Ngăn chặn biến tướng, lệch lạc trong thờ Mẫu

Sau sáu năm được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, Tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ đang có sức sống mạnh mẽ. Ngày càng nhiều cơ sở tín ngưỡng có các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu, nhất là nghi thức hầu đồng-một hình thức diễn xướng tâm linh quan trọng của thờ Mẫu.
Trình diễn hầu đồng tại đền Rừng (quận Long Biên, thành phố Hà Nội).
Trình diễn hầu đồng tại đền Rừng (quận Long Biên, thành phố Hà Nội).

Sự phát triển này khiến nguy cơ biến tướng, sai lệch đối với thờ Mẫu ngày càng lớn, nhất là địa bàn có nhiều cơ sở thờ tự liên quan đến thờ Mẫu như Hà Nội.

Tháng Tám âm lịch có ngày giỗ Ðức Thánh Trần (ngày 20/8), nên ở nhiều đền, phủ, điện, linh từ… trên địa bàn Hà Nội đều tổ chức hoạt động tâm linh, nhất là các buổi hầu đồng. Trái với tình trạng nhiều di sản văn hóa phi vật thể đứng trước nguy cơ thất truyền hay khó khăn trong tồn tại, tín ngưỡng thờ Mẫu đang phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây. Tại Hà Nội, có gần 600 đền, năm phủ, 1.230 điện tư gia... Ngoài những di tích có lịch sử lâu đời, thì số lượng điện thờ Mẫu tại các gia đình vẫn tiếp tục tăng do người tham gia tín ngưỡng thờ Mẫu liên tục "trình đồng mở phủ". Sự phát triển quá nhanh này dẫn đến nhiều hệ lụy. Trong khi đó, các sinh hoạt khá phức tạp, từ việc bài trí thờ cúng, trang phục cho đến các hình thức diễn xướng. Nguy cơ sai lạc càng cao hơn khi tín ngưỡng thờ Mẫu vốn là sinh hoạt dân gian không có tổ chức nghề nghiệp, không có người thẩm định chuyên môn… Ðiều này không chỉ khiến giới nghiên cứu, mà bản thân những người thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu lâu năm cũng hết sức băn khoăn. Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Thìn (quận Ba Ðình) cho biết: "Có nhiều biến tướng trong tín ngưỡng thờ Mẫu, như: Diễn xướng tùy tiện; trang phục, đạo cụ, văn hầu… lệch chuẩn; thực hành mê tín dị đoan trong nghi thức hầu đồng… thậm chí là tìm cách để con nhang đệ tử bỏ ra khoản tiền lớn để tổ chức hầu đồng, khiến họ tán gia bại sản...". Việc tín ngưỡng thờ Mẫu được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại khiến một số đối tượng tranh thủ "mượn danh" di sản để trục lợi cá nhân, nhất là mượn danh "nhà Thánh" để đưa ra yêu cầu với các con nhang đệ tử.

Ðể chủ động ngăn chặn những biến tướng, lệch lạc, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã phối hợp Hội Di sản văn hóa Thăng Long-Hà Nội đưa Liên hoan Tín ngưỡng thờ Mẫu trở thành hoạt động thường niên, nhằm tạo sân chơi, diễn đàn cho những người thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu; tổ chức các buổi tọa đàm khoa học; các lớp tập huấn. Mới đây, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị tập huấn công tác quản lý nhà nước đối với di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ với đối tượng tham gia chính là đại diện Ban quản lý di tích, thủ nhang các phủ, đền, điện, miếu thờ Mẫu; thanh đồng, cung văn tiêu biểu. Tại lớp tập huấn, các đại biểu đã được nghe các chuyên gia thông tin về vai trò của thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ trong đời sống; phổ biến những vấn đề pháp luật liên quan đến di sản thờ Mẫu, các văn bản liên quan đến quản lý hoạt động tín ngưỡng; nhất là Văn bản số 618/BVHTTDL-DSVH ngày 12/2/2018 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc chấn chỉnh hoạt động hầu đồng trong thực hành di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò của các nghệ nhân trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu…

