Muốn lan tỏa âm nhạc truyền thống Việt Nam ra thế giới

Bất ngờ rẽ lối

- Xẩm truyền thống vốn mang nhiều triết lý, chiêm nghiệm về cuộc đời. Vậy mà Hà hát xẩm trên sân khấu hân hoan như cá gặp nước vậy?

- Tôi yêu xẩm như tình yêu của một cô gái dành cho ý trung nhân của cuộc đời mình vậy, rất khó lý giải, đơn giản là mình muốn gắn bó với người ấy, không vì lý do gì cả, yêu là yêu thôi. Hà không lựa chọn, chỉ là Hà và xẩm được có duyên gặp nhau sớm và thật may mắn là hợp nhau. Với xẩm, tôi được là chính mình.

- Tức là rất phá cách cho chính cả tình yêu là xẩm?

- (Cười) Khi đi thi Giọng hát hay Hà Nội 2020, ban đầu, tôi cũng chỉ thể hiện những bài hát nhạc nhẹ. Nhưng khi được vào chung kết, tôi nghĩ mình phải phá cách, tạo ấn tượng hơn với khán giả và Ban giám khảo nên đã quyết định hát xẩm. Trước cuộc thi này, tôi đã biết đến xẩm qua một khóa tập huấn ngắn với NSƯT Văn Ty tại nhà hát nơi tôi đang công tác nhưng cũng chỉ là biết cơ bản về điệu hát và cách hát vậy thôi. Thời gian chuẩn bị cho đêm chung kết chỉ có vài ngày nên tôi rất lo lắng. Trong một lúc đang suy nghĩ về cách triển khai bài thi thì tiếng nhạc điện tử từ studio của ông xã tôi vọng vào, thế là ý tưởng kết hợp xẩm với EDM xuất hiện.

Tôi tìm gặp nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long để nhờ cậy. Ủng hộ sự kết hợp "liều lĩnh" của tôi, anh Long gấp rút biên soạn lại lời bài Xẩm chợ Đồng Xuân cho cô đọng, phù hợp hơn và đặt tên là Xẩm Hà Nội.

- Việc phá bỏ "khuôn vàng thước ngọc" của một loại hình âm nhạc truyền thống rất dễ vấp phải sự chỉ trích. Đến nay, Hà đã đón nhận những bình luận với một tâm thế như thế nào? Có ý kiến gì khiến Hà phải suy ngẫm?

- Đúng là Hà quyết tâm "phá cách" nhưng cũng có bối rối đấy, bởi trước đó tôi chưa bao giờ thử sức với xẩm. Tôi lo rằng liệu sự kết hợp chưa từng có này có làm méo mó nội dung, cấu trúc âm nhạc cùng lề lối, làn điệu của xẩm, liệu có giúp xẩm tìm được chỗ đứng trên sân khấu hiện đại hay không? Thêm nữa, đây là bước ngoặt trong sự nghiệp của tôi, nếu khán giả hay giới chuyên môn không hài lòng thì tôi rất dễ bị tẩy chay và những sản phẩm sau cũng sẽ vấp phải định kiến.

Bình luận của khán giả thì luôn nhiều chiều. Nhưng tôi nhớ lại, khi thấy tôi quyết định mang bài xẩm-rap-EDM đi thi, thầy Văn Ty cũng lo cho tôi, sợ rằng bài hát có phần "kệch cỡm", sẽ khó được chấp nhận nhưng sau đó, chính thầy đã phát biểu trong một cuộc họp báo rằng, thầy tự hào về cô học trò liều lĩnh của mình. Điều đó khiến tôi hạnh phúc vô cùng. Và nói thật là tôi cũng tự hào ở điểm: tôi đã vượt qua được giới hạn bản thân để làm điều "điên rồ" ấy.

