Lễ hội Đền Thánh Nguyễn-Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội Đền Thánh Nguyễn là sự kiện văn hóa quan trọng, góp phần giới thiệu, quảng bá các giá trị di sản văn hóa vật thể, phi vật thể và các sản phẩm du lịch đặc sắc, nhằm tạo đột phá, thúc đẩy phát triển du lịch của tỉnh Ninh Bình; đặc biệt, khi Lễ hội đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 3986/QĐ-BVHTTDL ngày 10/12/2024 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Các đại biểu dâng hương tri ân, tưởng nhớ, kỷ niệm 960 năm ngày sinh Đức Thánh Nguyễn (1065-2025) tại Ninh Bình.
Các đại biểu dâng hương tri ân, tưởng nhớ, kỷ niệm 960 năm ngày sinh Đức Thánh Nguyễn (1065-2025) tại Ninh Bình.

Ngày 6/4 (tức ngày mùng 9/3 năm Ất Tỵ), tại khu Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia Đền Thánh Nguyễn, xã Tiến Thắng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình đã diễn ra Lễ đón nhận Quyết định công bố danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và khai mạc Lễ hội Đền Thánh Nguyễn năm 2025, kỷ niệm 960 năm Ngày sinh Đức Thánh Nguyễn Minh Không.

Tới dự, có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Nguyễn Thị Thanh, Phó Chủ tịch Quốc hội; Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Chủ tịch-Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; cùng đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương.

Đồng chí Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trao Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội Đền Thánh Nguyễn cho đại diện xã Tiến Thắng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.
Đồng chí Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trao Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội Đền Thánh Nguyễn cho đại diện xã Tiến Thắng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình.

Vị thế, vai trò đặc biệt của Thiền sư Nguyễn Minh Không với dân tộc

Thiền sư Nguyễn Minh Không, tên huý Nguyễn Chí Thành là người làng Đàm Xá, tổng Đại Hữu, phủ Trường Yên (nay thuộc xã Tiến Thắng, huyện Gia Viễn), sinh năm 1065.

Ông là một vị Thiền sư tài năng, có nhiều công lao đóng góp đối với đời sống chính trị, tư tưởng văn hóa của Đại Việt thời Lý; là một trong số ít các thiền sư được Đại Việt sử ký toàn thư ghi chép lại các sự kiện liên quan: năm 1131, triều đình nhà Lý dựng nhà cho Đại sư Minh Không; năm 1136, Thiền sư chữa khỏi bệnh cho vua Lý Thần Tông, được phong làm Quốc sư; việc Thiền sư Nguyễn Minh Không được phong làm Quốc sư, chức vị cao nhất trong hệ thống Tăng quan nhà Lý thể hiện rõ tầm quan trọng của ông trong lịch sử Phật giáo thời Lý nói riêng và lịch sử Phật giáo Việt Nam nói chung.

Ngoài ra, ông còn có công tìm hiểu kỹ thuật nung, pha chế đồng để phục hưng nghề đúc đồng - Tinh hoa của nền văn minh Đông Sơn - Văn minh Việt cổ.

Thiền sư Nguyễn Minh Không từ đời thực đã bước vào đời sống dân gian đậm màu truyền thuyết và huyền thoại với rất nhiều quyền năng, có phép thuật tài ba và được coi là ông tổ y dược và ông tổ nghề đúc đồng.

Các câu chuyện: "Ông Khổng Lồ đúc chuông", "Ông Khổng Lồ gánh núi", "Sự tích núi Con Mèo", "Sự tích Đồi Ba Rau, Đống Củi, Xó bếp", "Sự tích Bàn Cờ-Ô Thuốc", "Chữa bệnh Vua hóa hổ"... là những minh chứng còn mãi lưu truyền.

Chung quanh cuộc đời và sự nghiệp của Thiền sư Nguyễn Minh Không là một không gian văn hóa đậm chất lịch sử và huyền tích. Ông là một trong số rất ít những nhân vật lịch sử được dân gian phong Thánh cùng với Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn và có vị trí đặc biệt trong lòng người dân cũng như văn hóa Việt Nam.

Các đại biểu tham dự lễ hội.

