Cụ thể, tính đến hết tháng 5/2025, tổng vốn đầu tư công đã được giải ngân đạt khoảng 199.325 tỷ đồng, tương đương 22,2% kế hoạch được Thủ tướng giao và 24,1% kế hoạch Quốc hội phê duyệt. Nếu so sánh với cùng kỳ năm 2024 khi tỷ lệ mới ở mức 20,33% và 21,63% thì thấy tiến độ giải ngân năm nay đang có chuyển biến tích cực.
Đáng chú ý, riêng trong tháng 5, mức giải ngân tăng gần 68.000 tỷ đồng so với thời điểm cuối tháng 4. Đây là nỗ lực đáng kể từ các bộ, ngành và địa phương trong việc thúc đẩy giải ngân vốn.
Trong đó, một số đơn vị trung ương đã đạt tỷ lệ giải ngân rất cao. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam dẫn đầu với tỷ lệ giải ngân vượt 86%, tiếp đến là Đài Tiếng nói Việt Nam (trên 73%), Ngân hàng Chính sách xã hội (trên 41%) và Bộ Công an (trên 40%).
Ở cấp địa phương, nhiều tỉnh, thành phố cũng đang bứt tốc, trong đó có Phú Thọ (62,7%), Thanh Hóa (57,8%) và Lào Cai (51,8%). Nhóm các địa phương đạt từ 45–51% còn có Thái Nguyên, Nam Định, Hà Giang, Hà Tĩnh, Hà Nam, Ninh Bình, Bà Rịa-Vũng Tàu và Thừa Thiên Huế.
Tuy nhiên, sự chênh lệch giữa các đơn vị vẫn còn rất lớn. Có tới 7 tỉnh, thành phố giải ngân chưa tới 15% vốn được giao. Nhiều bộ, ngành trung ương cũng nằm trong danh sách giải ngân dưới 10%.
Theo Bộ Tài chính, công tác giải ngân vẫn bị kéo lùi bởi nhiều vướng mắc quen thuộc nhưng chưa được tháo gỡ rốt ráo. Đầu tiên là vấn đề bồi thường và giải phóng mặt bằng. Theo đó, nhiều địa phương vẫn chưa hoàn thành việc xác định nguồn gốc đất, chưa thống nhất được mức đền bù với người dân, hoặc gặp rắc rối trong hồ sơ pháp lý khi đất đã qua nhiều lần chuyển nhượng. Việc ban hành bảng giá đất tại các địa phương cũng bị chậm trễ do ảnh hưởng từ quá trình sáp nhập đơn vị hành chính theo Luật Đất đai 2024.
Cùng với đó, thị trường vật liệu xây dựng đang biến động mạnh, ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng thi công của nhiều dự án. Việc khan hiếm đất, cát đắp nền hay chi phí nguyên vật liệu tăng cao khiến nhiều nhà thầu gặp khó trong việc duy trì tiến độ, thậm chí phải xin điều chỉnh tổng mức đầu tư.
Một rào cản lớn khác là sự thay đổi trong bộ máy hành chính tại các địa phương. Việc chuyển đổi mô hình tổ chức theo hướng chính quyền địa phương hai cấp đang gây ra sự gián đoạn trong quản lý, khi nhiều dự án phải điều chuyển từ cấp huyện về tỉnh, hoặc ngược lại. Việc bàn giao hồ sơ, điều chỉnh kế hoạch vốn, phân cấp thẩm quyền bị kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giải ngân.
Trước tình trạng này, Bộ Tài chính đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, đặc biệt là trong công tác rà soát, tháo gỡ vướng mắc và phân bổ lại kế hoạch vốn cho phù hợp với thực tế triển khai dự án.
Một trong những giải pháp trọng tâm là xử lý dứt điểm những dự án chậm giải phóng mặt bằng. Bộ cũng đề nghị các địa phương chủ động cập nhật, điều chỉnh kế hoạch vốn theo tình hình mới của tổ chức hành chính để tránh đứt gãy trong quản lý đầu tư công.
Bên cạnh đó, các chủ đầu tư cần xây dựng kế hoạch giải ngân cụ thể theo từng mốc thời gian, báo cáo định kỳ tiến độ triển khai và cam kết kết quả giải ngân. Trường hợp không bảo đảm tiến độ, vốn sẽ bị thu hồi và điều chuyển sang các dự án có tính cấp bách, tiến độ khả thi hơn.
Đối với các đơn vị đề nghị giảm kế hoạch vốn do không còn nhu cầu, Bộ Tài chính nhấn mạnh sẽ vẫn xem xét hiệu quả giải ngân trên cơ sở phần vốn đã điều chỉnh. Điều này nhằm tránh tình trạng “điều chỉnh để né chỉ tiêu”, làm giảm áp lực thực hiện trên thực tế.
Với mục tiêu giải ngân toàn bộ vốn đầu tư công trong năm 2025, Bộ Tài chính cho rằng, không còn thời gian cho sự chần chừ hay thiếu quyết liệt. Thúc đẩy đầu tư công không chỉ là yêu cầu về tiến độ mà còn là động lực thúc đẩy tăng trưởng và khôi phục nền kinh tế trong bối cảnh nhiều khó khăn hiện nay.
