Đó là trường hợp của bà Ðặng Thị Vân, trú tại số 74, Ðại lộ Hùng Vương, TP Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. Lật giở lại tập hồ sơ vụ việc của bà Ðặng Thị Vân cung cấp, tại Bản án dân sự sơ thẩm số 14/2005/DSST của TAND tỉnh Quảng Ngãi và Bản án dân sự phúc thẩm số 36/2005/DS-PT của TAND tối cao tại Ðà Nẵng. Cả hai bản án này đều tuyên buộc bà Ðặng Thị Vân phải trả lại nhà diện tích 58m2 và quyền sử dụng đất cho nguyên đơn. Diện tích nguyên đơn khiếu nại đòi quyền sở hữu cũng chỉ có 24m2 đất, không có nhà ở.
Khi xác minh, cơ quan tư pháp cũng không xác định được 24m2 nằm vị trí nào trong tổng số 58m2 bà Vân đang sử dụng; thẩm phán phiên tòa sơ thẩm buộc bị đơn phải giao trả toàn bộ 58m2 kèm cả ngôi nhà trên diện tích này cho nguyên đơn mà không thông qua đơn vị thẩm định giá; cũng không ai giải thích được giấy chứng thư kiến điền do nguyên đơn cung cấp (giấy quyền sở hữu nhà, đất do chế độ cũ cấp trước năm 1975) lại có sau khi giấy phép xây dựng được cấp năm 1970. Cũng không ai giải thích được việc trong khi xét xử, chủ tọa phiên tòa là một người, nhưng ký quyết định ban hành bản án lại là người khác?
Những vấn đề nêu trên đã được nêu rõ trong nhiều văn bản trao đổi thông tin giữa Viện KSND tối cao, TAND tối cao, UBND tỉnh Quảng Ngãi. Ðặc biệt, trong buổi làm việc trực tiếp ngày 24/5/2014 giữa đại diện Viện KSND tối cao, TAND tối cao và các cơ quan thuộc UBND tỉnh Quảng Ngãi, các bên liên quan cũng không thống nhất được các nội dung còn mâu thuẫn trong bản án đã tuyên.
Sau đó, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi có Công văn số 2190/UBND-NC ngày 15/5/2015, gửi TAND tối cao, đề nghị làm rõ những mâu thuẫn trong cả hai bản án, đồng thời kiến nghị Viện KSND tối cao, TAND tối cao có ý kiến chỉ đạo giải quyết dứt điểm vụ việc. Vậy nhưng, các cơ quan nêu trên không có văn bản nào trả lời. Mãi đến ngày 23/7/2019, tại Thông báo số 262/TB-TA, TAND tối cao trả lời khiếu nại của bà Ðặng Thị Vân lại cho rằng khiếu nại: "Không có tình tiết mới, do vậy không có căn cứ để kháng nghị".
Sau khi tiếp nhận đơn của bà Ðặng Thị Vân, chúng tôi đã gửi rất nhiều công văn đề nghị làm rõ những sai sót và vấn đề chưa sáng tỏ trong các Bản án nêu trên. Tại Công văn số 287/CV-TACCÐN ngày 12/11/2021, TAND Cấp cao tại Ðà Nẵng cho biết: "Nếu nguyên đơn không đồng ý với Bản án thì có thể gửi đơn đến Viện KSND tối cao hoặc TAND tối cao". Trong khi đó, TAND tối cao trả lời, vụ việc đã hết thời hiệu đề nghị tái thẩm cho nên sẽ không xem xét kháng nghị của bà Ðặng Thị Vân. Ðồng nghĩa với việc cơ quan này không thừa nhận sai sót tại các bản án và sửa sai cho tòa án cấp dưới.
Cũng không có bất kỳ văn bản nào, tài liệu nào được các cơ quan, chính quyền địa phương cung cấp cho thấy mâu thuẫn trong các bản án đã được giải quyết. Những sai sót trong cả thủ tục, hồ sơ, áp dụng pháp luật, quy trình xét xử, giải quyết khiếu nại... trong các bản án đã tuyên đều bị gói trong một câu "đã quá thời hiệu đề nghị kháng nghị".
Trong cả hai bản án về vụ việc đòi quyền sử dụng đất tại số 74, 76 Ðại lộ Hùng Vương đều còn nhiều nội dung chưa rõ ràng, thiếu cơ sở pháp luật. Ngày 15/5/2015, sau khi làm việc, ghi nhận nhiều ý kiến của đại diện các cơ quan chức năng của tỉnh và Trung ương, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã có Văn bản số 2190/UBND-NC gửi Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng Viện KSND tối cao đề nghị xem xét. Tuy nhiên, hai cơ quan nêu trên đều chưa có văn bản trả lời.
Lê Viết Chữ
Nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi
Bản án dân sự sơ thẩm số 14/2005/DSST và Bản án dân sự phúc thẩm số 36/2005/DS-PT đều vi phạm những nguyên tắc tối thiểu trong xét xử. Ðó là quyết định trong Bản án không phù hợp các tình tiết khách quan của vụ án; Áp dụng pháp luật chưa chính xác dẫn đến quyết định mang tính suy diễn, làm lợi cho nguyên đơn; Bản án cũng không giải quyết triệt để những nội dung tranh chấp; không áp dụng quy định về nghĩa vụ thanh toán...
Luật sư Hà Luân(Văn phòng Luật Hưng Ðạo Thăng Long,
Ðoàn Luật sư TP Hà Nội)