Các đại biểu tham dự lễ hội.

Sau khi Thiền sư mất, để tưởng nhớ công ơn, Vua Lý đã hạ lệnh thần dân thiên hạ, gia thần trong ấp, tất cả dân Đàm Xá hành lễ ở nơi Minh Không hóa, rước thần hiệu của ngài về lập thần miếu để thờ phụng... từ trên Sơn Tây đến Ái Châu đều thờ phụng ngài, lấy Đàm Xá làm nơi thờ chính. Đến nay có hơn 570 nơi phụng thờ Đức Thánh Nguyễn tại các địa phương trong cả nước.

Đền thờ Đức Thánh Nguyễn ở Đàm Xá từ lâu đã nổi danh là một trong những ngôi đền linh thiêng, được xưng tụng là một trong "Hoa Lư Tứ trấn". Tổng thể công trình được xây dựng theo kiểu "Nội công ngoại quốc", "Tiền nhất hậu cung" với kiến trúc rất độc đáo và đặc sắc thời Hậu Lê. Năm 1989, di tích lịch sử văn hóa Đền Thánh Nguyễn đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Bản sắc phong các triều đại, tôn hiệu của Thiền sư Nguyễn Minh Không với nhiều công lao to lớn cho lịch sử dân tộc còn được lưu giữ tại Đền thờ Đức Thánh Nguyễn, huyện Gia Viễn.

Bản sắc phong các triều đại, tôn hiệu của Thiền sư Nguyễn Minh Không với nhiều công lao to lớn cho lịch sử dân tộc còn được lưu giữ tại Đền thờ Đức Thánh Nguyễn, huyện Gia Viễn.

Ông Phạm Văn Lưu, Thủ từ Đền Đức Thánh Nguyễn cho biết, hiện nay tại đền còn lưu giữ nhiều tư liệu Hán Nôm, trong đó có hàng chục bản sắc phong các triều đại, tôn hiệu của Thiền sư Nguyễn Minh Không với nhiều công lao to lớn, nhất là trong các thời kỳ nhà Lý. Thời gian qua, đền luôn quan tâm gìn giữ và bảo quản tốt tư liệu này; đồng thời, giới thiệu tới nhân dân và du khách, đặc biệt là học sinh đến chiêm ngưỡng và tìm hiểu về các bản sắc phong của ngài.

Lan tỏa, phát huy giá trị di tích, di sản

Để thể hiện lòng tôn kính đối với vị Lý triều Quốc sư, thành thông lệ tại Đền Thánh Nguyễn nhân dân địa phương tổ chức lễ hội trong ba ngày mùng 8, 9, 10 tháng 3 âm lịch.

Những năm gần đây, với sự tôn kính của nhân dân đối với Đức Thánh Nguyễn; để gìn giữ nét văn hóa độc đáo, phát huy giá trị lịch sử truyền thống, Lễ hội Đền Thánh Nguyễn đã được tổ chức thường xuyên hằng năm, được nâng tầm về quy mô và nội dung, không gian tổ chức.

Lễ hội truyền thống Đền Thánh Nguyễn mang đậm tính lễ hội lịch sử, văn hóa gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp và truyền thuyết về thiền sư Nguyễn Minh Không; giữ một vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng; là sản phẩm sáng tạo thể hiện sự gắn kết cộng đồng.

Bản sắc văn hóa trong lễ hội Đền Thánh Nguyễn đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của nhân dân huyện Gia Viễn và du khách thập phương.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Gia Viễn Phạm Văn Tam phát biểu tại Lễ hội Đền Thánh Nguyễn năm 2025.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Gia Viễn Phạm Văn Tam phát biểu tại Lễ hội Đền Thánh Nguyễn năm 2025.

Theo đồng chí Phạm Văn Tam, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Gia Viễn, di sản văn hóa liên quan tới Quốc sư Nguyễn Minh Không nói chung, di sản phi vật thể Lễ hội truyền thống đền Thánh Nguyên nói riêng là tài sản vô giá, trải qua thời gian càng dài, được khai thác càng nhiều thì giá trị càng lớn, lớn hơn nữa khi các giá trị di sản này ăn sâu trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân, trở thành nền tảng đạo đức, văn hóa xã hội, tạo động lực để xây dựng văn hóa con người Gia Viễn, Ninh Bình; đóng góp vào sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đáp ứng yêu cầu bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước, thời kỳ vươn mình của dân tộc.