Sau tất cả mọi bình luận của khán giả, tôi nhận ra một điều rằng, xẩm là môn nghệ thuật gắn liền với người dân Việt Nam, bao đời nay vẫn vậy, có yêu và quan tâm xẩm lắm họ mới có sự nhận xét cẩn thận đến thế. Tôi chỉ dám hy vọng bản thân có thể tiếp tục đóng góp phần nhỏ bé cho bộ môn nghệ thuật truyền thống này theo cách của mình.

Sẽ tiếp cận khán giả nước ngoài

- Sau xẩm, cuối tháng 3 vừa qua, Hà lại ra mắt một MV kết hợp dân ca Mường với rap và EDM. Có vẻ như Hà đang cố gắng mở rộng giới hạn của mình?

- Bố tôi là người Mường, mẹ là người Kinh. Đập Nàng Khọt là một trong những bài dân ca quen thuộc nhất của đồng bào Mường. Bài dân ca này đã được tôi biểu diễn rất nhiều lần, từ những năm là học sinh, vì thế tôi quyết định chọn Đập Nàng Khọt để thực hiện sản phẩm âm nhạc mới của mình, cũng là MV kỷ niệm niềm vui được nhận Giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam triển vọng năm 2021.

Đúng là tôi không chỉ dừng lại ở xẩm mà sẽ còn khám phá bản thân ở những thể loại âm nhạc dân gian, truyền thống khác. Tôi đã mất nhiều năm loay hoay tìm con đường riêng cho mình, nay tìm được thì không có lý do gì mà không bước tiếp.

- Với rap và EDM, những sản phẩm của Hà có thể vượt ra khỏi biên giới Việt Nam. Điều này có nằm trong kế hoạch phát triển sự nghiệp của bạn hay không?

- Hiện tại, tôi công tác tại Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam, có rất nhiều cơ hội để có thể đưa xẩm đến với sân khấu quốc tế trong các chương trình giao lưu văn hóa.

Tôi cũng đang từng bước tìm hiểu để đưa sản phẩm âm nhạc của mình đến với đông đảo khán giả quốc tế hơn. Tôi và ê-kíp đã xây dựng một kênh YouTube chính thức để phổ biến các sản phẩm âm nhạc của mình. Chất liệu âm nhạc mà Hà đang kết hợp có sự gần gũi với âm nhạc thế giới và hy vọng, chính vì điều đó mà âm nhạc dân gian của chúng ta sẽ dễ dàng được lan tỏa trên thị trường quốc tế.

- Nhưng để gây chú ý trên bình diện quốc tế lại đòi hỏi rất nhiều yêu cầu về sự chuyên nghiệp trong mọi khía cạnh sản xuất, bên cạnh phong cách nghệ thuật đặc sắc của cá nhân nghệ sĩ. Khó khăn lớn nhất đối với bạn và ê-kíp khi quyết định đi theo kế hoạch tiến ra biển lớn này là gì?

- Phải nói, khó khăn nhất là quá trình nghiên cứu và tìm ra được những yếu tố có thể liên kết với nhau giữa các dòng nhạc. Nó đòi hỏi cần hiểu rất rõ tính chất của mỗi dòng nhạc rồi lựa chọn những yếu tố đặc trưng nhất của từng dòng và kết hợp với nhau, tránh bị rối hoặc làm mất đặc trưng của nhau.

Khó khăn tiếp theo là làm sao để Hà và ê-kíp luôn có đủ sức khỏe, đủ kinh tế, đủ sự yêu mến của khán giả, để tiếp tục đam mê và thực hiện những dự án mới (cười).

- Cảm ơn bạn về cuộc trò chuyện!

Hà Myo là một trong chín gương mặt được nhận danh hiệu Gương mặt trẻ Việt Nam triển vọng do Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trao tặng năm 2021. Cô đã được trao các giải thưởng: giải Bài hát về Hà Nội hay nhất và giải nhì cuộc thi Giọng hát hay Hà Nội 2020; giải nhì cuộc thi K-Pop Contest 2019; Huy chương vàng cuộc thi Tài năng trẻ Âm nhạc toàn quốc 2016.