Họa sĩ Đỗ Sơn trở lại với triển lãm lần thứ 5

Ngày 3/10, giới hội họa và công chúng Thủ đô sẽ được chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật được họa sĩ Đỗ Sơn chắt lọc trong hành trình cầm cọ suốt gần 60 năm qua của mình.

Thứ Tư, ngày 01/10/2025 - 13:50

Tác phẩm "Trái tim người mẹ" của họa sĩ Đỗ Sơn.

Kể từ triển lãm cá nhân lần thứ 4 năm 2008 tại Thăng Long Gallery, Hà Nội, có tranh trong sưu tập của Hoàng gia Morocco, 17 năm sau, Đỗ Sơn mới trở lại trong triển lãm cá nhân lần thứ 5, vì thế giới mỹ thuật, hội họa đang rất chờ đợi.

Triển lãm này không chỉ là dịp để công chúng chiêm ngưỡng tranh của ông, mà còn là hành trình nghệ thuật quay về với ký ức, cảm xúc và những dấu mốc sáng tác suốt hơn nửa thế kỷ cầm cọ – một “cuộc trở về” trọn vẹn trong không gian nghệ thuật và tâm hồn.

Triển lãm gồm 92 tác phẩm và ký họa, với đa dạng chất liệu. Tại triển lãm, công chúng yêu nghệ thuật sẽ cảm nhận được sự chuyển mình dẻo dai và luôn làm mới mình trong nghệ thuật của Đỗ Sơn qua các tác phẩm từ ký họa chiến trường cho đến những mảng tranh phong cảnh, thiếu nữ, tĩnh vật, khỏa thân sau này.

Các tác phẩm được trưng bày tại triển lãm đều mang theo dấu ấn đặc biệt trong hành trình sáng tác nghệ thuật của ông. Trong đó, bức tranh "Hoa biển” là tác phẩm đánh dấu bước ngoặt, thể hiện cảm hứng từ biển đảo và chất trữ tình nội tâm của họa sĩ. Đây là bức tranh được trao Giải thưởng Nhà nước đợt IV, năm 2016, và là hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật mà chỉ có duy nhất một tác phẩm. Tranh sơn dầu “Hoa biển” cũng được trao Huy chương vàng, Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc về đề tài Lực lượng vũ trang, năm 1984 và được Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sưu tập.

Dù là một họa sĩ từng gắn bó sâu sắc với đề tài chiến tranh và quân đội, tranh của Đỗ Sơn về phụ nữ và đời sống thường ngày lại cho thấy một thế giới khác: nhẹ nhàng, kín đáo, giàu chất thơ và mang tính chiêm nghiệm. Đó là những không gian mà người xem không chỉ “nhìn” mà còn “cảm” - về vẻ đẹp của sự tĩnh tại, của đời thường, và của nội tâm người họa sĩ.

Bên cạnh tranh về biển đảo, bộ đội, phong cảnh…, tranh thiếu nữ, phòng trong, tĩnh vật và đời thường lại chiếm một phần không nhỏ trong hành trình hội họa của ông. Đây chính là “không gian nữ tính” – nơi ông giãi bày một thế giới dịu dàng, sâu lắng và rất riêng.

Cảm hứng và ảnh hưởng tích cực từ tinh thần sáng tạo vượt trước thời đại của các họa sĩ phương Tây mà ông yêu thích cũng góp phần đem tới cho hội họa sau này của Đỗ Sơn sự đa dạng về bút pháp, đặc biệt là sự táo bạo, tươi trẻ trong cách sử dụng các màu nguyên, rực rỡ mà không hề chói gắt, phô trương.

Đối với ông, mỗi bức tranh là một bài học về một hoặc một vài khía cạnh nhất định trong tổng hòa chuyên môn nghệ thuật. Có thể là về cách phối các màu nguyên, cách xử lý các chi tiết thẩm mỹ, cách quán xuyến không gian... Người ta có thể nhận thấy các chi tiết, bố cục được nhắc lại ở nhiều hơn một bức tranh nude, tranh ao sen, tranh về ký ức thôn quê nhưng bảng màu và cảm xúc từ tạo hình nhân vật không lặp lại.

Không gian nữ tính và đời thường trong tranh Đỗ Sơn chính là “khoảng thở” của nghệ thuật – giúp người xem không chỉ ngắm tranh, mà còn tìm thấy sự đồng điệu. Điều này cũng làm phong phú thêm chân dung nghệ sĩ: ông không chỉ là người ghi chép lịch sử, mà còn là người gìn giữ cảm xúc, vẻ đẹp và chất thơ của cuộc sống đời thường.

Họa sĩ Đỗ Sơn sinh năm 1943, học tại Trường cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam, gắn bó với môi trường quân đội – ông là chứng nhân của một giai đoạn hội họa đầy biến động.

Sau khi tốt nghiệp hệ Trung cấp, niên khóa 1961-1964, Trường cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (nay là Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam), ông nhập ngũ, từng có nhiều năm tham gia công tác, chiến đấu ở chiến trường khu V. Năm 1971, ông bị thương, phải chuyển ra bắc điều trị rồi về công tác tại Báo Quân đội nhân dân.

Luôn luôn khát vọng được sáng tạo hội họa luôn âm ỉ cháy trong ông, ông đã quyết tâm thi vào hệ 5 năm- Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, niên khóa 1973-1978, mặc dù khi đó, ông đã ở tuổi 30, có gia đình riêng và con nhỏ, đời sống vật chất còn nhiều khó khăn.

Sau khi tốt nghiệp, ông trở lại công tác tại Xưởng Mỹ thuật Quân đội, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, cho đến khi nghỉ hưu. Như ông chia sẻ: Cả đời, xem như ông chỉ làm đúng công việc chuyên môn duy nhất là sáng tác hội họa, không làm bất cứ công việc nào khác, không đóng vai trò gì khác.

Bên cạnh 8 tác phẩm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, tranh của ông đã được các tổ chức, cá nhân thuộc 26 nước và vùng lãnh thổ bên ngoài Việt Nam sưu tập, có thể kể đến Bảo tàng Mỹ thuật Singapore (Singapore Art Museum), Bộ sưu tập của Gia đình Hoàng gia Morocco, Bộ sưu tập nghệ thuật của Hãng Mobil, Mỹ....

Ngày 3/10 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Triển lãm “Các tác phẩm hội họa của Đỗ Sơn” sẽ giới thiệu 92 tác phẩm và ký họa, với đa dạng chất liệu của họa sĩ Đỗ Sơn - một tên tuổi có nhiều đóng góp quan trọng vào sự đổi mới và phát triển của mỹ thuật Việt Nam kể từ đầu thập niên 1980, đặc biệt trong thời kỳ Đổi mới của đất nước nói chung, của sáng tạo mỹ thuật nói riêng.

92 tác phẩm và ký họa trong Triển lãm lần này được chọn lọc từ lưu trữ của gia đình họa sĩ, bao gồm một số bức được vẽ trong thời gian gần đây.