Nhận diện khiếm khuyết, bất cập
Thay vì tổ chức một hội nghị duy nhất, Bộ Tư pháp đã quyết định thực hiện các hội thảo lấy ý kiến tại cả ba miền. Việc lựa chọn Đà Nẵng - địa phương vừa trải qua cuộc sắp xếp lịch sử để trở thành một “siêu đô thị” có diện tích lớn nhất nước -
để tổ chức hội nghị đầu tiên cho thấy quyết tâm giải quyết các vấn đề gai góc nhất từ thực tiễn. Theo Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng, chính nhờ tháo gỡ các tồn tại, vướng mắc pháp lý trong thời gian qua mà thành phố này đã có những bước phát triển mạnh mẽ, với mức tăng trưởng (GRDP) quý I/2025 đạt 11,36%.
Vấn đề nổi lên từ Đà Nẵng, sau đó là Hải Phòng, cũng như Đồng Nai, là những nút thắt về thể chế, đặc biệt trong các lĩnh vực đầu tư, tài chính-ngân sách, quy hoạch, khoa học công nghệ, mô hình thí điểm khu thương mại tự do… Quá trình chuyển đổi dữ liệu sau sắp xếp cũng bộc lộ những khó khăn kỹ thuật. Địa phương phản ánh về tình trạng lỗi truy cập, dữ liệu không đồng bộ của các phần mềm phiên bản mới. Bộ Tư pháp đã ghi nhận và cho biết đang ưu tiên nguồn lực để nâng cấp hệ thống, đồng thời đề nghị các địa phương rà soát, nâng cấp trang thiết bị để bảo đảm phần mềm hoạt động thông suốt.
Quan trọng hơn, trong số các nội dung cụ thể cần “gỡ vướng”, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức cho biết, trên cơ sở kết quả rà soát của địa phương, có 23 nội dung tại 21 văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan, người có thẩm quyền ở Trung ương ban hành trong các lĩnh vực có vướng mắc (như tư pháp, đất đai, môi trường, tài chính, xây dựng, xử lý vi phạm hành chính, hình sự, an toàn thông tin, khoa học công nghệ, cải cách hành chính). Ông Trần Văn Bảy, Chánh Thanh tra Thành phố Hồ Chí Minh thì thẳng thắn kiến nghị về phân định về thẩm quyền, trách nhiệm giữa tập thể và cá nhân: “Nhiều quy trình đang “làm khó” cho cả cán bộ công chức lẫn người dân và doanh nghiệp. Cải cách thể chế là phải thay đổi tình trạng quá quan tâm đến quy trình (vỏ bọc) mà quên đi kết quả”. Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) gửi đến hội thảo bản tham luận dài 22 trang, phân tích hàng loạt vướng mắc liên quan chủ yếu đến Luật Đất đai 2024 và đưa ra 17 đề xuất hoàn thiện luật.
Trong khi đó, theo ông Phạm Hoàng Minh, Giám đốc Ban Quản lý dự án Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Cà Mau (tỉnh Cà Mau mới) nêu thực trạng, theo quy định tại Luật Đầu tư, Ban Quản lý dự án là một đơn vị sự nghiệp nên không được quyền cấp phép đầu tư cho các doanh nghiệp trong Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Điều này khiến các doanh nghiệp nhiều năm qua đều bị “kẹt” về thủ tục đầu tư. Đây cũng là tình trạng chung của năm khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cả nước.
Tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp cũng đã được lắng nghe, ghi nhận. Nếu như Tập đoàn Viettel chỉ ra vướng mắc về việc Luật Đầu tư 2020 không có định nghĩa rõ ràng về "mục tiêu chính" của dự án đầu tư ra nước ngoài, gây khó khăn trong việc triển khai các mục tiêu mới thì Tập đoàn FPT phản ánh việc Luật Đấu thầu (sửa đổi) có hiệu lực, nhưng đến nay vẫn thiếu nghị định, thông tư hướng dẫn, khiến nhiều đơn vị phải tạm dừng dự án. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) chỉ ra sự chồng chéo, thiếu liên thông giữa các luật và văn bản dưới luật trong lĩnh vực quản trị doanh nghiệp, mua bán điện, môi trường. Hiệp hội Ngân hàng nêu ra hàng loạt bất cập trong các quy định về xử lý tài sản bảo đảm, nhận tài sản gán nợ, gia hạn thời gian sử dụng đất nông nghiệp và các quy định trong Luật Các Tổ chức tín dụng, Luật Đất đai, Luật Nhà ở…
Phản ứng kịp thời
Ngay sau hội thảo khu vực miền trung tại Đà Nẵng, Bộ Tư pháp đã tổ chức hội nghị tập huấn trực tuyến về công tác tư pháp theo mô hình chính quyền hai cấp, kết nối hơn 3.000 điểm cầu xã, phường trên toàn quốc. Bộ cũng đã xây dựng bộ hỏi đáp điện tử đăng tải công khai trên Cổng Pháp luật quốc gia, đồng thời lên kế hoạch hoàn thiện Cẩm nang điện tử phục vụ công chức tư pháp cấp xã - nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân nhiều nhất trong các thủ tục hành chính. Các nội dung tập huấn được xây dựng rất thiết thực, cụ thể hóa quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở cấp xã; thủ tục hộ tịch có yếu tố nước ngoài; quy trình chứng thực, nuôi con nuôi, bồi thường nhà nước, kiểm tra văn bản dưới luật...
Nhiều vấn đề có thể được giải quyết trước cuối năm nay. Đơn cử, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng, bộ này đã đề xuất đưa vào chương trình xây dựng pháp luật năm 2025 (trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 tháng 10/2025) tám dự án luật: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công; Luật Đầu tư (thay thế); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dự trữ quốc gia; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; Luật Quy hoạch (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản.
Tất nhiên, không chỉ riêng Bộ Tài chính tiếp thu, phản hồi chính sách. Xa hơn, việc tháo gỡ những vấn đề vướng mắc trong thực tế sẽ góp phần định hình chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2026 với các ưu tiên rõ ràng: thể chế hóa mô hình chính quyền hai cấp, thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, và thay thế các cơ chế xử lý vướng mắc tạm thời bằng các luật, đạo luật, tạo ra môi trường pháp lý ổn định, minh bạch ■
Toàn bộ ý kiến phản hồi chính sách từ các địa phương, doanh nghiệp sẽ được tổng hợp thành báo cáo để trình Ban Chỉ đạo Trung ương và Bộ Chính trị trước ngày 31/7. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng các giải pháp tiếp tục tháo gỡ tận gốc rễ vướng mắc.