Năm nay, đến với Lễ hội Đền Thánh Nguyễn, nhân dân và du khách sẽ được tìm hiểu những nét kiến trúc độc đáo thời Hậu Lê của Di tích kiến trúc quốc gia Đền Thánh Nguyễn, tìm hiểu vườn thuốc Nam Dược sư Nguyễn Minh Không và đặc biệt là được thưởng thức không gian văn hóa tâm linh độc đáo của 13 nghi lễ truyền thống thể hiện sự tôn kính đối với Đức Thánh Nguyễn Minh Không; tham gia trải nghiệm nhiều nội dung phần hội dân gian đặc sắc, hấp dẫn như các cuộc thi: Vẽ họa tiết Đền Thánh Nguyễn, thi viết sắc phong Đền Thánh Nguyễn bằng chữ quốc ngữ cùng các trò chơi dân gian, phiên chợ làng Điềm, tư vấn sức khỏe đông y…

Du khách quốc tế thích thú khi được tham gia các hoạt động tại lễ hội.

Du khách quốc tế thích thú khi được tham gia các hoạt động tại lễ hội.

“Tôi rất thích không gian lễ hội này. Ngoài những món ăn ngon, nhiều chương trình hấp dẫn, tôi được người dân ở đây tặng túi thuốc thơm thảo dược và giúp tôi tìm hiểu về ý nghĩa của lễ hội” - chị Yelena, du khách Kazakhstan chia sẻ.

Với vị thế là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, huyện Gia Viễn nói riêng và tỉnh Ninh Bình nói chung sẽ tiếp tục giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của Lễ hội Đền Thánh Nguyễn, coi đây là niềm tự hào và trách nhiệm của mỗi người dân; tích cực tham gia và hỗ trợ các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị của Lễ hội. Qua đó, đưa Lễ hội thực sự trở thành một sinh hoạt tinh thần giàu bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần thiết thực vào giữ gìn và phát huy sự phong phú, đa dạng kho tàng di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam.

Cuộc thi "Ẩm thực chay thảo dược" nhằm tôn vinh giá trị thảo dược, dược liệu dân gian.

Cuộc thi "Ẩm thực chay thảo dược" nhằm tôn vinh giá trị thảo dược, dược liệu dân gian.

Có thể bạn quan tâm

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

“Màn sương” bụi mịn độc hại bao phủ Hà Nội những ngày qua. (Ảnh MAI MAI)

Xử lý nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội

Những tháng cuối năm, Thủ đô Hà Nội luôn ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Tại các thời điểm đo, chỉ số chất lượng không khí (AQI) luôn ở mức báo động đỏ. Theo thống kê hằng năm của Cổng thông tin quan trắc môi trường (CEM.ORG.VN), không khí Hà Nội nằm trong top 10 thành phố trên thế giới về mức độ ô nhiễm.

Quang cảnh buổi họp báo.

Bắc Ninh: Tăng trưởng kinh tế năm 2025 ước đạt 10,27%, đứng thứ 5 toàn quốc

Chiều 4/12, tại buổi họp báo thông tin kỳ họp thứ 8, Hội đồng nhân dân tỉnh Bắc Ninh khóa XIX, nhiệm kỳ 2021-2026, Phó chủ tịch Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh Trần Thị Hằng cho biết: Dự kiến, tăng trưởng GRDP năm 2025 của Bắc Ninh đạt 10,27%, đứng thứ 5 cả nước và bám sát kế hoạch do Hội đồng nhân dân tỉnh và Chính phủ giao.

Tăng nguồn cung nhà ở xã hội là giải pháp quan trọng để thị trường phát triển lành mạnh. (Ảnh: NAM NGUYỄN)

Hoàn thiện thể chế để thị trường bất động sản không còn bị lũng đoạn

Sáng 4/12, tại diễn đàn “Xây dựng thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững 2025” do Đài phát thanh và Truyền hình Hà Nội tổ chức, bên cạnh việc nhìn nhận, đánh giá những vấn đề tồn tại, các chuyên gia, doanh nghiệp đã đề xuất những giải pháp để thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, không còn bị lũng đoạn.