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang - Trưởng phòng Quản lý Di sản văn hóa phi vật thể, Cục Di sản văn hóa đã nhấn mạnh: Ðể triển khai hiệu quả và nghiêm túc Chương trình hành động quốc gia bảo vệ di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ của người Việt thì các nghệ nhân cần chú ý chỉ tổ chức hầu đồng ở những nơi có điện thờ Mẫu hoặc di tích thờ Mẫu; không tổ chức nghi lễ hầu đồng ở khu vực công cộng với tính chất một loại hình dịch vụ du lịch hay ca nhạc đường phố; đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người thực hành về giá trị của di sản, qua đó khuyến cáo hạn chế việc sử dụng nhiều vàng mã và đồ lễ đắt tiền để chia, phát lộc trong lễ hầu đồng… Hội nghị được nghe các ý kiến phản hồi của những người thực hành di sản. Ðáng lưu ý là ý kiến của các Nghệ nhân Ưu tú: Lưu Ngọc Ðức, Nguyễn Thị Kim Loan, Nguyễn Tất Kim Hùng. Các nghệ nhân đều bày tỏ những băn khoăn, lo lắng trước thực trạng tín ngưỡng thờ Mẫu "nở rộ" một cách thái quá. Trước đây, người thực hành di sản phải có ít nhất 12 năm thực hành, tu tâm học đạo mới được công nhận là đồng thầy thì hiện nay, chỉ vài năm trình đồng mở phủ người ta đã tự xưng "đồng thầy". Ðiều này làm ảnh hưởng đến niềm tin của công chúng đối với di sản tín ngưỡng thờ Mẫu.

Ðể tiếp tục ngăn chặn những lệch lạc đặt ra trong tín ngưỡng thờ Mẫu, theo Trưởng phòng Quản lý di sản (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) Phạm Thị Lan Anh, ngành văn hóa Thủ đô sẽ tập trung triển khai Chương trình hành động quốc gia nhằm thực hiện các nội dung đã cam kết với UNESCO; ban hành và tổ chức triển khai Ðề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản phi vật thể đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, trong đó có thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ của người Việt Nam.

Có thể bạn quan tâm

Lễ hội rước vua giả ở đền Sái (xã Thư Lâm, Hà Nội) là lễ hội lớn trong vùng, hằng năm thu hút đông đảo khách du lịch.

Điểm đến hấp dẫn ở phía bắc Thủ đô

Sau khi sắp xếp lại địa giới hành chính, xã Thư Lâm là địa bàn có nhiều di tích, di sản văn hóa ở khu vực phía bắc Thủ đô. Trong đó, có những địa danh đã trở thành điểm du lịch nổi tiếng như làng gỗ mỹ nghệ Thiết Úng, đền Sái, rối nước Đào Thục…, cùng nhiều giá trị tiềm ẩn chưa được khai thác.

Thành phố Hà Nội đang tích cực chuyển đổi số mạnh mẽ trong thực hiện các thủ tục hành chính.

Tích cực hỗ trợ người dân tiếp cận công nghệ số

Thành phố Hà Nội đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính theo hướng chuyển đổi số rõ nét. Những thay đổi này sẽ góp phần hình thành nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả.

Ảnh minh họa.

Hà Nội và Vientiane tiếp tục hợp tác chặt chẽ, bền vững

Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, chiều 2/12, đồng chí Nguyễn Duy Ngọc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội đã có cuộc hội đàm với đồng chí Anouphap Tounalom, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thủ đô Vientiane.

Lãnh đạo Thành phố Hà Nội trao chứng nhận cho các doanh nghiệp đạt TOP 1 hàng Việt Nam được người tiêu dùng yêu thích năm 2025.

