Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo được thực hiện công khai, minh bạch từ việc xác định đối tượng hỗ trợ đến phân bổ nguồn vốn, kiểm tra, giám sát của các cơ quan Trung ương, địa phương, cộng đồng, người dân. Các sở, ban, ngành nỗ lực triển khai thực hiện kịp thời, đồng bộ, có hiệu quả các chương trình, chính sách, dự án hỗ trợ giảm nghèo. Cấp ủy, chính quyền, mặt trận, các hội, đoàn thể chính trị-xã hội các cấp trên địa bàn tích cực vào cuộc, các cơ quan, đơn vị, tổ chức đã phát huy vai trò trong tuyên truyền, vận động, giám sát thực hiện chương trình, chính sách, dự án giảm nghèo, đưa các hoạt động giảm nghèo đi vào cuộc sống.
Nhiều phong trào đã tạo được chuyển biến tích cực về nhận thức và khơi dậy ý chí chủ động, tự lực vươn lên của người nghèo; ý thức, trách nhiệm của người dân và xã hội trong việc thoát nghèo bền vững, tiếp nhận và sử dụng hiệu quả nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước, của cộng đồng, đặc biệt là trong giám sát điều tra, rà soát hộ nghèo, cận nghèo hằng năm. Các dự án, mô hình triển khai đã thực hiện đúng đối tượng, các mục tiêu, chỉ tiêu về giảm nghèo hàng năm đạt kế hoạch đề ra; đời sống người nghèo dần ổn định, từng bước vươn lên thoát nghèo. Cùng với đó, Sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, sự hưởng ứng tích cực của các tầng lớp nhân dân đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ.
Theo ông Lê Đình Hải, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn và Quản lý chất lượng (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh), các nội dung của chương trình được triển khai thực hiện bảo đảm đúng quy trình, đối tượng thụ hưởng, bảo đảm nguyên tắc công khai, có sự tham gia của người dân, cộng đồng. Các hoạt động của Chương trình phù hợp tình hình thực tế của người nghèo nói riêng và tình hình kinh tế xã hội của địa phương nói chung, đồng thời gắn liền với mục tiêu giải quyết các nhu cầu của cộng đồng, tạo được sự đồng thuận và tin tưởng của người dân.
Tổng nguồn vốn được phân bổ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021- 2025 là 376.868 triệu đồng, gồm Ngân sách Trung ương, Ngân sách tỉnh Hà Tĩnh và nguồn huy động từ người dân tham gia các dự án, tiểu dự án của Chương trình. Tổng kinh phí giải ngân giai đoạn 2021-2024 là 198.375 triệu đồng, ước thực hiện năm 2025 là 70.971 triệu đồng.
Thực hiện Dự án đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo giai đoạn 2021-2024, toàn tỉnh xây dựng, triển khai 537 dự án, trong đó có 534 mô hình chăn nuôi (lợn, bò, gà, dê, ong...), 1 dự án trồng trọt (cây cam, bưởi), 2 dự án phi nông nghiệp với 9.150 hộ tham gia. Khi tham gia dự án, các đối tượng phải có cam kết thực hiện các nội dung có liên quan, lựa chọn con giống, cây giống, vật tư cơ bản phù hợp với điều kiện sản xuất. Các mô hình sinh kế đã phát huy hiệu quả, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho hộ gia đình, giúp hơn 8.600 hộ thoát nghèo bền vững. Nhiều hộ nghèo, hộ cận nghèo tích cực hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau thực hiện dự án, nhiều mô hình giảm nghèo hiệu quả được nhân rộng.
Dự án đã hỗ trợ nguồn lực to lớn cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo. Người dân được tiếp cận mô hình phấn khởi, có trách nhiệm với nguồn vốn của Nhà nước, đời sống thu nhập được nâng lên, tạo động lực cho các hộ nghèo vươn lên có cuộc sống ổn định, góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội và giảm nghèo trên địa bàn tỉnh. Được tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước, tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ cây giống, con giống, vật tư, nhiều hộ chủ động đẩy mạnh trồng trọt, chăn nuôi, gắn với quy hoạch, đề án chuyển đổi cơ cấu sản xuất của địa phương theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, phát triển các sản phẩm có tiềm năng, thế mạnh tại địa phương, tạo giá trị gia tăng. Tuy nhiên, vướng mắc phát sinh trong thời gian đầu thực hiện là quy trình, hồ sơ thủ tục triển khai các mô hình khá phức tạp.
Cùng với đó, các chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã mang lại kết quả khả quan, với gần 1.100 lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo được đào tạo, góp phần nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo theo mục tiêu xây dựng nông thôn mới, từng bước chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp-xây dựng, thương mại-dịch vụ. Do gắn kết chặt chẽ giáo dục nghề nghiệp với tạo việc làm, sinh kế bền vững, sau khi học ngành, nghề phù hợp nhu cầu, nhiều người có việc làm, thu nhập ổn định và dần nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong bốn năm qua, Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Hà Tĩnh đã phối hợp với các các đơn vị, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục nghề nghiệp tổ chức 2 hội chợ việc làm, 20 phiên giao dịch việc làm lưu động tại các địa phương, thu hút 3.534 lao động tham gia. Ngân hàng chính sách xã hội Chi nhánh Hà Tĩnh triển khai cho vay vốn ưu đãi hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, vay nhà ở hộ nghèo, vay giải quyết việc làm, vay hộ sản xuất kinh doanh vùng khó khăn, tạo điều kiện để người nghèo, cận nghèo tiếp cận các nguồn vốn phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo.
Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 9.236 hộ nghèo, tỷ lệ 2,40% (giảm 2,28% so với đầu kỳ, giảm bình quân 0,76%/năm); 11.736 hộ cận nghèo, tỷ lệ 3,04% (giảm 2,05% so với đầu kỳ, giảm bình quân 0,68%/năm). Kết quả giảm tỷ lệ hộ nghèo hàng năm đạt mục tiêu do cấp có thẩm quyền giao. Phong trào chung tay vì người nghèo, không để ai bị bỏ lại phía sau được các địa phương hưởng ứng và triển khai linh hoạt, sáng tạo, góp phần giảm nghèo nhanh, bền vững.
Nguồn kinh phí lớn, tuy nhiên quy mô đối tượng tham gia các dự án, tiểu dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo khá hạn chế, vì hiện nay, Hà Tĩnh có hơn 69% hộ nghèo không có khả năng lao động, hơn 38% hộ cận nghèo không có khả năng lao động. Việc chọn lựa, bình xét đối tượng thụ hưởng cũng còn gặp nhiều khó khăn.
Thẳng thắn nhìn nhận, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững chưa quyết liệt, chưa thật sự sâu sát; hiệu quả triển khai thực hiện một số chương trình, dự án, đặc biệt là về hỗ trợ sản xuất, nhân rộng mô hình hiệu quả chưa cao; một số mô hình cây, con, giống chưa phù hợp tình hình thực tế của từng địa phương; chưa phát huy hết tính tự chủ, tham gia tích cực của các hộ dân. Một số hộ nghèo vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại để được thụ hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, thiếu nỗ lực vươn lên.
Do đó, thời gian tới, tỉnh Hà Tĩnh cần đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng, nhân rộng mô hình giảm nghèo với phương châm mỗi địa phương có một mô hình hiệu quả; phát huy hệ thống dạy nghề, tập trung ngành nghề gắn với thực tiễn sản xuất, nhu cầu học nghề của từng đối tượng và nhu cầu việc làm…