Đảo Cát Bà - Thiên đường biển đảo xanh.

[Ảnh] Cát Bà-Thiên đường biển đảo xanh

Đảo Cát Bà (thành phố Hải Phòng), nay đã đổi mới phát triển du lịch xanh bền vững. Nhiều phương tiện hiện đại, thân thiện môi trường đưa du khách đến với những bãi tắm xinh đẹp nép mình bên núi đá hùng vĩ, cánh rừng xanh mát. Các tour du lịch phong phú, giúp du khách như được sống trong xứ sở đẹp như mơ. 

Từ nguồn vốn được hỗ trợ, gia đình ông Nguyễn Văn Gắn có thu nhập ổn định hơn.

Bước tiến mới trong giảm nghèo bền vững của Bắc Ninh

Xác định giảm nghèo bền vững không chỉ là chính sách xã hội mà còn là nhiệm vụ chiến lược gắn với phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, Bắc Ninh đã huy động nhiều nguồn lực và triển khai các giải pháp linh hoạt để nâng cao đời sống người dân, thu hẹp chênh lệch vùng miền, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh.

Chế biến tôm sú xuất khẩu ở thành phố Cần Thơ.

Triển vọng từ giống tôm sú kháng bệnh

Gần đây, sự xuất hiện của giống tôm sú với đặc tính dễ nuôi, nhanh lớn, kháng bệnh… mở ra triển vọng mới cho ngành tôm và hứa hẹn tôm sú trở lại thời hoàng kim ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Phía trước chùa Chuông.

Khám phá “Phố Hiến đệ nhất danh thắng” chùa Chuông

Là một trong 17 di tích trọng điểm của Khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến (tỉnh Hưng Yên), chùa Chuông nằm tại khu phố Nhân Dục, phường Hiến Nam trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du khách yêu di sản. Ngôi chùa cổ với kiến trúc đặc sắc trong đó hình tượng quả chuông màu vàng gắn trên mái ngói tạo nên dấu ấn riêng.

Đoàn đại biểu tỉnh Bắc Ninh thành kính dâng hương, dâng hoa trước tượng đài đồng chí Ngô Gia Tự, đặt tại phường Tam Sơn, tỉnh Bắc Ninh.

Dâng hương tưởng niệm 117 năm Ngày sinh đồng chí Ngô Gia Tự

Nhân kỷ niệm 117 năm Ngày sinh đồng chí Ngô Gia Tự (3/12/1908-3/12/2025), ngày 3/12, Đoàn đại biểu Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy Ban mặt trận Tổ quốc tỉnh Bắc Ninh đã tới dâng hương, dâng hoa tưởng niệm trước tượng đài đồng chí Ngô Gia Tự, đặt tại phường Tam Sơn, tỉnh Bắc Ninh.

(Ảnh: LÊ ĐỨC)

Bảo vệ sức khỏe thế nào trước "làn sóng bụi mịn" ở Hà Nội?

Hà Nội liên tục nằm trong nhóm những thành phố ô nhiễm nhất thế giới trong ngày, sánh ngang hoặc vượt qua các “điểm nóng” quen thuộc như Delhi, Lahore hay Baghdad. Vì thế, người cao tuổi, trẻ nhỏ, người có bệnh lý nền... cần lưu ý các biện pháp để tự bảo vệ sức khỏe trong những ngày ô nhiễm không khí nặng nề. 

Các nghệ nhân làng nghề lụa đũi Nam Cao, Hưng Yên. (Ảnh: HNV)

Xây dựng thương hiệu hợp chuẩn quốc tế với sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam

Xây dựng thương hiệu hợp chuẩn quốc tế là con đường duy nhất để nâng sức cạnh tranh, nâng giá trị và đưa sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam vươn tầm toàn cầu. Khi thương hiệu trở thành “tấm hộ chiếu”, sản phẩm thủ công Việt không chỉ có giá trị kinh tế mà còn lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc, một “tài sản mềm” vô cùng quý giá.