng chí Võ Nguyên Giáp: Cần chọn ngay trong vùng Cao-Bắc-Lạng hoặc Tuyên Quang, Thái Nguyên một địa điểm có dân tốt, cơ sở cách mạng tốt, địa hình tốt, có thể thuận tiện làm một trung tâm liên lạc với miền xuôi, miền ngược, ra nước ngoài và bảo toàn lực lượng của ta “Tiến khả dĩ công, thoái khả dĩ thủ” mình còn yếu, địch mạnh, nhưng nhất định không để địch tiêu diệt.
Thực hiện chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh, đồng chí Võ Nguyên Giáp về Kim Quan Thượng (thuộc vùng Tân Trào) cùng Ban lãnh đạo Phân khu B-Nguyễn Huệ gồm các đồng chí: Song Hào, Tạ Xuân Thu, Lê Dục Tôn, Lê Trung Đình... sau khi khảo sát thực tế vùng dọc bờ sông Phó Đáy từ Kim Quan đến xã Tân Trào và trao đổi thống nhất chọn vùng Tân Trào làm căn cứ trung tâm lãnh đạo của Trung ương và lãnh tụ Hồ Chí Minh.
Tại Tân Trào, lãnh tụ Hồ Chí Minh cùng Trung ương Đảng chỉ đạo gấp rút chuẩn bị lực lượng tiến tới Tổng khởi nghĩa. Đầu tháng 6/1945, Người chỉ thị thành lập Khu giải phóng gồm 6 tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên và một số vùng phụ cận thuộc các tỉnh Bắc Giang, Vĩnh Yên, Phú Thọ, Yên Bái, chọn Tân Trào làm Thủ đô Khu giải phóng.
Những ngày đầu khi mới về Tân Trào, Bác ở cùng gia đình ông Nguyễn Tiến Sự, thôn Tân Lập, khi ấy còn có tên là làng Kim Long. Thời gian sau, để bảo đảm bí mật và tiện làm việc, Bác Hồ đã chuyển lên ở trên lán Nà Nưa, xã Tân Trào, huyện Sơn Dương và làm việc từ cuối tháng 5 đến ngày 22/8/1945 để chuẩn bị và lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945.
Ngày 13/8/1945, Trung ương Đảng quyết định thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc do đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh phụ trách. Ngay trong đêm 13/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc quốc ban bố Quân lệnh số 1, hạ lệnh Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. Tại khu rừng Nà Nưa, từ ngày 14-15/8/1945 diễn ra Hội nghị toàn quốc của Đảng, đưa ra quyết định chớp thời cơ Tổng khởi nghĩa trong cả nước.
Cũng tại Tân Trào, trong hai ngày 16 và 17/8/1945, Quốc dân Đại hội đã họp tán thành và ủng hộ chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng; thông qua 10 chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh, cử ra Ủy ban giải phóng dân tộc Việt Nam do lãnh tụ Hồ Chí Minh làm Chủ tịch; quy định Quốc kỳ, Quốc ca.
Chiều 16/8, tại cây đa Tân Trào, đồng chí Võ Nguyên Giáp thay mặt Ủy ban Quân sự cách mạng đọc Quân lệnh số 1, hành quân về giải phóng thị xã Thái Nguyên và tiến về giải phóng Hà Nội và các tỉnh, thành phố trong cả nước. Từ đây, cuộc khởi nghĩa toàn quốc được phát động, lan tỏa khắp ba miền.
Dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam triệu người như một, nhất tề đứng lên Tổng khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi. Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám 1945 đã mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc: Kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội; mở ra thời đại mới: Thời đại Hồ Chí Minh rực rỡ nhất, vinh quang nhất trong lịch sử dân tộc.
Đảng bộ và đồng bào các dân tộc tỉnh Tuyên Quang rất vinh dự và tự hào được chứng kiến và góp phần làm nên những thắng lợi lịch sử của cách mạng Việt Nam.
Những ngày tháng 5 này, ở Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào, lượng khách về nguồn tăng mạnh. Từng hàng dài người dân trong nước và khách quốc tế xếp hàng để báo công dâng Bác và tham quan di tích lán Nà Nưa, đình Tân Trào - nơi Quốc dân Đại hội họp từ ngày 16 đến 17/8/1945. Những đoàn khách tham quan ra vào tấp nập tạo nên ấn tượng đầy xúc động trước tình cảm của người dân trong nước với vùng đất cội nguồn cách mạng.
Chị Nguyễn Thị Nga, du khách đến từ Quảng Ninh cho biết: Đây là lần thứ hai chị được về thăm lán Nà Nưa. Dừng chân ở mỗi địa danh lịch sử, mỗi người đều cảm nhận còn đâu đây bóng hình của Bác. Tân Trào bây giờ như vừa lạ vừa quen bởi đã đổi thay nhiều, đời sống của nhân dân được cải thiện, nhà cửa khang trang sạch đẹp, giao thông đi lại thuận tiện.
Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng khi về thăm và chúc Tết Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Tuyên Quang, ngày 28/1/2011 đã ghi:... Từ lâu, Tân Trào, Sơn Dương, Kim Bình, Chiêm Hóa... đã trở thành những địa danh lịch sử thiêng liêng và thân thiết gắn liền với quá trình đấu tranh cách mạng hào hùng của Đảng ta, dân tộc ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn vàn kính yêu. Tuyên Quang - Thủ đô Khu giải phóng, Thủ đô kháng chiến mãi mãi là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc tỉnh Tuyên Quang và đồng bào cả nước. Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đánh giá cao và biết ơn những đóng góp, hy sinh to lớn của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Tuyên Quang...
Triển khai thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, ngày 23/5/2021, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tuyên Quang ban hành Đề án số 02- ĐA/TU về tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị-xã hội được gắn chặt với các phong trào thi đua, cuộc vận động cụ thể tại địa phương, cơ quan, đơn vị và đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ toàn hệ thống chính trị.
Sau gần bốn năm thực hiện, đến năm 2025, 10.429 hộ nghèo, cận nghèo, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn được sửa nhà, làm nhà mới; thăm, tặng quà hộ nghèo, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, gia đình bị ảnh hưởng do mưa, lũ, gia đình chính sách, trị giá hơn 11,6 tỷ đồng... Qua đó, góp phần tăng cường mối quan hệ gắn bó, mật thiết giữa cán bộ, đảng viên với nhân dân; tạo sự đồng thuận, niềm tin của nhân dân với cấp ủy, chính quyền.
Kỷ niệm 80 năm Ngày Bác Hồ về Tuyên Quang lãnh đạo Tổng khởi nghĩa Tháng Tám là dịp để khơi dậy niềm tự hào, ý thức trách nhiệm, tiếp nối truyền thống và vun đắp khát vọng phát triển.
Đồng chí Hà Thị Nga, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang khẳng định, truyền thống Tân Trào là hành trang, là động lực để Đảng bộ và nhân dân Tuyên Quang hôm nay không ngừng nỗ lực phấn đấu xây dựng Tuyên Quang xứng đáng với niềm tin mà lịch sử đã trao gửi. Hiện thực hóa mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” để “… ai cũng có cơm ăn, áo mặc, được học hành”, như Bác Hồ từng căn dặn.
![[Video] Bảo tàng 800m2 lưu giữ "ngân hàng ký ức" của Quốc hội Việt Nam](https://cdn.nhandan.vn/images/8f0e69cb696c03bfdf91ec30c3d24bbdcd8aeef2121709053d99bcab1df6bee6064c7c44182f4fe92cce4a23dc16989d7c5548edf8497a7cfcbd1f880caab688/bao-tang-qh-1101.jpg.webp)