Hàng Việt chinh phục người tiêu dùng

Chương trình “Bình chọn hàng Việt Nam được người tiêu dùng yêu thích” năm 2025 đã tạo thêm một sân chơi uy tín, minh bạch, giúp doanh nghiệp khẳng định thương hiệu và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Đoàn Chủ tịch kỳ họp thứ 28 Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội. ( Ảnh THẾ ĐẠI)

Tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn

Tại kỳ họp thứ 28 của Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội khóa 16, nhiệm kỳ 2021-2026, các đại biểu đã chỉ ra một số điểm nghẽn như: nhà ở xã hội, thoát nước đô thị, ùn tắc giao thông, trường học quá tải... Đây là những vấn đề bức xúc đã tồn tại trong thời gian dài, cần có giải pháp để giải quyết triệt để.

Tổ hợp dự án nhà ở xã hội và dịch vụ thương mại AZ Thăng Long. (Ảnh QUANG NGUYÊN)

Áp dụng cơ chế mới phục vụ tái định cư và tạm cư

Một giải pháp quan trọng nhằm tháo gỡ vướng mắc cho công tác đền bù, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng khi thực hiện các dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị trên địa bàn Hà Nội đã được Hội đồng nhân dân thành phố thông qua tại kỳ họp thứ 28.

Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố Hà Nội biểu quyết thông qua hội nghị lần thứ ba, trong đó có Quy định mới về công tác cán bộ.

Nâng cao hơn nữa chất lượng công tác cán bộ

Thành ủy Hà Nội đã ban hành Quy định về phân cấp quản lý cán bộ và quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, tạm đình chỉ công tác, cho thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm đối với cán bộ.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc chung vui với nhân dân thôn Khánh Chúc Đồi, xã Ba Vì trong Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc.

Bài 4: Cụ thể hành động hướng tới mục tiêu hạnh phúc

Lãnh đạo Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh, hạnh phúc là thước đo cuối cùng cho mọi thành quả phát triển của Thủ đô. Mục tiêu đưa ra là cam kết để cả hệ thống chính trị của thành phố phải hành động quyết liệt hơn bằng nhiều giải pháp cụ thể, hiệu quả.

Các đại biểu cùng ôn lại những ký ức về chiến thắng Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không.

Sống lại chiến tích trận “Điện Biên Phủ trên không”

Kỷ niệm 53 năm Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” (12/1972-12/2025) là dịp để Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò giúp công chúng ôn lại ký ức, sống lại chiến tích xưa. Từ đó, lan tỏa tinh thần yêu nước, trách nhiệm trong dựng xây đất nước.

Chuyển đổi số là giải pháp giảm tải cho chính quyền địa phương (Trong ảnh: Trung tâm Phục vụ hành chính công tại xã Phú Xuyên).

Chuyển đổi số, yêu cầu tất yếu trong quản lý đô thị

Với tốc độ đô thị hóa nhanh, chính quyền địa phương đang phải đối diện rất nhiều vấn đề, áp lực từ dân số, hạ tầng, môi trường… Lộ trình phân cấp khi thực thi mô hình chính quyền địa phương hai cấp khiến cho yêu cầu về đổi mới phương thức quản lý càng trở nên cấp thiết hơn.

Cán bộ Thuế Thành phố Hà Nội hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang kê khai thuế.

Đồng hành hộ kinh doanh chuyển đổi thuế

Trong Chiến dịch 60 ngày đêm hỗ trợ hộ kinh doanh kê khai và phát triển lên doanh nghiệp (D60), cán bộ, nhân viên ngành Thuế Thành phố Hà Nội đã tới tận cơ sở để hỗ trợ người dân thực hiện các quy định mới, trên tinh thần “không để bất kỳ hộ kinh doanh nào bị bỏ lại phía sau”.

Hỗ trợ toàn diện để phát triển nông nghiệp

Với mục tiêu phát triển nông nghiệp Thủ đô theo hướng nông nghiệp sinh thái, bền vững, tạo ra các sản phẩm chất lượng, an toàn thực phẩm, hiệu quả kinh tế cao, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội vừa thông qua nghị quyết hỗ trợ toàn diện các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp với kinh phí dự kiến gần 670 tỷ đồng/năm.

Từ ngày 1/7/2026, thành phố Hà Nội thực hiện vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong Vành đai 1.

Lộ trình thực hiện thí điểm vùng phát thải thấp tại một số khu vực trong Vành đai 1 từ 1/7/2026

Từ ngày 1/7/2026, thành phố Hà Nội sẽ thực hiện vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong Vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028 thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 1 và một số khu vực tại Vành đai 2 trở vào. Từ ngày 1/1/2030, thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 3 trở vào.

Nghệ nhân Ưu tú Phan Thị Thuận, người tiên phong trong việc đưa sản phẩm lụa từ tơ sen ra thị trường.

Hà Nội dành kinh phí hỗ trợ nghệ nhân và bảo tồn nghề, làng nghề

Thành phố Hà Nội hỗ trợ một lần đối với Nghệ nhân Nhân dân là 40.000.000 đồng/người; Nghệ nhân Ưu tú là 30.000.000 đồng/người; Nghệ nhân Hà Nội là 20.000.000 đồng/người. Nghệ nhân Nhân dân truyền dạy được bồi dưỡng 500.000 đồng/người/buổi; Nghệ nhân Ưu tú, Nghệ nhân Hà Nội truyền dạy được bồi dưỡng 300.000 đồng/người/buổi…

Phát triển hạ tầng trạm cung cấp năng lượng sạch cần chính sách hỗ trợ.

Cần chính sách đủ “mạnh” và thông minh để tạo động lực

Thông tin liên quan đến chính sách, biện pháp hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch trên địa bàn Hà Nội đang được dư luận đặc biệt quan tâm bởi sự tác động lớn đến đời sống, việc làm của người dân. Để thực thi, các chính sách hỗ trợ cần tạo ra động lực thực sự.

Hoạt động sản xuất tại Khu công nghiệp Nội Bài, Hà Nội. (Ảnh PHẠM HÙNG)

Nâng tỷ trọng kinh tế số

Kinh tế số đang có sự tăng trưởng nhanh, giúp Thủ đô nâng cao năng suất sản phẩm, tính cạnh tranh… Nhưng để đạt được mục tiêu tỷ trọng kinh tế số chiếm 30% GRDP vào năm 2030, thành phố cần có những giải pháp đột phá trong chuyển đổi số.

“Mặt trận số” trên ứng dụng iHanoi đã chính thức ra mắt tại Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội lần thứ 18, nhiệm kỳ 2025-2030.

Tạo đột phá từ “Mặt trận số”

Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội lần thứ 18, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đánh dấu bước đổi mới hoạt động công tác Mặt trận của Thủ đô với một trong các khâu đột phá được xác định, đó là chuyển đổi số, xây dựng “Mặt trận số” vì mục tiêu Thủ đô văn minh, hiện đại, nhân dân hạnh phúc.

Công ty Môi trường đô thị Hà Nội hai chi nhánh Ba Đình và Hoàn Kiếm triển khai xe đạp điện gom rác phù hợp đặc thù địa bàn các tuyến phố du lịch, văn hóa và khu vực hồ Hoàn Kiếm. (Ảnh VÂN NHI)

Đổi mới mô hình duy trì vệ sinh môi trường

Với quyết tâm xây dựng thành phố ngày càng sạch đẹp, văn minh, Hà Nội đang thí điểm áp dụng mức độ vệ sinh môi trường cấp 1, mức tăng cường làm sạch cao nhất hiện nay tại một số tuyến phố trọng điểm và không gian quanh hồ Hoàn Kiếm.